ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un Hamas Hareketi’nin ABD tarafından Gazze Şeridi'nde ateşkes için sunulan öneriye verdiği yanıtı ‘kabul edilemez’ bularak reddetmesinin ardından müzakereler başladığı yere geri döndü. Tüm gözler krizin iki tarafı arasındaki anlaşmazlıkları gidermek için arabulucuların üstleneceği yeni role çevrildi.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlara göre bir yandan İsrail'in Gazze Şeridi’nin güneyinde gerilimi tırmandırdığı bir dönemde ortaya çıkan bu durum, özellikle Kurban Bayramı yaklaşırken, arabulucular Mısır ve Katar'ın Washington ve Hamas'la temas kurarak bir çıkış yolu bulmak için çabalarını yoğunlaştırmasına neden oldu. Arabulucular, ABD’den Hamas’ın talep ettiği diğer değişiklikleri değilse de en azından savaşın durdurulması için garanti verilmesi talebini karşılayan yeni bir öneride bulunmasını bekliyorlar.

Mısır ve Katar görüş ayrılıkları arasında köprü kurmaya çalışıyor

Mısır ve Katar yaptıkları ortak açıklamada, ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Witkoff'un önerisi temelinde, Gazze Şeridi'nde bir ateşkes anlaşmasına varılması ve dolaylı müzakerelerin yeniden başlayabilmesi için görüş ayrılıklarının giderilmesine yönelik yoğun çabalarını sürdürdüklerini duyurdu. Açıklamada Mısır ve Katar, ABD ile koordinasyon içinde, müzakerelerdeki engellerin aşılması için çabalarını yoğunlaştırmayı planladıklarını vurguladı. İki ülke ayrıca tüm tarafları sorumlu davranmaya ve Gazze Şeridi'ndeki krizin bölgede istikrar ve sükûneti yeniden tesis edecek şekilde sona erdirilmesi için arabulucuların çabalarını desteklemeye çağırdı.

Açıklamaya göre iki ülke Gazze Şeridi'ndeki daha önce eşi ve benzeri görülmemiş insani krize son vermek ve Gazzelilerin acılarını hafifletmek amacıyla savaşın tamamen sona erdirilmesi ve geçtiğimiz mart ayında Kahire'de düzenlenen Olağanüstü Arap Birliği Zirvesi'nde kabul edilen plan çerçevesinde, Gazze Şeridi'nin yeniden inşasına başlanması için sınır kapılarının açılmasına ve insani yardımların girişine izin verecek kalıcı bir ateşkes anlaşmasına varılmasının önünü açacak şekilde 60 günlük geçici bir ateşkese hızla ulaşmayı sabırsızlıkla bekliyor.

İsrail'deki istişareler

İsrail gazetesi Haaretz, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Hamas'ın yanıtını ‘kesinlikle kabul edilemez’ olduğunu söylediğini aktardı. Gazeteye göre Netanyahu, yaptığı açıklamada, “İsrail, Witkoff'un güncellenmiş rehineleri geri alma önerisini kabul etmiş olsa da Hamas bunu reddetmekte kararlı. İsrail, rehinelerimizi eve getirmek ve Hamas'ı yenilgiye uğratmak için çalışmaya devam edecek” ifadelerini kullandı. Haaretz, Netanyahu’nun Witkoff'un önerisinin ‘Hamas tarafından reddedilmesi’ konusunda ordunun komuta kademesi ve müzakere ekibiyle istişarelerde bulundu ve Witkoff'la telefonda Hamas’ın ateşkes önerisine verdiği yanıtı görüştü.

Witkoff, cumartesi akşamı Hamas'ın ABD'nin önerisine verdiği yanıtı eleştirerek ‘hiçbir şekilde kabul edilemez’ olarak nitelendirdi ve Hamas'tan bir hafta içinde başlayabilecek dolaylı görüşmeler için belirlenen takvimi kabul etmesini istedi.

Witkoff, Hamas'ın önümüzdeki günlerde 60 günlük bir ateşkes anlaşması imzalamasının tek yolu olarak bu öneriyi kabul etmesi gerektiğinde diretti ve Hamas'ın bu anlaşma uyarınca yaşayan İsrailli rehinelerin yarısını ve alıkoyduğu cesetlerin yarısını teslim etmesini söyledi. Ancak Hamas yaptığı açıklamada, kalıcı bir ateşkes, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve üzerinde mutabık kalınan sayıda Filistinli mahkûmun serbest bırakılması karşılığında, yaşayan 10 İsrailli rehineyi serbest bırakacağını ve 18 cesedi teslim edeceğini duyurdu.

Hamas’a yakın bir kaynak cumartesi günü Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, Hamas’ın şu an Witkoff’un önerisini kabul edilebilir hale getirmek için özellikle rehinelerin serbest bırakılması, insani protokol imzalanması ve askerlerin belirli bölgelerden çekilmesi gibi üç temel noktada değişiklik yapmaya çalıştığını söylemişti.

Bir diğer İsrail gazetesi Times of Israel'in müzakereler hakkında bilgi sahibi bir kaynağa dayandırdığı haberine göre Hamas'ın Witkoff'un önerisine verdiği yanıtta, kalıcı ateşkes için görüşmelerin 60 günlük ateşkesin sonuna kadar tamamlanmaması halinde İsrail'in çatışmalara yeniden başlamasını zorlaştıracak bir talep yer alıyordu.

ABD Başkanı Donald Trump geçtiğimiz cuma günü, Hamas'ın Washington tarafından kabul edilmeyen bir değişiklik talebiyle yanıt vermesinden önce Witkoff'un önerisi doğrultusunda tarafların Gazze Şeridi'nde ateşkes konusunda anlaşmaya varmaya yakın olduğunu açıklamış, bu konuyu ‘bugün ya da yarın’ konuşacağını belirtmişti.

Durum zor bir hal aldı

Mısırlı strateji uzmanı Tümgeneral Samir Ferec’e göre kalıcı bir ateşkesin garantilenmesini isteyen Hamas ile bunu reddeden İsrail arasındaki bu anlaşmazlıklar çerçevesinde durum çok zor bir hal aldı ve dolayısıyla arabulucular Mısır ve Katar'ın devreye girmesiyle başarıya ulaşma ve çözüme ulaşma şansı zayıfladı.

Mısır ve Katar'ın Hamas'ın yanı sıra Washington ile istişarelerinin de kesinlikle devam edeceğinin altını çizen Ferec, küçük de olsa bir başarı şansı varsa bunun iki arabulucunun uzlaşması ya da Washington'ın özellikle kalıcı ateşkes konusunda Hamas'ı tatmin edecek yeni fikirler sunması yoluyla olacağını, ancak İsrail'in reddetme olasılığı nedeniyle bunun zor olacağını düşünüyor.

Filistinli siyasi analist Dr. Eymen er-Rekab ise Witkoff'un önerisinin Hamas'ın kabul etmeyeceği uzlaşmacı bir çözümden ziyade İsrail'e daha yakın olduğunu düşünüyor. Dr. Rekab, arabuluculuk çabaları yürüten Mısır ve Katar’ın bazı sorunların şu ya da bu şekilde üstesinden gelmek üzere uzlaşmaya varmak için çabalarını yoğunlaştırmasını bekliyor.

Öte yandan Filistin resmi haber ajansı WAFA dün yerel kaynaklara dayandırdığı haberinde, işgalci İsrail güçlerinin Refah'taki bir yardım dağıtım noktasına ulaşmaya çalışan yüzlerce vatandaşa doğrudan ateş açarak en az 31 kişiyi öldürdüğünü ve 115 kişiyi de yaraladığını

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz dün yaptığı açıklamada, ‘İsrail ordusunun Gazze’de korkunç bir güçle hareket edeceği’ sözünü verdi. Katz, herhangi bir müzakereye bağlı olmaksızın tüm hedeflere karşı ilerlemeye devam edilmesi ve İsrail askerlerini korumak ve Hamas'ı ortadan kaldırmak için hava, kara ve deniz yoluyla gerekli tüm araçların kullanılması talimatını verdiğini belirtti.

Ferec’e göre İsrail, bu ‘potansiyel çıkmaz’ çerçevesinde, yeni müzakerelerde bir ilerleme sağlanana kadar Hamas üzerindeki baskıyı arttırmak amacıyla askeri operasyonlarını sürdürüyor.

Dr. Rekab ise İsrail'in, Netanyahu'nun savaşını sürdürmesi ve kişisel ve siyasi çıkarlarını sağlaması için bu gerilimle her türlü müzakereyi boşa çıkarmak istediğini söyledi. Rekab, yeni bir ateşkese varılması halinde gerilimin ortadan kalkabileceğini, ancak mevcut anlaşmazlıklarla bunun çok az şansı olduğunu düşünüyor.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Şarku'l Avsat'ın haberlerine ulaşmak için tıklayın