Nikaragua Başkanı Ortega: Devrimciden mutlak efendiye

Hüsamettin Aslan Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: Reuters

Orta Amerika ülkesi Nikaragua'da Cumhurbaşkanlığı seçim tarihi yaklaştıkça; ülke de tansiyonda artmaya başladı.

17 yıldır ülkeyi yöneten Nikaragua Cumhurbaşkanı Daniel Ortega, kendisine muhalif sağ partilerle mücadele etmesinin dışında eski solcu Sandinista siyasi mücadele arkadaşlarını da hapse atmaya başladı.

Nikaragua'daki siyasi durum birçok ülkeyi endişelendiriyor. Aslında bu Nikaragua demokrasisi ve halkını düşündüklerinden değil; ülke yönetimine müdahil olmak istenmesiyle alakalı olsa da Ortega'nın otoriter politikasının da bir dış müdahaleyi açık hale getirdiğini de vurgulamamız gerekir.
 

AFP.jpg
Nikaragua Cumhurbaşkanı Daniel Ortega: / Fotoğraf: Inti Ocon/ AFP


Başkan Ortega'nın kayınbiraderi Francisco Diaz başkanlığındaki Nikaragua Polisi, muhalif 4 başkan adayını tutuklu tutuyor. Bunlar Cristiana Chamorro, Arturo Cruz, Felix Maradiaga ve Juan Sebastian Chamorro Garcia.

Eski bir Marksist gerilla olan Daniel Ortega, 2007'den beri iktidarda. Ortega, 1979 Sandinista devriminin lideriydi ve Soğuk Savaş sırasında da 1980'lerde ABD destekli Contra gerillalarıyla karşı karşıya geldi.

Eski ABD Başkanı Ronald Reagan, onu "teneke diktatör" olarak nitelendirdi.


Geçmiş ve strateji

Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Nikaragua ile çekişmeli bir geçmişi var. 17 Temmuz 1979'da diktatör Anastasio Somoza bir darbeyle Nikaragua'da indirildi.

'Mutluluk Günü' olarak bilinen bu tarih, Orta Amerika ülkesinin korkunç ve kanlı bir tarihini sona erdiriyordu. 
 

ap.jpg
Diktatör Anastasio Somoza'nın heykeli, Temmuz 1979'da Sandinista gerillaları ve Managua sakinleri tarafından üssünden çekildi / Fotoğraf: AP


Yıllarca süren mücadeleden sonra birçok cephede halk, özgürlük ve demokrasi içinde bir yaşam kurabildi. İsyancı ordunun 33 yaşındaki komutanı Daniel Ortega Saavedra, bu devrimin liderlerinden biriydi.

1980'lerde Ronald Reagan, Ortega'nın solcu Sandinista hükümetini devirmek için Contra isyancılarını gizlice finanse etti ve başarısız oldu. 

1979 zaferinden sonra, Daniel Ortega ve Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi, seçimleri Violeta Chamorro'ya kaybettikleri 1990'a kadar 11 yıl ülkeyi yönetti.

Eski bir gerilla olan Ortega 2007'de seçildikten sonra ABD isteksizce Ortega ile çalıştı. Ancak 40 yıl sonra, yenmesine yardım ettiği şey oldu ve Nikaragua'yı ezen yeni Somoza'ya dönüştü.
 

Courtesy Bill Gentile.jpg
Devrim yıllarında Daniel Ortega / Fotoğraf: Courtesy Bill Gentile


Nikaragua, 60'ların ve 70'lerin anti-komünist diktatörlüklerinin yıkılmasından bu yana Latin Amerika'da görmediğimiz oranda kapasitesini geliştirdi. Ancak 2018'de halkın öfke patlaması Ortega'nın dengesini bozdu. 

Nisan 2018'de öğrenci protestoları ülke çapında bir Ortega karşıtı harekete dönüştü. İnsan hakları gruplarına göre 300'den fazla Nikaragualı öldürüldü.

Yüzlercesi tutuklandı ve binlercesi ülkeyi terk etti. Protestolar yasa dışı ilan edildi, medyaya saldırıldı ve muhalif isimler tutuklandı.

2018'de başlayan öğrenci protestoları, Ortega'nın sağcı Anastasio Somoza'yı taklit etmeye ne kadar istekli olduğunu gösterdi.
 

Reuters.jpg
2018’de patlak veren protestolar sırasında bir öğrenci, elinde tuttuğu afişte Ortega'nın yüzünün yarısı 1979'da devirdiği diktatör Somoza’ya ait olarak gösteriyor / Fotoğraf: Reuters


Baskı, yasadışı gözaltılar, hileli yargılamalar, işkence iddiaları, basının şiddetli şekilde taciz edilmesi ve giderek artan acımasız siyasi baskı, kalıcı insan hakları ihlalinin çok önemli bir resmini çiziyor.

Çeşitli diyalog girişimleri de başarılı olmadı. Ülke, hiç şüphesiz, serbest seçimlerin yapılması için en kötü senaryoyla karşı karşıya.

2018 krizinden bu yana Nikaragua'da birçok şey değişti. Ülkede Otoriter bir rejimin ortaya çıkmasına neden oldu.

Kasım 2021'de yapılması planlanan seçimlerle karşı karşıya kalan Ortega'nın öngörülebilir zaferi, oyunun kurallarını kontrol edeceği "otoriter seçimin" sonucu olacak.
 

Pat HamiltonAP.png
Ortega, 1984'te Managua'da büyük bir kampanya mitingine hitap ediyor. / Fotoğraf: Pat Hamilton/AP

 

Solcu devrim, kendi çocuklarını yemeye başladı

2021 Haziran ayının ilk haftasında Ortega, Kasım 2021 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin önde gelen muhalefet adayı Cristiana Chamorro'yu adaylığını resmen açıkladıktan birkaç saat sonra ev hapsine aldı.

Diğer iki potansiyel aday, akademik ve politik bir aktivist olan Felix Maradiaga ve bir ekonomist olan Juan Sebastián Chamorro da geçtiğimiz haftalarda tutukladı.

Tutuklamalar, muhaliflerin seçim öncesinde Ortega'ya karşı kampanya yürütmesini engelliyor. ABD, Ortega'nın oylama öncesinde siyasi muhaliflerini baskı altına almaya devam etmesi halinde seçim sonuçlarını tanımayacağını açıkladı.

Ortega'nın son tutuklamalarında eski yol arkadaşları da yer aldı. Ortega'nın 1979'da diktatör Anastasio Somoza'yı deviren Sandinista hareketinden eski silah arkadaşlarını hedef aldı.

Polis, Ortega ile birkaç yıl önce ilişkisini kesen efsanevi Sandinista komutanı 65 yaşındaki Dora Maria Tellez'i tutukladı. 

Polis ayrıca emekli bir Sandinista generali ve eski istihbarat şefi olan 73 yaşındaki Hugo Torres ile Sandinista Dışişleri Bakan Yardımcısı olan 68 yaşındaki Victor Hugo Tinoco'yu da tutukladı.
 

s.jpg
Sandinista generali ve eski istihbarat şefi olan Hugo Torres


Torres, tutuklanmadan kısa bir süre önce kaydedilen ve sosyal medyada gazetecilere ve arkadaşlarına gönderilen bir video mesajında, "Hayatımın bu aşamasında başka bir diktatörlükle savaşacağımı hiç düşünmemiştim" dedi.

İş dünyası ve siyasetten önemli kişilerde tutuklananlar arasındaydı. Tutuklananların ayrıca banka hesapları donduruldu.

Nikaragua'nın başkenti Managua'da yaşayan 30 kadar gazetecinin sorgulanmak üzere polis merkezine çağrıldığını iddia ediliyor.

Gözaltına/hapse atılan muhaliflerin eleştirilerin odağında Ortega ve Ortega'nın eşi, başkan yardımcısı ve resmi sözcüsü Rosario Murillo'nun otoriter yönetimi, yolsuzluk ve kayırmacılık ile ilgili eleştirileri söz konusuydu.
 

Rodrigo AranguaAFP.jpg
Kasım 2016'daki seçimlerden kısa bir süre önce Managua'da Başkan Daniel Ortega ve eşi Başkan Yardımcısı Rosario Murillo'yu gösteren tabelalar / Fotoğraf: Rodrigo Arangua/AFP


Ancak Ortega Hükümetine göre; tutuklanan muhalifler, Nikaragua'nın egemenliğini baltalamak ve vatana ihanete bir yasayı ihlal ettikleri iddiasıyla tutuklandı.

Ayrıca yapılan düzenlemeyle Polis, bu suçlamaları soruştururken gözaltı süresi 48 saatten 90 güne çıkarıldı.

Tutuklama dalgası, Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in ve üst düzey ABD yetkililerinin, iyi yönetimi teşvik etmek ve ABD'ye yasadışı göçü yavaşlatmanın yollarını aramak için geçen hafta Orta Amerika'yı ziyaret etmesine denk geldi!

4'ü başkan adayı olmak üzere muhalefetin en az 13 önde gelen üyesi son iki hafta içinde tutuklandı. Potansiyel adayların hepsi muhalif bir parti ve sivil toplum koalisyonu adına aday gösterilmek için yarışıyordu.
 

Charles TasnadiAP.jpg
Fotoğraf: Charles Tasnadi/AP

 

Devrimci Ortega, nasıl otoriter oldu?

Ortega, Devrimci statüleri nedeniyle dokunulmaz sayılan ve yaşlanan "tarihi Sandinistaları" eski silah arkadaşlarından üçünü tutukladı.

Onları hapsetmek ya çaresizliğin bir işareti ya da Nikaragua'daki baskıcı yönetimi daha da pekiştirmek olarak değerlendirildi. 

Bir polis bildirisine göre, tutuklanan üç Sandinista "Bağımsızlık, egemenlik ve kendi kaderini tayin hakkını baltalayan eylemlerde bulunmak, iç işlere dış müdahaleyi kışkırtmak, askeri müdahaleler istemek, terör eylemleri ve yabancı güçler tarafından finanse edilen istikrarı bozma eylemleri yürütmek, önermek veya talepte bulunmakla" suçlanıyor.

iğerleri benzer bir suçla "Nikaragua hükümeti ve halkına karşı yaptırımlar arayan, ulusa ve kurumlarına karşı ticari, mali veya ekonomik ablukalar teşvik eden ve ulusun yüksek çıkarlarını baltalayan" eylemlerde bulundukları için suçlanıyor. 

Ortega, Nikaragua'nın 2007'den beri Başkanı ve ailesiyle birlikte ölene kadar ülkenin 'mutlak efendisi' olmaya kararlı görünüyor.

İki hafta önce, kasım ayında yapılacak bir seçim ihtimalinden açıkça korkarak, aniden muhalefet liderlerinin tutuklanması emrini vermeye başladı.

Bunların arasında 1974'te Noel Partisi baskınını gerçekleştiren savaşçılardan biri olan Hugo Torres de vardı.

Bu devrimciler 1980'lerde Ortega ile birlikte ABD destekli kontralara karşı savaşa geri döndüler. Sonra Ortega, idealist devrimcilikten 'mutlak bir otoriteye' dönüşürken, üçü de ona karşı çıktı.
 

 

Nikaragua seçimleri, Biden yönetimi için bir test olacak

Nikaragua'da Ortega'nın sağcı-solcu fark etmeden muhaliflere olan baskısı, Latin Amerika'da demokrasiyi Donald Trump'tan farklı bir yaklaşımla savunmayı vadeden, ancak selefinin politikalarını büyük ölçüde sürdüren ABD Başkanı Joe Bidenbir teste tabi tutuyor. 

Çünkü Nikaragua'da, solcu Ortega'nın arka arkaya 4. kez seçilmesinin beklendiği 7 Kasım seçimlerimde, Hükümetin, muhalifleri hapse atmasına karşı Biden'ın atacağı adımlar yakından izlenecek.

Nitekim Washington, cumhurbaşkanının bir kızı da dahil 4 Nikaragualı yetkiliye yaptırım uygulayarak yanıt verdi.

Dışişleri Bakanlığı, Ortega'yı "diktatör" olarak gördüğünü ve daha fazla baskı uygulama sözü verdi.

Ortega'nın kızı Camila Ortega, 2011'den beri ABD yanlısı medyaya karşı, Ortega yanlısı propaganda yapan ve ailesi tarafından işletilen bir TV kanalını yönetiyor.

Bunun dışında ABD, 2017'den bu yana 31 Nikaragualı yetkiliye, Ortega aile üyesine ve 8 Nikaragua kuruluşuna yaptırım uygulayarak ABD'de tutulan tüm varlıkları dondurdu ve Amerikan vatandaşlarının onlarla işlem yapmasını yasakladı.

Analistler, 1970'lerin ve 1980'lerin Latin Amerika'daki askeri diktatörlüklerinden bu yana böyle bir saldırgan yönetimin görülmediğini belirtiyor.

Nikaragua, Haiti'den sonra Amerika kıtasının en fakir ikinci ülkesi, bu nedenle Biden, özellikle Guatemala, Honduras ve Salvador'dan gelen göç/men akışı konusunda eleştirilerle karşı karşıya olduğu için, kuzeye daha fazla göçü tetikleyebilecek herhangi bir önlemi kesinlikle reddedecektir.

Biden yönetimi, Orta Amerika'dan gelen göç dışında, Trump'ın bölgedeki politikasında çok az değişiklik yaptı.

Venezuela'da söylemini yumuşattı, ancak muhalefet lideri Juan Guaido'yu geçici başkan olarak tanımaya ve yaptırımlara devam ediyor.

Yazıyı kaleme aldığımız saatlerde Nikaragua'da yeni göz altıların muhtemel olduğu bilgisi geliyor. Polis, saklanmakta olan eski merkez bankası başkanı Mario Arana ve bazı etkili iş adamları için tutuklama emri çıkardı.

Bunun dışında bazı önemli siyaseti, işadamı ve diplomat birçok önde gelen Nikaragualı saklandı veya başka önlemler aldı.

Çünkü Ortega ve yönetimi, Nikaragua'nın sağ partileri ve iş dünyasının ABD ile işbirliği yaptığını iddia ediyor. Fakat eski solcu-Marksist Sandinista komutanların tutuklanmasıyla ilgili açıklama yapamıyorlar.
 

Reuters-.jpg
Fotoğraf: Reuters

 

Sonuç olarak, Nikaragua'da 8 başkan adayından 4'ü hapisteyken, muhalifler seçimi boykot edip etmemeleri konusunu tartışıyor.

Ancak bazı muhalefet üyeleri böyle bir hareketin Nikaragua'nın tamamen Ortega'nın eline geçeceğini ve ülkedeki hakimiyetini daha da sağlamlaştıracağını söylüyor.


ABD, Nikaragua'ya daha fazla yaptırım yaparsa, sadece Ortega, ailesi ve taraftarları direnmeyecek; tüm ülkeyi karşısına alabilir.

Ancak ABD'nin çeşitli kişi ve kurumlara yapacağı yaptırımlar, bir karşılık bulabilir. Bu bağlamda Nikaragua sağ bloğu, sol tabanda da kendisine yer bulmaya başlıyor.

Nikaragua solu, bu geçiş konusunda ne kadar istekli, bunu 7 Kasım'da sandıkta göreceğiz. Fakat Ortega'nın otoriter politikasıyla bu "değirmene su taşıma konusunda" oldukça bonkör olduğunu ifade etmeliyiz.

Nitekim Cid Gallup isimli anket şirketine göre, Ortega'nın halk desteği yüzde 53'ten mayısta yüzde 39'a kadar düştü.

Muhalif kadın aday Cristiana Chamorro, Ortega'nın yüzde 39 oy oranına karşı, yüzde 53 ile ülkedeki herhangi bir politikacının aldığı en yüksek halk desteğine sahip.

Bu bağlamda Ortega için seçimi kaybetmek onun için bir ölüm kalım meselesi oldu.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU