Türkiye'nin verdiği obüs topları da Taliban'ın eline geçmiş olabilir... Dağılan Afgan ordusu, arkasında hangi silahları Taliban'a bıraktı?

Savunma konularında çalışmalar yapan bağımsız araştırma grubu BlueMelange, dağılan Afgan ordusuna son 20 yıl içinde verilen ve şu an büyük bir kısmı Taliban'ın eline geçtiği sanılan silah sistemlerini inceledi

ABD'nin Afganistan'dan çekileceğini duyurmasının ardından Afgan ordusunun hızlı bir şekilde çözülerek, kimi yerlerde tek kurşun atmadan Taliban'a teslim olması tüm dünyayı şaşırttı.

Sadece ABD'nin bile 20 yıldır 88 milyar dolar harcadığı Afgan ordusunun modernizasyonu için aralarında Türkiye'nin de olduğu pek çok ülke destek oldu.

Ancak bu kadar desteğe karşın mevcudu 200 bin civarlarındaki ordu kısa sürede dağıldı.

Taliban güçleri, dağılan Afgan ordu birliklerine ait büyük miktarda silah ve cephaneye el koydu.

Son günlerde bunlara ait görüntüler, zaman zaman sosyal medyaya düşüyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Bunlardan birinde Taliban liderlerinden Abdul Hamid Hamasi, ülkenin farklı noktalarında Afgan ordusundan ele geçirilen ABD üretimi zırhlı araçları incelerken görüldü.

Bir başka görüntüde ise Taliban'ın elit bir birliğine bağlı oldukları iddia edilen yüzleri kapalı savaşçılar, ellerinde ABD yapımı M4 ve carbine m16 otomatik tüfekleriyle dikkat çekti.

Bir başka yerde ise savaşçıların elinde bu sefer yeni ele geçirdikleri modern keskin nişancı tüfekleri bulunuyordu.

ABD istihbarat servisine dayandırılan ancak resmi olarak doğrulanmayan bir iddiaya göre Afganistan ordusundan kalan iki bine yakın zırhlı araç ve 30 ile 40 arası uçak Taliban'ın eline geçti.

talibantüfekçileri.jpg
Taliban'ın özel birliğine bağlı savaşçılar ellerinde ABD yapımı M4 ve carbine m16 otomatik tüfekleri ile görüldüler / Fotoğraf: Twitter@hakaanyzb

 

ABD'li yetkililer de verdikleri silahların Taliban'a geçtiğini doğruladı

ABD'li yetkililer de geçen günlerde Afgan ordusuna verdikleri silahların önemli bir kısmının Taliban'ın eline geçmiş olabileceğine dair açıklamalarda yaptı.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan yaptığı açıklamada, "Açıkçası, her savunma malzemesinin nereye gittiğine dair tam bir resme sahip değiliz. Ama kesinlikle, önemli bir kısmı Taliban'ın eline geçti" dedi.

Washington güvenlik danışmanı CNA'daki Tehdit ve Zorluklarla Mücadele Programı Direktörü Jonathan Schroden da "Taliban'ın ele geçirdiği en tehlikeli silahlar D-30 obüsleri ve Afgan Hava Kuvvetleri varlıklarıdır. Ele geçirdikleri hava araçlarını kullanma kabiliyetine sahip olup olmadıkları ise henüz net değil ancak bu obüsleri kullanma kabiliyetini zaten gösterdiler" şeklinde konuştu.

Afgan ordusunun dağılmasının ardından Taliban'ın tahmini olarak hangi silah sistemlerini elde etmiş olabileceği de merak konusu oluyor.

Bu silahlar Taliban ile komşu ülkeler arasındaki güç dengesini olası bir çatışmada Taliban lehine bozacak nitelikte mi?

Veya bu silahların Taliban tarafından başka ülkelere, örgütlere satılması veya el değiştirmesi yeni riskler yaratır mı?

Taliban'ın eline geçen olası silahlarla ilgili fikir yürütmek için öncelikle dağılan Afgan ordusunun envanterine bakmak gerekiyor.

Bu amaçla Independent Türkçe için Ankara merkezli bağımsız jeopolitik ve savunma-güvenlik analiz grubu BlueMelange, bünyesinde yer alan TurkishDefense News (TdN) araştırmacıları ile Taliban'ın ele geçirdiği batı kaynaklı silah sistem araç ve mühimmatın durumunu ve yaratabileceği riskleri özetlemeye çalıştı.

toplar.jpg
Türkiye, Afgan ordusuna 2007'de 24 adet ABD yapımı M114 155mm çekili obüs hibe etti. Söz konusu obüsler ilk defa II. Dünya Savaşı'nda üretildi  / Fotoğraf: Vikipedi

 

Türkiye'nin 24 top verdiği Afgan ordusuna 20 yılda pek çok ülke silah yardımı yaptı

BlueMelange'nin çalışmasında atıf yaptığı savunma ve güvenlik harcamaları araştırma kuruluşlarından SIPRI (Stockholm Internatıonal Peace Research Instıtute) Silah Ticareti Veri Tabanı (https://www.sipri.org/databases/armstransfers) araştırması üzerinden Afganistan'ın bugüne kadar edindiği savunma teçhizatı sorgulamasına göre öne çıkan alımlara bakılacak olursa şöyle bir tablo ortaya çıkıyor.

•    Beyaz Rusya'dan Hindistan finansmanı ile 4 adet ikinci el ve elden geçirilmiş Mi24V/Mi35 Hind savaş helikopteri;

•    Bosna Hersek ve Slovakya'dan temin edilen ikinci el ve modernize edilmiş 84 adet D30 122mm çekili obüs;

•    2013-16 arasında ABD hibe finansmanı ile teslim edilen 20 A29 hafif saldırı ve 6 EMB314 eğitim tipli Super Tucano eğitim uçağı

•    Çekya tarafından hibe edilen ve NATO tarafından modernize edilen 6 Mi24V/Mi35 saldırı ve 6 Mi8MT/Mi17 Hip genel maksat helikopteri

•    Slovakya tarafından hibe edilen 3 adet Mi8MT/Mi17 genel maksat helikopteri

•    Hindistan tarafından hibe edilen 3 adet SA315B Lama hafif helikopter ile 4 adet Mi24D/Mi25 saldırı helikopteri

•    ABD hibe paketi üzerinden modernize edilip teslim edilen 16 adet ikinci el G222 nakliye uçağı

•    Norveç tarafından hibe edilen 159 TOW2 füzesi

•    Rusya tarafından 2000'li yılların başlarında hibe edilen ve durumları belirsiz ikinci el 1 adet An12 nakliye uçağı, 5 Mi24D/Mi25 saldırı helikopteri ile 7 Mi8MT/Mi17 genel maksat helikopteri

•    2009-14 döneminde tamamen ABD ve BAE finansmanı ile Rusya'dan temin edilen 10 adet Mi17V1 ve 73 Mi17V5 genel maksat helikopteri

•    ABD finansmanı ile İsviçre'den tedarik edilip ISTAR (İstihbarat Seyir Hedefleme ve Keşif) platformuna dönüştürülen 18 adet PC12 hafif nakliye uçakları

•    2007 yılında Türkiye tarafından hibe edilen 24 adet eski M114 155mm çekili obüs

•    ABD finansmanı ile Ukrayna'dan tedarik edilen 4 An32B kargo uçağı

•    Britanya tarafından Afgan pilot eğitimi için satın alınan ardından hibe edilen 2 Mi8MT/Mi17 genel maksat helikopteri

•    BAE tarafından finanse edilen ve tedarik kaynağı belirsiz 6 Mi8MT/Mi17 genel maksat helikopteri

scan.jpg
ABD tarafından Afganistan'a verilen ScanEagle İHA'ları / Fotoğraf: Vikipedi

 

En büyük silah yardımı ABD'den

Bunlar dışında ayrıca ABD tarafından finanse ve tedarik edilen aşağıda sayılı silah sistem ve mühimmatlar ise şunlar.

•    36 adet Cessna 208B Caravan hafif silahlı ISTAR uçağı

•    173 adet M113A2 ZPT ve 15 M7577A2 Zırhlı Komuta Postu

•    23.448 adet ağırlıkla M1151A1B1/B2 ve tali olarak M1114 ile M1152 HMMWV İlave Zırh Donanımlı 4x4 TTZA (Taktik Tekerlekli Zırhlı Araç)

•    2o2 adet MaxxPro ve 20 adet MaxProRecovery 4x4 MRAP (Mayına Karşı Mukavemetli ve Pusuya Karşı Korumalı Zırhlı Araç)

•    788 adet ASV150/M1117 4x4 TTZA

•    6 adet Cessna 182T Skywagon eğitim uçağı

•    60 adet MD530F ‘Jengi' hafif silahlı helikopter

•    4 adet C130H Hercules nakliye uçağı

•    80 adet ScanEagle hafif taktik İHA

•    53 adet ikinci el ve modernize edilmiş UH-60A+ Black Hawk genel maksat helikopteri

•    250 adet Paveway-II Lazer Güdümlü Bomba Kiti (A29 SuperTucano uçakları için)

afganistan.jpg
Dağılan Afgan ordusundaki kara araçlarının çoğunun Taliban'a geçtiği tahmin ediliyor / Fotoğraf: Reuters

 

Silahların hepsi ele geçse bile dışarıda dengeleri değiştirmek için yeterli değil

BlueMelange'nin çalışmasında bu sistemlerin hepsinin çalışır halde ve bakımlı olarak Taliban'ın eline geçmiş olması halinde olası sonuçlarına dair şu değerlendirme yapıldı: 

- Bu envanterin tamamı sınır aşan jeopolitik değişiklikler yaratmak için yeterli değildir.

- Bu envanterin A29 ve ScanEagle haricinde kalan çok büyük ağırlığı teknolojik olarak 2 ila 3. kuşak 1970-1980'lerin teknolojisine dayanan eski ürünlerdir. Modernize edilseler bile üzerlerine eklenen elektronik sistem veya donanımların (örneğin kamera, devre, ekran, GPS, telsiz, pod, FLIR, vs.) teknolojik gizliliği olmayan ürünler olduğu açıktır.

- Bu envanterden herhangi bir ürün Taliban tarafından satılarak NATO karşıtı güçlerin (Rusya, özellikle İran ve Çin) eline geçirilirse hiçbir ilave tehdit yaratmaz veya teknolojik sırrı açığa vurmaz durumdadır.

- En yeni teknoloji barındıran A29 ve ScanEagle teknolojileri kökleri 1980'lere dayanan ve 1990'ların sonunda üretim başlanan ürünlerin güncel versiyonlarıdır. Bu teknolojiye (motor, kamera, ekran, alaşım vs) Çin başta olmak üzere Avrasya grubunun sahip olmaması düşünülemez. Örneğin İran Yemen'de Husiler vasıtasıyla çok daha güncel ve sofistike silah sistemlerini BAE ve Suudi ordusundan ele geçirip tersine mühendislik tezgahına koymuş durumdadır. İran İHA ailesine bakarsak geldikleri aşamayı anlayabiliriz.

- Taliban yukarıda kayıtlı batı kaynaklı envanterin tamamını ele geçirmiş ve bu envanterin bakım işletme yedek parça ve harbe hazırlık sorunu olmasa dahi Afganistan sınırından batı veya Rusya yanlısı ülkelere (Hindistan ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri) herhangi bir tehdit oluşturması beklenemez.

- D30 ve M114 obüsleri eski, kısa menzilli ve etkisi sınırlı, yürütümü zor obüslerdir.

- Helikopter filosunun Rus, Orta Asya, NATO ve Hindistan hava güçleri tarafından düşürülmesi kolaydır.

- Zırhlı araçlarının tamamı eski 4x4 ve M113 aileleridir.

- Hava savunma kabiliyeti ve önleme uçakları olmadığı için Türkiye gibi üstün SİHA filolarına sahip NATO güçleri veya Rusya/Hindistan tarafından havadan kolayca yok edilebilirler.

- Sonuç olarak Taliban'ın iş bu envanter ile majör savunma sanayi gelişmiş ülkelerden (Türkiye, NATO, Çin, Rusya, Pakistan) destek almadan, düzenli bir ordu kurmadan, hava savunma sistemleri, radar ağı ve hava gücü oluşturmadan bölgesinde jeopolitik ve stratejik bir kazanım sağlaması, hinterlandına etki etmesi beklenemez.

talibantank.jpg
Taliban savaşçıları ele geçirdikleri zırhlı araçlar ile şehir merkezlerinde de boy gösteriyor / Fotoğraf: AFP

 

Taliban, ülke içindeki direnişe ve olası bir işgale karşı ise güç kazandı

Bununla beraber BlueMelange çalışmasında, "Taliban'ın taktik kazanımlarını pekiştirmesinde, ele geçirdiği hafif piyade silahları donanım ve cephane ve kara zırhlı araçları ile Afganistan içinde direnişçilere karşı düzenleyeceği COIN (Direniş Bastırma) harekâtlarında veya Afganistan'a kara harekâtı düzenleyen herhangi bir dış unsura karşı elinde kısmi ilave güç olmasını sağlar" ifadelerine yer verildi. 

talibantüfek.jpg
Taliban savaşçıları birçok yerde yeni ve gelişmiş silahlar ele geçirdi 

 

Hava araçlarının büyük bir kısmı komşu ülkelere kaçırıldı

Bütün bu tabloya karşın geçen günlerde bazı haber siteleri Afgan ordusuna ait bazı uçak ve helikopterlerin personeli tarafından kuzey komşularına kaçtığını görüntüleyen haberler yayınlamıştı.

Önde gelen savunma ve güvenlik medya grubu Janes tarafından yayınlanan fotoğraflara göre, geçtiğimiz hafta içinde beş UH-60 Kara Şahin ve 16 Rus Mi-17 helikopteri ve 10 A-29 Süper Tucano dahil olmak üzere yaklaşık 40 Afgan askeri hava aracı Taliban ilerleyişinden kaçmak için Özbekistan'a uçtu.

talibanuçak.jpg
Taliban'ın ele geçirdiği bir hava üssünde bulunan Super Tucano uçakları / Fotoğraf:Twitter@AbraxasSpa

 

Taliban'ın hava gücünü kullanması zor

Bu durumun sonuçları BlueMelange çalışmasında şöyle anlatıldı:

- Taliban'ın elinde bu envanterin değerli ürünleri olan hava unsurlarının büyük kısmının bulunmadığını (Kuzeyde Orta Asya ülkelerine geçtiği) görülüyor.

- Kalan donanımın da zaman içinde bakım idame ve yedek parça sorunları ile kullanım dışı kalacağını veya etkin kullanılamayacağını öngörmektedir.

Silahlar, Çin ve Rusya'nın işine yarayacak hassas teknolojiler içermiyor

Taliban'ın zaferinin ardından sosyal medyada kimi kişiler Çin ve Rusya gibi ülkelerin teknolojilerini incelemek için Taliban'ın eline geçen bazı kritik ABD sistemlerini alabileceğini iddia etmişti.

BlueMelange çalışmasında görüşlerine yer verilen TealGroup'un havacılık analisti Richard Aboulafia, Taliban tarafından ele geçirilen Afganistan Hava Kuvvetleri'ne ait uçak veya helikopterlerin hiçbirinin Çin veya Rusya gibi ülkelerin işine yarayabilecek hassas teknolojiler içermediğini öne sürdü.

 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU