Özellikle Doğu Anadolu’nun dağlık kesimlerinde, yaşam üzerinde coğrafik koşullar çok etkili. Buralarda hayatı iklim belirler ve şekillendirir. İnsanoğlu da tüm yaşamını doğaya göre şekillenidirir.
Doğanın ve coğrafyanın hüküm sürdürdüğü bu yerlerin başında ise Hakkari gelir. Hakkari, yüksek dağları ve derin vadileriyle bilinir. Hakkari’nin bu coğrafik özelliği nedeniyle yaşam daha da zor bir hal alıyor. Hakkari gibi dağlık kesimlerde coğrafik koşullar, hayat tarzını da kendine göre şekillendirir.
Bu nedenlerden dolayı engebeli araziler, modern tarım araçların kullanılmasını imkansız hale getiriyor. Bu nedenlerden dolayı Hakkari’de yaz aylarında, köylerde ve kırsal kesimlerde hummalı bir çalışma göze çarpıyor. Arazilerinde modern tarım araçlarını kullanamayan Hakkarili çiftçi, geleneksel yöntemlerle ot biçmeye devam ediyor.
30 derenin altında tırpanla ot biçiliyor
Yazın 30 derecenin üstünde sıcaklıkta çalışmak zorunda kalan çiftçi, gün boyunca geleneksel ot biçme yöntemi tırpanla ot biçiyor.
Sabahın erken saatlerinde, güneş doğmadan işe koyulan çiftçi, öğlen saatlerin kızgın sıcağından akşam saatlerine kadar çalışmalarını sürdürüyor. Bazen imece usulü ile bazen de bireysel olarak da otlar biçiliyor.
Kış ayları için biçilen otlar, daha sonra bir araya getirilerek kuleler şekilde istifleniyor. Bazı çiftçiler biçtikleri otları satarken, bazıları da kış mevsiminde hayvanlarına veriyor.
Tüm yurtta olduğu gibi Hakkari ve Van gibi illerde yaşanan kuraklık nedeniyle yeteri düzeyde olmaması çiftçileri kara kara düşündürüyor. Mevsimin böyle devam etmesi halinde kış aylarında ot ve yem fiyatlarının çok yükseleceği tahmin ediliyor. Hakkarili çiftçiler de mevcut olan otları biçme telaşına düştü.
Bilek gücüyle ot biçiliyor
Hakkari köylerinde tırpanla ot biçme geleneği devam ediyor. Hakkari’nin Otluca köyünde yaşayan Rahmi İhtiyatoğlu, hayvanları için tırpanla ot biçiyor. Bu geleneğin yüzlerce yıldır devam ettiğini söyleyen İhtiyatoğlu, engebeli arazi nedeniyle modern tarım araçlarının girmediği yerlere bilek gücüyle ot biçtiklerini belirtti.
Kış ayları için otları kendi imkanları ile toplamak zorunda olduğunu ifade eden İhtiyatoğlu, ilk olarak tırpanın ağzını dövüp, keskinleştikten sonra işe başladığını vurguladı. Güneş doğmadan, sabahın çok erken saatlerinde ot biçmeye başladıklarını belirten İhtiyatoğlu, şöyle konuştu:
"Kavurucu sıcaklardan dolayı erken saatlerinde, serin havada tırpanla otlarımızı kesiyoruz. Bazen tek başına bazen de köylerin bir araya gelerek imece usulüyle çalışıyoruz. Özellikle bu yaz hava çok sıcak geçti, yeteri kadar yağmur yağmadı. Bu yüzden otlar yeteri kadar büyümedi. Mevcut olan otların büyük bölümü de kurudu. Bizde elimizde olan otları biçmek zorundayız. Sıcaklık böyle devam etmesi halinde ot bulmak zorlaşacak. Kışın hayvanlarımız için saman ve ot bulamayacağız."
‘Kuraklık nedeniyle saman, ot ve yem fiyatları yükselecek’
Hayvancılık yapmanın çok zorlaştığını ve ot saman bulmak artık imkansız hale geleceğini belirten İhtiyatoğlu, "Arazimizde olan otları tırpanla kesip, hayvanlarımız için topluyoruz, ama kış ayları için çok yetersiz. Kış aylarında alacağımız saman, ot ve yem kara borsaya düşecek gibi görünüyor. Zaten hayvancılığın pek bir karı kalmadı. Bizde baba mesleği olan hayvancılık ve çiftçiliği bırakmamak için mücadele ediyoruz. Tek umudumuz o ki, halkın tek geçim kaynağı olan bu meslekler bitmesin. Bu yüzden bu engebeli arazilerde tırpanla ot biçerek, az da olsa hayvanlarımız için kış ot hazırlamak" dedi.
"Dedelerimizden öğrendik"
24 yaşında olan Muhsin İhtiyatoğlu ise, tırpanla biçme geleneğini babasından öğrendiğini söyledi. Gelişen teknolojiye modern tarım araçlarının, bu tür engebeli arazilerde bir şeye yaramadığını vurgulayan Muhsin İhtiyatoğlu, konuşmasına şöyle devam etti:
"Geleneksel tırpanla ot biçme yüz yıl önce dedelerimiz kullanıyordu, yüz yıl sonra biz kullanıyoruz. Çünkü başka çaremiz yok. Eğer bu işi bu yöntemle yapmasak otlarımız kuruyup, gidecek. Bizde mecburen zor da olsa tırpanla otlarımızı biçerek topluyoruz" dedi.
"Tırpanla ot biçme çok zahmetli ve emek isteyen bir iş"
Van’da tırpanla ot biçen Aydın Demir ise, traktörle bir saatlik işin tırpanla günlerce sürdüğünü söyledi. Tırpanla ot biçme çok zahmetli ve emek isteyen bir iş olduğunu ifade eden Demir, "Arazimizde traktörle ot biçmemiz imkansız bizde dedelerimizden öğrendiğimiz bu yöntemle otlarımızı biçiyoruz. Zor olduğu kadar bazen de çok keyifli oluyor. İmece usulü ot biçtiğimiz zaman, günümüz keyifli geçiyor. Bu iş yöntemi birlik ve beraberliği de birlikte getiriyor. Bu yüzden severek tırpanla otlarımızı biçiyoruz" diye konuştu.
