İsrail'in Rusya ve Ukrayna arasında denge politikası başarılı olacak mı?

Son dönemde Rusya'yla ilişkilerini ilerleten İsrail’den Zelenski’nin beklediği net cevap gelmedi

Geçen hafta Tel Aviv'deki Rus Büyükelçiliği önünde toplanan Ukrayna yanlısı göstericiler, "Rusya'nın Ukrayna saldırısını durdurun" yazılı dövizler taşıdı (AP)

Rusya - Ukrayna Savaşı 8. güne girerken dünyanın gözü denge politikası izlemeyi sürdüren ülkelere, özellikle de İsrail'e çevrildi.

Yahudi nüfusu açısından dünyanın 5., Avrupa'nın da 3. ülkesi olan Ukrayna'nın Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, başkent Kiev'deki Holokost anıtının yakınlarına bir füze isabet ettiğini açıkladı. 

Füzenin vurduğu alan, Nazilerin 150 bin kadar kişiyi katlettiği Babyn Yar adlı anıt alanına yakın bir yerdeydi. Nazilerin Kiev'i ele geçirmesinden sonra 1941 sonbaharında bölgede katliam yapmıştı.

Kendisi de bir Yahudi olan Zelenski, açıklamasında, dünyanın dört bir yanındaki Yahudileri Rusya'nın saldırısına karşı ses çıkarmaya çağırdı.

Öte yandan, son günlerde Rusya'yla ilişkilerini ilerleten İsrail'den Zelenski'nin beklediği net cevap gelmedi.

Dünya basınının önemli kalemleri, İsrail'in sessiz kaldığını, Suriye'deki çıkarlarını düşündüğünü ve Ukrayna vatandaşı Yahudi mültecilere ayrımcılık yaptığını yazıyor.

İsrail Başbakanı, Rusya'nın adını anmadı

The New York Times ve The New Yorker gibi ABD'nin önde gelen yayın kuruluşları, İsrail Başbakanı Naftali Bennett'in, Rus birliklerinin Ukrayna'yı işgale başlamasının hemen ardından aldığı tavrı masaya yatırdı

Konuyla ilgili açıklamasında "Ukrayna'nın doğusuna yönelik adımlara" değinen Bennett, barış temennisini dile getirirken, diyalog çağrısı yapmış ve Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü savunmuştu. Ancak açıklamada "Rusya" sözcüğünün bir kez bile geçmemesi dikkat çekmişti.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Böylece Moskova'yı konuşmak, Dışişleri Bakanı Yair Lapid'e bırakılmıştı.

Lapid, Rus saldırısını "uluslararası düzenin ciddi ihlali" diye nitelerken, İsrail'in her iki tarafla da iyi ilişkileri olduğunu vurgulamıştı.

İsrail'in ilerleyen günlerde attığı adımlar da Bennett ve Lapid'in dengeci tavrını yansıttı.

25 Şubat'ta İsrail basını, hükümetin, ABD Başkanı Joe Biden'ın konuyla ilgili önemli bir teklifini reddettiğini yazdı. Buna göre Biden, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde Rusya'nın eylemlerini kınayan bir karar için İsrail'in eş destekçi olmasını teklif etmişti.

Öte yandan İsrail hükümeti, bu teklifi reddetmesine rağmen dün Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda, Rus saldırısını kınama oylamasında Rusya'ya karşı oy verdi.

Ayrıca hafta başında Lapid, ABD'yle birlikte Rusya'ya karşı yaptırımları desteklemeye devam edeceğini açıkladı.

Bakan, "Yaptırımların İsrail ekonomisi ve politikası üzerindeki etkilerini ve sonuçlarını inceleyecek bakanlıklar arası bir ekip kurduk" diye konuştu.

Ukraynalı mültecilere ayrımcılık

Tam da bu sırada, İsrail'in Ukrayna'dan sadece belirli bir Yahudi grubunun göçünü kabul edeceği haberi geldi. Bu da Ukrayna'yı İsrail konusunda hayal kırıklığına uğradan önemli faktörlerden biri oldu.

TRT World'ün aktardığına göre İsrail, Yahudi Ukraynalıların göç etmesini kolaylaştırmak için bir şart koştu. İsrail İçişleri Bakanlığı, yalnızca Yahudi annelerden doğan Yahudi Ukraynalıların ülkeye kabul edileceğini duyurdu.

Önceden, İsrail'in Geri Dönüş Yasası uyarınca, bir Yahudi'nin her bir torunu ailesiyle birlikte İsrail'e göç etme ve vatandaşlık alma hakkına sahipti.

Bu politikaya göre, Ukrayna'da yaklaşık 200 bin kişi İsrail'e göç etmeye uygundu. Ancak yeni kısıtlama nedeniyle kaç kişinin uygun görüleceği belirsiz.
 


Ukrayna'nın İsrail Büyükelçisi Yevgen Korniychuk, İsrail'e gelen Ukraynalılardan daha sonra ülkeden ayrılma niyetlerini kanıtlamalarının istendiğini söyledi.

Korniychuk, "Bu kabul edilebilir bir şey değil. Macaristan, Polonya ve Slovakya yüz binlerce vatandaşımızın belgesiz girmesine izin verdi. Bu kesinlikle delilik" diye konuştu.

Ukrayna kökenli ünlü Yahudiler de gündeme geliyor

Ukraynalı Yahudiler tarih boyunca aralarından çok önemli isimler çıkarmalarıyla tanınıyor.

Zelenski'nin Yahudi olması dışında, SSCB tarihinde de çok önemli bir yer sahibi olan Kızıl Ordu komutanı Leon Troçki ve uzun yıllar Stalin'in sağ kolu olan ve ölümüne dek ona sadık kalan ender kadrolar arasında yer alan Lazar Kaganoviç de bu isimler arasında.

Ayrıca Ukrayna'dan çıkıp ABD'ye yerleşen Yahudiler arasında da dilbilimci/düşünür Noam Chomsky, Nobel edebiyat ödülü sahibi tek müzisyen olan Bob Dylan, milyonlara bilimi sevdiren, bilim insanı ve bilim-kurgu yazarı Carl Sagan gibi pek çok önemli isim yer alıyor.

ABD'nin popüler kültürüne damgasını vuran iki ismin de Ukrayna kökenli Yahudiler olduğu biliniyor. Ünlü yönetmen Steven Spielberg ve ilüzyonist David Copperfield da Ukrayna Yahudisi kökenli ailelerden geliyor.

İsrail çatışmada arabulucu mu olacak?

The New York Times'a göre İsrail bu çatışmada arabulucu olarak hareket etmek için kendisine yeterli alan arıyor. Bennett, Ukrayna'nın taleplerinin ardından, Rusya ve Ukrayna arasında arabuluculuk yapmayı en az iki kez teklif etti.

Bennett'in ikinci teklifi pazar günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le 40 dakikalık telefon görüşmesinde dile getirdiği aktarıldı. Başbakan, Putin'le görüşmesinden iki gün önce Zelenski'yle de telefonda konuşmuştu.

Ayrıca İsrailli yetkililerin Rus, Ukraynalı ve ABD'li mevkidaşları arasında "mekik dokuduğu" ve Ukrayna'nın Belarus - Ukrayna sınırında Rus yetkililerle görüşme kararına böylece katkıda bulunmuş olabileceği belirtildi.

Kamuoyu tartışıyor: İsrail bu hassas dengeyi sürdürebilir mi?

Bu arada İsrail basını ve kamuoyu, ülkenin bu hassas dengeyi sürdürüp sürdüremeyeceğini hararetle tartışıyor.

İsrail'deki Ukrayna Dostları adlı derneğin genel müdürü Anna Zharova, "II. Dünya Savaşı sırasında, en azından başlangıçta, birçok ülke bu tutumu takındı ve milyonlarca kişinin ölümüne neden oldu" dedi.

Örgüt, kısa süre önce İsrail başbakanlık ofisine, Demir Kubbe füzesavar savunma sistemini Ukrayna'ya satma çağrısında bulunan bir mektup göndermişti.

Washington Post'a göre söz konusu savunma sisteminin satışı, İsrailli yetkililerin Rusya'yla ilişkilere zarar vereceği endişesini dile getirmesinin ardından engellenmişti.
 

60931248_101.jpg

Tel Aviv'deki Rus büyükelçiliği önünde cumartesi düzenlenen protestoda İsrail ve Ukrayna bayrakları taşınmıştı (Reuters)​​​​​


Tarihçi Danny Orbach ise, "İsrail hükümeti, bir yandan Batı ittifakının bir parçası ve ABD'yle de uyumlu olmaya çalışıyor" ifadelerini kullandı.

Alman medya kuruluşu Deutsche Welle'ye konuşan Orbach, sözlerini şöyle sürdürdü: 

Öte yandan Suriye'de Rusya'yla askeri koordinasyonu zedelememek için çok dikkatli davranıyor. Bu çatışan çıkarlar arasında ikiye bölünmüş durumda.

İsrail - Rusya yakınlaşması: "Putin, Suriye'de intikam alabilir"

İsrail'in Rusya'yla ilişkilerinin en önemli unsurlarından biri Suriye.

Ukrayna krizi üzerinde Jerusalem Post'a konuşan Lapid, "Rusya'yla bir tür sınırımız var" ifadelerini kullandı. Yapid, sözlerle aslında Suriye'yle kuzey sınırını kastettiğini söyledi.

Suriye savaşının başlangıcından bu yana Rusya, ülkede ve Ortadoğu'da önemli bir güç haline geldi. Bu yüzden, Jerusalem Post'a göre İsrail, Ukrayna'nın işgaline karşı olduğunu açıkça ortaya koyarsa, Putin, Suriye üzerinden "intikam alabilir".

Kudüs merkezli gazete, konuyla ilgili şu yorumlara yer verdi:

Putin, Suriye'deki güçlerine güvenlik koordinasyonunu durdurmalarını söyleyebilir. Gelişmiş S-300 ve S-400 füze bataryalarını Suriye birliklerine devredebilir ve hatta pilotlarının Suriye semalarında İsrail uçaklarını engellemesini sağlayabilir.

İsrail'in eski ulusal güvenlik danışmanı Yaakov Amidror da, "İsraillilerin kalbi şüphesiz Ukrayna'da" diye konuştu:

Ancak İranlıları kontrol altına almak için Suriye'de hareket etme özgürlüğüne ihtiyacımız var. Rusların orada olduğu gerçeğini göz ardı edemeyiz.

Bu arada İsrail'in son 10 yıldır Suriye'yi bombalamasının nedeni İran olarak görülüyor. Ülke, Şam ve çevresinde Hizbullah ya da İran'a ait konvoyları veya askeri tesisleri birçok kez bombaladı.

Öte yandan tam da Ukrayna'nın istilasının öncesine rastgelen günlerde, Rusya ve İsrail'in Suriye üzerinde anlaştığı bildirilmiş hatta bunun İsrail-ABD ilişkilerine nasıl yansıyacağı ülkede tartışma konusu olmaya başlamıştı. Yorumlara göre Putin de Suriye'nin yeniden inşası üzerinde tam kontrol sahibi olmak için İran'ı Suriye'den çıkarmak istiyordu. 

Yorumculara göre Biden'ın İsrail - Filistin krizinde iki devletli çözüm öngörmesi de İsrail'i Rusya'ya yakınlaştıran etmenler arasında sayılıyordu. Ancak Rusya - Ukrayna Savaşı'nın başlamasının ardından, Suriye üzerine varıldığı söylenen mutabakatın sürüp sürmeyeceği merak konusu.

 

Kaynak: Jerusalem Post, The Guardian, The New York Times, The New Yorker, Washington Post, Deutsche Welle, TRT World

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU