Geçen çarşamba günü Güney Darfur eyaletinin başkenti Nyala, Sudan ordusuna ait savaş uçaklarının Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) mevzilerine düzenlediği hava saldırılarında yaklaşık 40 kişinin hayatını kaybetmesiyle kanlı bir güne sahne oldu.

Diğer yandan Hartum, Omdurman ve Bahri'nin büyük bölümünde sükûnet hâkim.

Sudan Ordusu Sözcüsü Albay Nebil Abdullah'a göre, HDK'nin Nyala şehrinde 16. Piyade Tümeni'ne karşı yürüttüğü çatışmalar, teçhizat kayıplarıyla sonuçlandı.

HDK ayrıca Hartum'un güneyindeki eş-Şecera askeri bölgesindeki zırhlı birliklere çeşitli saldırılar düzenledi.

Söz konusu saldırılarda başarılı olamayan HDK, ordu güçlerinin sarsılmaz kararlılığıyla karşı karşıya kaldı.

HDK'yi tamamen yenilgiye uğratan Sudan ordusu, yedi savaş aracını ve iki zırhlı aracı imha etti. Ayrıca HDK üyesi 30 milis öldürüldü ve bazı üyeler tutuklandı.

Abdullah, "Güçlerimiz Omdurman'da da 5 muharebe aracı ve 2 topçu ekibini imha etti" dedi.

HDK tarafından yapılan açıklamada ise şu ifadeler yer aldı:

Eski rejimin tugaylarının desteklediği ordu güçlerinin başkentteki pazarlara yönelik aralıksız bombardımanı sırasında son iki gün içinde 104 kişi öldü, yüzlerce kişi de yaralandı. Bu, tüm insan hakları kurumlarının güçlü bir şekilde kınamasını gerektiren tam teşekküllü bir savaş suçudur.

Açıklamanın devamında, Nyala şehrinin çeşitli bölgelerine ordu uçaklarının gelişigüzel bombardımanı sonucu aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 40 sivilin öldüğü, yüzlercesinin de yaralandığı belirtildi.

Yerinden edilmiş kişilerin sayısı artıyor

Görgü tanıklarına göre, hava ve topçu bombardımanlarının artması ve savaşan iki güç (Sudan ordusu ve HDK) arasında devam eden çatışmalar nedeniyle Hartum ve Nyala bugünlerde büyük bir yer değiştirmeye sahne oluyor.

Bu durum, Uluslararası Göç Örgütü (IOM) tarafından da doğrulandı. IOM verilerine göre evlerinden kaçan insan sayısının 5,25 milyona yükseldiği, ülke içinde yerlerinden edilenlerin sayısının 4 milyona ulaştığı ve bunların yüzde 70'inin başkentten kaçtığı biliniyor.

IOM, sel, su baskını ve devam eden yağışlar nedeniyle kurumların savaş bölgelerinden kaçan yerinden edilmiş kişilere gerekli hizmetleri sağlamak için ulaşmada karşılaştığı zorluklara dikkat çekti.

Sıtma, dang humması ve kolera gibi hastalıkların yayılıyor

Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) Merkez Konsey lideri Urve es-Sadık, Independent Arabia'ya yaptığı açıklamalarda şunları söyledi:

Savaş, Sudan'da sağlık, çevre ve gıda koşulları üzerinde ciddi yansımalara neden oldu. Bunların en ciddisi, büyük ölçüde kötüleşen insan sağlığı üzerindeki etkidir. Sivil ve askeri nüfusun doğrudan yaralanma ve hastalıklar dışında maruz kaldığı durumlar arasında (özellikle okulunu kaybeden ergenler ve cinsel saldırıya maruz kalan kız çocukları başta olmak üzere) ruhsal ve psikolojik rahatsızlıklar yer alıyor. Sıtma, dang humması ve kolera gibi hastalıkların yayılması da bazı eyaletlerde arttı.

Es-Sadık, "Tıbbi malzeme yetersizliği, savaşın getirdiği yüksek sağlık riskleri, özellikle kan üniteleri, acil durumlarda hayat kurtaran ilaçlar ve intravenöz solüsyonların yetersizliği, cerrahi, ortopedi vb. alanlarda uzmanların bulunmaması, buna ek olarak kalp hastalığı, diyabet ve diğer hastalıklara yönelik ilaçların yokluğu ve kıtlığı nedeniyle ölüm oranları arttı. Genel olarak sağlık sistemi o kadar ağır hasar gördü ki, hastanelerin yüzde 90'ının hizmet dışı olduğu tahmin edilebilir. Bu da sağlık durumunun kötüleşmesine, temel sağlık hizmetlerinin, ilaç ve gerekli malzemelerin bulunamamasına, ilaç yardımlarının ihtiyaç bölgelerine ulaşamamasına neden oldu" ifadelerini kullandı.

Es-Sadık şöyle devam etti:

Maalesef Kızılay, Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) ve Sınır Tanımayan Doktorlar'ın (MSF) Hartum ve çevresinde sahra hastaneleri kurma girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı. Daha da tehlikelisi, başkent sakinlerinin bugünlerde endüstriyel tesislerin ve altyapının kasıtlı olarak bombalanması nedeniyle ciddi çevre kirliliğine maruz kalmasıdır. Ayrıca Hartum ve Omdurman'da yıkılan fabrikalardan çıkan yangın emisyonları ve tehlikeli kimyasalların ve kirleticilerin sızması nedeniyle oluşan hasar, kirliliğin toprağa ve belki de yer altı sularına karışmasıyla gelecekte insanların, hayvanların ve bitkilerin sağlığını etkileyecektir.

Es-Sadık, "Besin eksikliğine gelince, bu dönemde tüccarların kaçması veya dükkanlarının yağmalanması nedeniyle tedarik zincirleri bozuldu, ticaret ve gıda tedariki durdu. Bu da gıda kaynaklarının sıkıntısına ve yetersiz tedarikine yol açtı. Hartum'da kıtlığı andıran bir tablo yaşanıyor. Bölge sakinleri açlığa ve yetersiz beslenmeye maruz kalıyor. Çocuklar, hamile kadınlar ve yaşlılar ciddi fiziksel ve belki de zihinsel olumsuzluklarla savaşıyor. Biraz rahatlama sağlamaya yönelik çabalar var ama bunlar sermayenin toplam ihtiyacının yüzde beşini geçmiyor" dedi.

Es-Sadık, sözlerini şöyle sürdürdü:

Sürekli bir nüfus yer değiştirmesi ve savaş alanlarından kaçış durumu var. Eski Omdurman'ın tüm halkının yanı sıra el-Murabbaat, el-Fiteyhab ve el-Muhendisin mahallelerinin sakinleri de kuzeye doğru göç etmek zorunda kaldı. Umbada'nın bazı mahalleleri ve Bahri kenti bazı evler dışında tamamen boşalırken Hartum'da da durum benzer. Çünkü çatışmalardan dolayı evlerinden ayrılmayanlar açlık, yiyecek ve su sıkıntısı nedeniyle daha sonra bölgeyi terk etti. Omdurman'daki mahalleler sürekli su ve elektrik kesintilerine tanık olmaya başladı.

"İki taraf da kesin bir askeri zafer elde etmeye yakın görünmüyor" 

Birleşmiş Milletler'in Sudan'daki Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS) Başkanı Volker Peretz ise görevinden istifasını sunmadan önce Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) önünde şunları söyledi:

Sudan ordusu ile HDK arasındaki savaşın patlak vermesinden bu yana yaklaşık beş ay geçmesine rağmen, çatışmalar hiçbir azalma belirtisi göstermedi ve her iki taraf da kesin bir askeri zafer elde etmeye yakın görünmüyor.
 

Peretz, bu savaşta en az 5 bin kişinin öldüğünü, 12 binden fazla kişinin de yaralandığını, gerçek sayının bundan çok daha fazla olabileceğini kaydetti.

Peretz ayrıca iki askeri oluşum arasında başlayan çatışmanın gerçek bir iç savaşa dönüşebileceğini vurguladı.

Peretz, sözlerini şöyle sürdürdü:

Her iki taraf da hâlâ diğer tarafı zayıflatıp teslim olmaya zorlamayı bekliyor ve bu hiçbir işe yaramıyor. Savaş, Sudanlı erkek ve kadınların hayatlarını mahvediyor, temel haklarını ihlal ediyor ve onları hak ettikleri gelecekten mahrum bırakıyor.

Sudan üniversitelerinde siyaset bilimi profesörü olan Abduh Muhtar, Peretz'in istifasının Hartum savaşının barışçıl bir şekilde sona ermesi üzerindeki yansımalarına ilişkin olarak yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

Peretz, bazılarının tarafsız olmadığı yönündeki iddiaları arasında Sudan sorununu çözemeyecek. Bu sorun, BM elçisinin yerine başka bir kişi geçse bile, dış girişimlerle veya uluslararası bir arabulucuyla çözülmeyecektir.

Muhtar "Sudan sorununun çözümü içeridedir ki bu basit ve kolaydır, ancak çatışan tarafların hırsları bunu zorlaştırıyor. Bağımsız yetkilere sahip bir hükümetin kurulması için çatışmanın her iki tarafı da siyasi süreçten uzak durmalı ve konuyu, meslek birlikleri ve direniş komitesi temsilcileri aracılığıyla anlaşmaya varılabilecek bağımsız yetkilere bırakmalı" dedi.

Muhtar, siyasi süreci önceki formüle göre sürdürmenin sorunu çözmeyeceğini ancak krizi yeniden üretebileceğini ileri sürdü.