Dört yıl önce ABD'de ortaya çıkan ve seçkin Demokrat Partili isimleri çocuk istismarcısı şebekeyle bağlantılandıran PizzaGate komplo teorisinin ardından, benzer iddialar bu sefer Wayfair üzerinden dile getirilmeye başlandı.

Mobilya ve ev eşyaları satan e-ticaret şirketi, yüksek fiyata satışa koyduğu ürünlerle gerçekten çocuk ticareti mi yapıyor? Sosyal medya gündeminin üst sıralarına çıkan iddialarda ne kadar gerçeklik payı var?

Bütün bu iddialar, ABD merkezli şirketin yüksek fiyatlara sattığı dolaplara dayanıyor. 9 Temmuz’da Reddit’teki bir komplo teorisi grubunda bazı dolapların 10 bin dolardan fazla etikete sahip olmalarına dikkat çekildi ve herhangi bir polis raporu, tanıklık veya ciddi kanıt gösterilmeden pahalı fiyatların çocuk ticaretiyle bağı olduğu iddia edildi.

Bu dolapların benzerlerinden niye pahalı olduğunu sorgulayan paylaşım üzerine harekete geçen bazı internet kullanıcıları, komplo teorisini güçlendirecek kanıtlar aradı. Bir Twitter kullanıcısı, etiketinde 9 bin 999 dolar yazan banyo perdesinin 99 dolara satılan benzerinden farkının, çocuk ticareti için kullanılan bir ürün olmasıyla alakalı olduğunu öne sürdü.

Ayrıca, Wayfair’in göçmenlerin tutulduğu tesislerdeki mobilyaları tedarik ettiğini hatırlatanlar, bu merkezlerdeki çocukların kaybolmasının tesadüf olamayacağı iddiasında bulundu. Sitenin ürünlerin satışını askıya alması da şüpheleri büyüttü. Wayfair CEO’sunun istifa ettiği yönündeki asılsız söylentiler yayılmaya başladı.

Ancak şu sorular hiç sorulmadı: Böylesine büyük bir şirket kendi resmi sitesinden çocukların mal gibi alınıp satılmasına izin verir mi? Herkes bu ürünlerin siparişini internet üzerinden gerçekleştirebiliyorsa, birisinin mobilya ya da banyo perdesi almak isterken yanlışlıkla çocuk “satın alması” nasıl engellenecek? Neden bir insan kaçakçılığı sitesi herkesin erişebileceği kadar göz önünde olan yerlerde bu işi yapsın?

İnternette çığ gibi büyüyen iddialar üzerine açıklama yapan Wayfair, satışını askıya aldıkları dolapların fiyatının doğru olduğunu belirtti:

Tabii ki bu iddiaların arkasında herhangi bir gerçek yok. Sorgulanan dolaplar, endüstriyel kalitede üretildi ve doğru fiyatlandırıldı. Tedarikçinin verdiği fotoğraflar ve tanıtım yazılarının yüksek fiyatı yeterince açıklayamadığını görerek ürünleri siteden geçici olarak kaldırdık. Fiyatı açıklayabilecek detaylı anlatımlar ve fotoğraflar ekleyerek yeniden satışa koyacağız.

Bu açıklamaya rağmen komplo teorisi sevdalıları, Rusya’nın arama motoru Yandex’te mevzubahis ürünlerin depo takip kodunu “src usa” ifadesiyle birlikte aradı ve bazı çocukların fotoğraflarını buldu.

“Src usa” ifadesinin yer aldığı bir fotoğrafı 2016 yılında “Çak bir beşlik” ifadesiyle paylaşan Tom Hanks de suçlamalardan nasibini aldı.

Şüpheli bilgileri inceleyen veri doğrulama sitesi Snopes, gerçekten de bu arama sonucundan böyle sonuçlar çıktığını ancak depo takip kodu yerine 7 ila 24 basamaklı herhangi bir sayı yazılırsa da benzer neticelere ulaşıldığını bildirdi.

Haberi yazarken aynı aramayı yaptık fakat artık böyle görsellerin çıkmadığını fark ettik. Bu, ya Yandex’in çocuk fotoğraflarının çıkmaması için sonradan aldığı önlemi ya da arama motorlarındaki sonuçların ülkeden ülkeye çeşitlilik göstermesini işaret ediyor.

Bazılarıysa dolapların kaybolan çocukların ismini taşıdığını iddia etti. Her yıl 800 bin kayıp çocuk bildirimi yapıldığı düşünüldüğünde dolap isimlerinin bu 800 bin isimden birine denk gelmesi ihtimali de çok da düşük değil. 2013’te kaybolduktan sonra cesedi bulunan Alyvia Navarro’nun adının da bu iddialara karışması, komplo teorisyenlerinin dikkatsizliğini gösteriyor. 

Ancak bütün temelsizliklerine rağmen yine de sosyal medyada etkili olan iddiaların karşısında durmak zor. Son olarak Türkiye'den de bir şirket benzer suçlamaların hedefi olunca açıklama yayımlamak durumunda kaldı:

Bütün bu iddiaların zayıflığı düşünüldüğünde Wayfair’in çocuk ticaretine karıştığı iddiaları henüz tamamen temelsiz diyebiliriz. Pek çok komplo teorisi gibi “Doğru olsa ne acayip olur” denilen bir düşünce, düzgün temellendirilmemiş iddialarla takipçi topladı ve sürü psikolojisi etkisiyle pek çok kişiyi peşinden sürükledi. Günün sonunda elimizde hâlâ somut bir kanıt yok.

Independent Türkçe, Snopes, Lead Stories

Derleyen: Eren Umurbilir