Ukrayna savaşı, taraflara ne kadara mâl oldu?

Dr. Osman Gazi Kandemir Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: Reuters

15 Ağustos 2025'te Alaska'da yapılması planlanan Trump-Putin görüşmesi, sadece iki liderin yeniden yüz yüze gelmesi değil, Ukrayna savaşında ilk kez bu ölçekte diplomatik çözüm zemininin konuşulacağı bir an olarak dikkat çekiyor.

2022'den bu yana devam eden savaş, üçüncü yılını geride bırakırken taraflara hem insan hem de ekonomik anlamda çok ağır maliyetler yükledi.

Trump'ın ABD'deki yeniden yükselişi, Putin'in ise sahada ve ekonomide giderek artan baskılarla karşı karşıya kalması, bu görüşmeyi daha da kritik hale getiriyor.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Zirvede ana gündem maddesi, Ukrayna savaşının nasıl ve hangi koşullarda sonuçlandırılacağı.

Ancak masada oturacak iki liderin önünde, önce savaşın bugüne kadarki faturası duruyor.

Bu yazıda, 2024-2025 verilerine dayanarak Ukrayna savaşının Rusya ve Ukrayna'ya getirdiği maliyetleri karşılaştırmalı biçimde ele alacağız.

İnsan kayıplarından ekonomik çöküşe, askeri ekipman kayıplarından beyin göçüne, altyapı yıkımından çevresel felakete kadar geniş bir tablo çıkararak Alaska görüşmesine giderken sahadaki "büyük resim"i ortaya koyacağız.


1. Rusya'nın savaş faturası: Kısa vadeli dayanıklılık, uzun vadeli tükeniş

1.1 İnsan kayıpları ve demografik darbe

Rusya, savaşın en ağır insan maliyetini yaşayan taraf. CSIS verilerine göre Haziran 2025 itibarıyla Rusya'nın toplam askeri kaybı 950 bini aşmış, ölü sayısı ise 250 bine ulaşmış durumda.

Ukrayna Maliye Bakanlığı bu rakamı 1 milyonun üzerine çıkarıyor. Bu kayıplar, Rusya'nın II. Dünya Savaşı sonrası tüm çatışmalardaki toplam kayıplarının katbekat üzerinde.

Bu dramatik tablo, sadece cephedeki güç dengesini değil, Rusya'nın gelecekteki demografik yapısını da derinden etkileyecek. Kaybolan nesil, ülkenin işgücü kapasitesinde onarılması güç bir boşluk yaratıyor.

Askeri personel kalitesinin düşmesi, yeni askerlerin daha az eğitimli olması ve savaş tecrübesinin azalması, Rusya'nın uzun vadeli askeri kabiliyetini zayıflatıyor.


1.2 Beyin göçü ve işgücü açığı

2022'den bu yana yaklaşık bir milyon nitelikli Rus ülkeyi terk etti. Bu kişiler genellikle 20-40 yaş arasında, yüksek eğitimli, küresel iş piyasasına uyum sağlayabilecek nitelikte. Moskova ve St. Petersburg gibi merkezlerden ayrılan bu beyin göçü, başta teknoloji ve savunma sanayi olmak üzere pek çok sektörde ciddi işgücü açığı yarattı. Silah endüstrisindeki açık 400 bini bulmuş durumda.


1.3 Askeri ekipman kayıpları

Rusya, savaş boyunca 11 binden fazla tank, 23 binden fazla zırhlı muharebe aracı, 31 binden fazla topçu sistemi ve 50 binden fazla İHA kaybetti. Bu kayıplar, Rusya'yı Sovyet döneminden kalma, bakımsız ve teknolojik olarak geri ekipmanlara yönelmek zorunda bıraktı. Saha performansı ve lojistik verimlilik ciddi biçimde geriledi.


1.4 Ekonomik baskılar

2024'te yüzde 4,1 büyüyen Rus ekonomisi, 2025'te yüzde 1,8 büyüme beklentisiyle ciddi yavaşlama sinyali veriyor. Bütçe açığı 4,9 trilyon rubleye (61,4 milyar dolar) ulaştı; bu, yıllık hedefin yüzde 30 üzerinde. Savunma harcamaları bütçenin yüzde 41'ini tüketiyor. Petrol ve gaz gelirleri yüzde 18,5 düştü. Batı yaptırımları, teknolojiye erişimi ve yabancı yatırımı kısıtladı.

Kısa vadede "savaş ekonomisi" modeli ayakta kalabilse de, uzun vadede bu yapı sürdürülemez. Yüksek enflasyon, yüzde 21'e çıkan faiz oranları ve rezervlerin erimesi, Rusya'yı mali açıdan kırılgan hale getiriyor.


2. Ukrayna'nın savaş faturası: Hayatta kalma, yıkım ve bağımlılık

2.1 Sivil kayıplar ve yerinden edilme

Ukrayna'da savaşın siviller üzerindeki yıkımı devasa boyutta. Tam ölçekli işgalin başlangıcından bu yana doğrulanan sivil ölüm sayısı 13 bin 580; bu rakamın gerçekte çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. 2025 itibarıyla 3,7 milyon kişi ülke içinde yerinden edilmiş durumda, 6,9 milyon kişi ise yurt dışında mülteci olarak yaşıyor. Bu, savaş öncesi nüfusun yaklaşık yüzde 21'ine denk geliyor.


2.2 Altyapı ve enerji krizi

Ukrayna'nın yeniden yapılanma ihtiyacı 524 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Konut stokunun yüzde 13'ü, enerji kapasitesinin ise yüzde 64'ü yok oldu. Termal enerji üretiminin yüzde 80'ini kaybeden ülke, 2024-2025 kışını savaşın en zorlu dönemi olarak yaşadı. Konut, ulaşım ve enerji sektörleri öncelikli yeniden inşa alanları.


2.3 Ekonomik durum ve bağımlılık

Ukrayna ekonomisi 2022'de yüzde 30 daraldı, 2024'te yüzde 2,9 büyüdü. 2025'te bütçe açığının GSYİH'nin yüzde 19,3'üne ulaşması bekleniyor. Grivna, savaşın başından beri yüzde 27 değer kaybetti. Ülkenin toparlanması büyük ölçüde dış yardıma bağlı. 2025'te dış finansman ihtiyacı 55 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. ABD ve Avrupa Birliği'nin mali ve askeri yardımları, Ukrayna'nın savaş kapasitesinin temelini oluşturuyor.


2.4 Çevresel felaket

Savaş, Ukrayna'da 108 milyar avroluk çevresel zarara yol açtı. Toprakların yüzde 30'u mayınlı, tarım sektörü 80 milyar doların üzerinde kayıp yaşadı. Kakhovka Barajı'nın çöküşü, ekolojik yıkımı ve insani krizi derinleştirdi.


3. Karşılaştırmalı tablo: Kimin bedeli daha ağır?

  • İnsan kayıpları: Rusya, mutlak sayıda çok daha fazla askeri kayıp verdi; Ukrayna ise sivil alanda ağır bedel ödedi.
  • Ekonomi: Rusya, kısa vadede dayanıklı görünse de uzun vadede sürdürülemez bir ekonomik model izliyor; Ukrayna ise tamamen dış desteğe bağımlı.
  • Altyapı: Ukrayna'nın yıkımı, yeniden yapılanma maliyeti bakımından tarihi boyutlarda; Rusya'da ise altyapı hasarı sınırlı.
  • Sosyal yapı: Rusya beyin göçüyle, Ukrayna ise kitlesel mülteci kriziyle mücadele ediyor.
  • Askeri kapasite: Her iki taraf da büyük kayıplar yaşasa da, Rusya'nın eski stoklara bağımlılığı savaş etkinliğini düşürüyor; Ukrayna ise Batı yardımıyla modern silah sistemlerini kullanabiliyor.
     


4. Alaska zirvesinin önemi ve olası senaryolar

4.1 Kısa vadeli anlaşma

Trump ve Putin'in Alaska'da, Ukrayna'nın tarafı olmadan bir "ateşkes çerçevesi" üzerinde uzlaşması olasılığı düşük ama tamamen imkânsız değil. Bu senaryoda Rusya, mevcut cephe hatlarını korumaya çalışırken, Ukrayna'ya bazı güvenlik garantileri gündeme gelebilir.


4.2 Donmuş çatışma

En olası senaryo, düşük yoğunluklu çatışmaların sürmesi, cephe hattının büyük ölçüde sabitlenmesi. Bu durum, Ukrayna'yı istikrarsız, dış yardıma bağımlı bir ülke olarak bırakır; Rusya ise yaptırımların ve yıpranmanın etkisiyle yavaş yavaş güç kaybeder.


4.3 Uzayan yıpratma savaşı

Tarafların sahada kesin sonuç alamadığı, maliyetlerin arttığı ve uluslararası desteğin zamanla azaldığı bir süreç. Bu senaryo, her iki taraf için de ekonomik ve toplumsal olarak sürdürülemez.


Sonuç: Alaska'da hesaplaşma

Alaska'daki Trump-Putin görüşmesi, Ukrayna savaşında diplomatik sürecin yeniden başlaması için sembolik bir dönüm noktası olabilir.

Ancak masada oturan liderlerin önünde, üç yıllık savaşın devasa maliyetleri duruyor.

Rusya, insan gücü ve ekonomi açısından sürdürülemez bir yola girmiş durumda.

Ukrayna ise hayatta kalmak için Batı'nın desteğine bağımlı, ancak savaş sonrası toparlanma kapasitesi şimdiden ağır bir yıkımla sınanıyor.

Bu nedenle Alaska'daki görüşme, yalnızca iki liderin pazarlık gücüyle değil, sahadaki gerçek maliyetlerin yarattığı zorunluluklarla da şekillenecek.

Diplomasi masasında kazanmak, savaş meydanında kaybedilenleri geri getirmeyecek; ancak yeni kayıpları önlemenin tek yolu bu olabilir.

 

 

Konuyu derinleştirmek isteyenler için bu yazıyı hazırlarken faydalandığım kaynakları aşağıda sunuyorum. 

  1. Russia's Battlefield Woes in Ukraine - CSIS, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.csis.org/analysis/russias-battlefield-woes-ukraine
  2. The Russia-Ukraine War Report Card, Aug. 6, 2025, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.russiamatters.org/news/russia-ukraine-war-report-card/russia-ukraine-war-report-card-aug-6-2025
  3. The Russia-Ukraine War Report Card, July 16, 2025, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.russiamatters.org/news/russia-ukraine-war-report-card/russia-ukraine-war-report-card-july-16-2025
  4. Casualties of Russia in Ukraine - official data - Мінфін, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://index.minfin.com.ua/en/russian-invading/casualties/
  5. Ukraine Recovery Plan: Risk and Investment Assessment, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.specialeurasia.com/2025/07/21/ukraine-recovery-plan-risk/
  6. April 2025 update - UN Human Rights Monitoring Mission in Ukraine, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://ukraine.ohchr.org/sites/default/files/2025-05/Ukraineyüzde 20-yüzde 20protectionyüzde 20ofyüzde 20civiliansyüzde 20inyüzde 20armedyüzde 20conflictyüzde 20yüzde 28Aprilyüzde 20yüzde 202025yüzde 29_ENG.pdf
  7. The mental health impact of the ongoing Russian-Ukrainian war 6 months after the Russian invasion of Ukraine - PMC, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10412819/
  8. The Impact of War on Ukraine as Seen Through Its Communities in Exile | Wilson Center, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.wilsoncenter.org/blog-post/impact-war-ukraine-seen-through-its-communities-exile
  9. Ukraine Refugee Crisis: Aid, Statistics and News | USA for UNHCR, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.unrefugees.org/emergencies/ukraine/
  10. Ukraine: IOM Response 2022-2026 - International Organization for Migration, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.iom.int/ukraine-iom-response-2022-2026
  11. Why isn't the West supporting these Russian exiles? | Chatham House, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.chathamhouse.org/publications/the-world-today/2025-06/why-isnt-west-supporting-these-russian-exiles
  12. MPIDR - Willing to Emigrate - Max-Planck-Gesellschaft, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.demogr.mpg.de/en/news_events_6123/news_press_releases_4630/news/willing_to_emigrate_13866
  13. Russia's Economy Feeling the Effects of Prolonged War - PISM, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://pism.pl/publications/russias-economy-feeling-the-effects-of-prolonged-war
  14. The costs of war are driving the economy: Russia's economic situation in 2024 - OSW, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/osw-commentary/2025-02-28/costs-war-are-driving-economy-russias-economic-situation-2024
  15. Why Russia's economic model no longer delivers | PIIE, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.piie.com/blogs/realtime-economics/2025/why-russias-economic-model-no-longer-delivers
  16. Ukraine Support Tracker | Kiel Institute, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.ifw-kiel.de/topics/war-against-ukraine/ukraine-support-tracker/
  17. Russia's budget deficit hits $61 billion, already surpassing annual target by 30yüzde , erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://kyivindependent.com/russias-budget-deficit-hits-61-billion/
  18. WBG Support Ukraine March 2025 - The World Bank, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://thedocs.worldbank.org/en/doc/dd7e53baf9ef2ecf5e5183beabe74a4c-0080012025/original/WBG-Support-Ukraine-March-2025.pdf
  19. Estimate of Ukraine's recovery needs increased from $486 bln to $524 bln - World Bank, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://en.interfax.com.ua/news/economic/1050854.html
  20. Environmental Damage in Ukraine: A Cost of 108 Billion Euros - AgroReview, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://agroreview.com/en/newsen/environmental-damage-ukraine-from-the/
  21. Ukraine Crisis Response Plan 2025, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://crisisresponse.iom.int/response/ukraine-crisis-response-plan-2025
  22. Ukraine Call to Action: Climate and Environmental Impacts of ..., erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://www.allianceforpeacebuilding.org/ukraine-call-to-action-climate-environment
  23. The environmental health impacts of Russia's war on Ukraine - PubMed, erişim tarihi Ağustos 12, 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38183124/

 *Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU