Bilim insanları ilk kez bir kilonovanın ardıl ışımasını tespit etti. İki nötron yıldızının veya kara deliğin şiddetli birleşmesine kilonova deniyor.

Gökbilimciler orijinal patlamayı ilk olarak 2017'de, gelişmiş Lazer İnterferometre Kütleçekimsel Dalga Gözlemevi (LIGO) nötron yıldızları veya kara delikler arasındaki birleşmeye özgü kütleçekimsel dalgaları yakaladığında tespit etmişti.

Görünür ve kızılötesi ışık anlamına gelen gama radyasyonu patlaması da yerçekimi dalgalarının algılanmasından sonraki saatler içinde gözlemlenmişti.

The Astrophysical Journal Letters'da yayımlanan yeni bir makalede, ABD'deki birçok üniversiteden araştırmacılar, NASA'nın Chandra X-ray Gözlemevi'ni kullanarak, birleşmiş yıldızların (şu anda topluca GW170817 diye biliniyor) kesintisiz izlenmesinin ya kilonova sonrası ışımanın ilk gözlemine ya da yeni bir kara deliğin ilk öğünlerinin aynı derecede benzersiz gözlemine olanak tanımış olabileceğini anlatıyor.

Northwestern Üniversitesi'nde astrofizik alanında yüksek lisans öğrencisi ve çalışmanın başyazarı Aprajita Hajela, açıklamasında, "Burada, nötron yıldızı birleşmesinin sonrasını incelerken, keşfedilmemiş topraklara girdik" dedi.

Gökbilimciler, daha önce kilonovalardan gelen, bir süpernova kadar parlak olmayan ışık parlamasını gözlemlemişti. Ancak bunun birleşme sırasında üretilen radyoaktif elementlerin bozunmasından kaynaklandığına inanılıyor. Yani bir kilonovanın ardıl ışımasının tespiti yeni.

Chandra Gözlemevi ilk olarak 2018'in başlarında GW170817'den bir X-ışını emisyonu yakaladı ve sinyalin, X-ışınlarının sabit bir parlaklığa yerleştiği 2020'nin sonlarına kadar zamanla sönükleştiğini saptadı.

Araştırmacılar, sabit parlaklığa yerleşmeden önce azalan X - ışını emisyonu modelinin, kilonovanın ardıl ışımasını gösterdiğini düşünüyor. Bu ışıma, birleşmeden kaynaklanan şok dalgası ısıtma döküntüsünün ürettiği X-ışınları diye tanımlanıyor.

Öte yandan, araştırmacılar alternatif bir açıklama da olabileceğini belirtiyor: X-ışını emisyonları, malzemelerin yeni oluşmuş bir kara deliğe düşmesinin ürünü de olabilir.

Nötron yıldızı birleşmeleri genellikle bir kara deliğin oluşmasıyla sonuçlanıyor ama araştırmacılar, gözlemlenen emisyonların, bunun GW170817 örneğinde olası olmadığını gösterdiğine inanıyor. Zira birleşmenin oluşturduğu bir kara delik, kilonova'nın ölçeğini sınırlardı.

GW170817 üzerinde daha fazla gözlem, belirleyici sonuçlar verebilir. Bir kilonova ardıl ışımasının, nesneden giderek daha parlak radyo emisyonunun oluşumuna sebebiyet vermesi; bir kara deliğinse radyo emisyonları olmadan sabit veya azalan X-ışını emisyonları üretmesi gerekiyor.

Her iki sonuç da bilim insanları için ilginç olacak.

Çalışmanın ortak yazarı ve Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de doktora sonrası astronomi araştırmacısı Dr. Joe Bright, açıklamasında, "Bu ya bir kilonovanın ardıl ışımasını ilk görüşümüz ya da nötron yıldızı birleşmesinden sonra bir kara deliğe malzeme düşüşünü ilk görüşümüz olacak" dedi.

Her iki sonuç da son derece heyecan verici olur.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/space

Independent Türkçe için çeviren: Onur Bayrakçeken