Türkiye'de yabancı çalışanlar sosyal güvenlik sisteminde nasıl değerlendiriliyor?

Ülkemiz, özellikle son yıllarda artan göç hareketleri ve işgücü piyasasındaki dinamizm nedeniyle çok sayıda yabancı uyruklu çalışana ev sahipliği yapmaktadır.

Peki, Türkiye'de çalışan yabancılar sosyal güvenlik sisteminde nasıl değerlendiriliyor?

İşverenlerin yükümlülükleri ve yabancı çalışanların hakları nelerdir?

Yabancılar SGK kapsamında mı?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre, Türkiye'de çalışan yabancı uyruklular da Türk işçilerle aynı şekilde sigortalı sayılır.

Yani işveren, yabancı çalışan için de tıpkı Türk çalışan gibi prim ödemek zorundadır.

Bu primler üzerinden yabancı çalışan; emeklilik, malullük, iş kazası ve meslek hastalığı gibi haklara sahip olur.

Ayrıca, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun uyarınca, Türkiye'nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmediği sürece, yabancıların Türkiye'de bir işveren yanında ya da kendi nam ve hesabına çalışmaya başlamadan önce çalışma izni almaları zorunludur.

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi olan ve olmayan ülkelerden gelenler Türkiye'de prim öder mi?

Türkiye'nin sosyal güvenlik sözleşmesi imzaladığı ülkelerden gelen yabancı çalışanların sigortalı olması her zaman zorunlu değildir.

Bu noktada uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri devreye girer.

Örneğin, Türkiye'nin Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika gibi ülkelerle yaptığı ikili anlaşmalara göre, bu ülkelerden Türkiye'ye çalışmaya gelen yabancılar kendi ülkelerindeki sigorta sisteminde kalmaya devam edebilir.

Bu durumda, işverenin Türkiye'de prim yatırmasına gerek kalmaz çünkü çalışan hâlen kendi ülkesinde sigortalıdır.

Bunun dışında, Türkiye'ye kısa süreli görevle gelen yabancı çalışanlar da belirli koşulları sağladıklarında sigorta yükümlülüğünden muaf tutulabilir.

Ancak bu muafiyetlerin mutlaka resmî belgelerle kanıtlanması gerekir.

Öte yandan, Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması bulunmayan ülkelerden gelen çalışanlar için durum farklıdır.

Bu kişiler, Türkiye'de çalışmaya başladıkları andan itibaren SGK sigortalısı sayılır ve prim ödemek zorundadır.

İşe Giriş Bildirgesi ne zaman ve nasıl verilmeli?

Çalışma izni başlangıç tarihinden itibaren 30 gün içinde SGK'ya işe giriş bildirgesi vermek zorunludur.

Bildirimin gecikmesi durumunda işverene idari para cezası uygulanır.

Önemli bir diğer husus ise, çalışma izin belgesindeki meslek kodu ve prim esas kazancın SGK bildirimi ile uyumlu olmasıdır.

Uyumsuzluk tespit edildiğinde işverene idari para cezası kesilebilir.

İşverenlerin hangi yükümlülükleri var?

Yabancı işçi çalıştıran işverenler aşağıdaki yükümlülüklere uymak zorundadır:

• Çalışma izni olmadan yabancı işçi çalıştırmamak,
• İşe giriş bildirgesini SGK'ya zamanında vermek,
• Primleri düzenli olarak yatırmak,
• Yabancı işçinin iş kazası veya meslek hastalığı durumunda gerekli bildirimleri yapmak.

Sonuç

Geçici görevle Türkiye'de çalışan yabancılar, elçilik çalışanları, mülteciler ve geçici koruma altındaki yabancı uyruklu çalışanlar ile aile fertlerinin Genel Sağlık Sigortası kapsamı sağlanmaktadır.

Sürecin doğru yönetilmesi, hem çalışan haklarının korunması hem de kayıtlı ekonominin güçlenmesi açısından büyük önem taşır.

Sorularınız için: [email protected]

*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.