İstifaların gölgesinde patrik seçimine doğru; 9 ayda neler yaşandı?

10 yıldır patriksiz olan Ermeni cemaati, yeni dini liderini belirlemek için gün sayıyor.

11 Aralık’ta yeni patrik için seçim yapılacak. Ancak bugüne kadar bu süreçle ilgili epey tartışma yaşandı.

8 Mart 2018’de Patrik II. Mesrob Mutafyan’ın ölümüyle başlayan seçim süreci önümüzdeki günlerde nihayet bulurken, 9 aylık süreçte neler yaşandı? 

Tartışmanın ilk ayağını Değebah yani patrik kaymakamlığı makamı oluşturdu.

Patrik II. Mersob Mutafyan’ın rahatsızlığı süresince, patrik kaymakamlığı yerine patrik genel vekilliği makamı görevi yürüttü.

Bu görevde son 10 yılın en tartışmalı ismi Başepiskopos Aram Ateşyan vardı.

10 yıl boyunca patrik genel vekili olarak görev yapan Ateşyan, 29 Nisan 2019’da çıkan 'Ruhani Kurul' kararıyla seçim süreci boyunca görevine devam edecekken 13 Mayıs’ta İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun Patrikhane’yi ziyaret etmesi devletin aynı fikirde olmadığını gösterdi. 

Zira İçişleri Bakanı, patrik seçimlerine yıllardır engellenen ve daha önce devlet tarafından iptal edilen ‘değebah’ seçiminin yeniden yapılarak gidilmesini öneriyordu. 

Bunun üzerine değebah (patik kaymakamı) seçimi 4 Temmuz’da gerçekleşti.

Patrik adayı ve Başepiskopos Sahak Maşalyan, değebah seçilirken, Ateşyan ise Ruhani Kurul Başkanı seçildi.

Böylelikle patrik seçimi için ilk aşama tamamlanmış oldu. 

Seçim için ikinci aşamaysa seçim talimatnamesiydi.

Bu süreçte adaylar yavaş yavaş belirlenirken 23 Eylül 2019’da İçişleri Bakanlığı, Patrik Seçim Talimatnamesi’ni Türkiye Ermeni Patrikhanesi’ne gönderdi.

Ancak bu talimatname yeni bir tartışmanın kapısını araladı. 

Zira hükümetin gönderdiği talimatnamedeki “İstanbul Ermeni Patrikhanesi'ne mahsus episkoposlar sınıfına dahil olmak" şartı yurt dışında bulunan adaylara patriklik yolunu kapatmıştı.

3 Ekim 2019’da Müteşebbis Heyet talimatname için toplandı ve talimatnamedeki koşullarla devam etme kararı verdi. 

Patrik adayı olmak isteyen Ermenistan Gugark Bölgesi Ruhani Önderi Başepiskopos Sebuh Çulciyan, sürece ne kadar itiraz etse de daha sonra yaptığı “Beni engellemek için yurtdışındaki ruhanilerin seçime katılmaları engelleniyor, ben diğer ruhani biraderlerimin haklarını savunmak üzere patriklik adaylığımı geri alıyorum” açıklamasıyla seçimlerden çekildiğini duyurdu. 

İstanbul Patrikliği’ne bağlı adaylardan bir tanesi de 2017 yılında devlet tarafından değebahlığı tanınmayan Başepiskopos Karekin Bekçiyan’dı.

Bekçiyan, patrik seçiminde adaylara kısıtlama getirildiğini söyleyerek ‘hakları ellerinden alınan ruhanilerle dayanışma adına’ aday olmayacağını açıkladı.

Diğer adaylar Maşalyan ve Ateşyan’a da aday olmama çağrısında bulundu. 

Bekçiyan’ın da adaylığını geri çekmesinin ardından patrik seçimi için geriye yalnıza 2 aday kaldı: Ateşyan ve Maşalyan. 

Patrik adayları Maşalyan ve Ateşyan seçim çalışmalarına devam ederken talimatname krizi giderek daha da büyüdü.

Patrik seçim sürecinin bel kemiğini oluşturan müteşebbis heyet içerisinde istifalar başladı.

İlk olarak Setrak Davuthan istifa ederken, ardından Garbis Duraslan, Kevork Erkan, Hugas Arzuman, Nazaret Özsahakyan, Minas Arslan ve Sarkis Çavuşyan da istifasını verdi.

En son olarak heyetin sözcülüğü görevini yürüten avukat Saro Bengliyan da istifa etti. 

Seçim çalışmalarını durduramayan istifaların ardından kasım ayında  Ermeni toplumundan bir grup talimatnamenin ilgili maddelerine karşı iptal ve yürütmeyi durdurma talebiyle dava açtı.

Bakanlığın talimatnamedeki maddeyle yurt dışındaki adayların hakkını gasp etmesi Ermeni toplumunun içindeki krizi derinleştirirken, Ermeni Patrikhanesi, önümüzdeki hafta yapılacak 85'nci patrik seçimi için son aşamayı da tamamladı ve listelerini açıkladı.

Turuncu, Mor ve bağımsız kategorilerinden oluşan listelerde delege isimleri yer alıyor.

9 Aralık’ta yapılacak halk seçimiyle delegeler belirlenirken, 11 Aralık’ta seçilmiş delegeler Türkiye Ermenileri’nin 85'nci patriğini seçecek.