Amonyum nitrat patlamalarının tarihçesi: Nerede, ne zaman patladı, kaç can aldı?

Beyrut'ta salı akşamı yaşanan patlamaya neden olduğu açıklanan amonyum nitrat tarih boyunca yüzlerce kişinin öldüğü çok sayıda endüstriyel felakete neden oldu

Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, 2 bin 750 ton amonyum nitratın 6 yıl boyunca limandaki bir depoda herhangi bir güvenlik önlemi alınmadan tutulmasının "kabul edilemez" olduğunu açıkladı (AFP) 

Lübnanlı yetkililerin Beyrut'taki şiddetli patlamaya neden olduğunu açıkladığı amonyum nitrat kokusuz, katı ve sıvı halde bulunabilen bir kimyasal madde. 

Tarım sektöründe granül formunda gübre olarak kullanılan amonyum nitrat, bu formdayken nem nedeniyle toprakta hızlıca çözünüyor ve nitrojen açığa çıkararak bitkilere faydalı oluyor.

Amnonyum nitrat yaygın şekilde gübre olarak kullanılsa da tarih boyunca çok sayıda endüstriyel facianın da sebebi.

Aynı zamanda çok sayıda bombalı saldırıda da amonyum nitrat kullanıldığı biliniyor.

 

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Texas City Felaketi

Bunların en büyüklerinden biri "Texas City Felaketi" olarak bilinen Teksas Limanı'nda meydana gelen bir endüstriyel kazaydı.

ABD tarihinin en ölümcül endüstriyel kazası ve tarihin en büyük nükleer olmayan patlamalarından biri olan olayda 2300 ton amonyum nitrat patlamıştı. 

Yaklaşık 500 kişinin öldüğü patlama, okyanusta 4 buçuk metre boyunda dalgalar oluşturmuştu.

Tianjin Patlaması

Sosyal medyada çok sayıda kullanıcı Beyrut'taki patlama sonrası çekilen fotoğrafları 2015'te Çin'in Tianjin kentindeki patlama sonrası çekilenlerle karşılaştıran paylaşımlar yaptı.
 


Tianjin'deki olayda da limandaki sanayi bölgesinde bir depoda bulunan yaklaşık 800 ton amonyum nitrat patlamıştı.

Uzaydan da görülebilen patlama sonucu 173 kişi ölmüş, 789 kişi yaralanmıştı. Ölenlerin 110'u itfaiye görevlilerinden oluşuyordu.

Yakın tarihli amnoyum nitrat faciaları arasında 2013'te Teksas'taki bir gübre fabrikasında kasıtlı şekilde gerçekleştirilen ve 15 kişinin ölümüne yol açan patlama da yer alıyor.

2001'de Fransa'nın Toulouse şehrinde kaza sonucu gerçekleştiği açıklanan ve 31 kişinin yaşamını yitirmesine yol açan patlamalar yer alıyor.

Oklahoma ve İstanbul'daki saldırılarda da kullanıldı

Amonyum nitrat sıvı yakıtla birleştirilerek inşaat sektöründe de yaygın şekilde patlayıcı olarak kullanılıyor ayrıca Taliban gibi aşırılıkçı örgütler de bombalı saldırılarında bu maddeyi kullanıyor.

İstanbul'da, 15 Kasım 2003'te Şişli'deki Bet İsrael ve Beyoğlu'ndaki Neve Şalom sinagoglarıyla 20 Kasım 2003'te HSBC Bankası'na düzenlenen saldırılarda da amonyum nitrat kullanılmıştı.

4 farklı noktada, amonyum nitrat yüklü kamyonların infilak etmesi sonucu toplam 59 kişi yaşamını yitirmiş, 400 kişi de yaralanmıştı. Saldırıları El Kaide üstlenmişti.

Amonyum nitratla yapılan saldırılar arasında en ünlülerinden biri de ABD'de federal hükümete ait bir binanın tamamen yıkılmasına yolan açan 1995'teki Oklahoma City Saldırısı'ydı.

168 kişinin öldüğü saldırı 2 ton amonyum nitratla yapılmıştı. Saldırıyı "devlete olan nefretinden" dolayı yaptığını açıklayan Timothy McVeigh 2001'de zehirli iğneyle idam edilmişti.

AFP'ye açıklama yapan Rhode Island Üniversitesi'nden kimya profesörü Jimmie Oxley amonyum nitratın normal saklama koşullarında, aşırı ısının yokluğunda alev almasının zor olduğunu vurguladı.

Oxley, "Eğer Beyrut patlamasının görüntülerine bakarsanız siyah ve kırmızı bir bir duman göreceksiniz. Bu tamamlanmamış bir reaksiyon. Küçük bir patlamanın amonyum nitrat reaksiyonunu tetiklediğini varsayıyorum. Bu küçük patlama, kaza sonucu ya da  kasıtlı şekilde de gerçekleşmiş olabilir" dedi.

 

Independent Türkçe, AFP, Guardian, BBC Türkçe

DAHA FAZLA HABER OKU