Kentlerde yoğun stres, trafik, gürültü ve çevre sorunları ile mücadele eden insanlar, seyahat tercihlerinde farklı arayışlar içine girdi.
Son yıllarda insanların, doğayla iç içe olma isteğinin ve çevre sorunlarına karşı duyarlılığın artmasıyla, turizm sektörü de, önemli bir dönüşüm geçirdi.
Bu kapsamda, çevreye karşı duyarlı olan, insanların doğayla iç içe olabileceği alternatif turizm anlayışları gelişti.
Ortaya çıkan alternatif turizm türlerinden biri de; botanik turizmi.
Botanik turizmi anlayışından bahsetmeden önce, "botanik" kavramına açıklık getirmek gerekir.
"Botanik" kelimesi, Fransızca "botanique" kelimesinden Türkçeye geçmiştir.
Botanik kelimesi dilimizde "bitki bilimi" anlamına gelir (TDK).
Bitki gözlemi olarak da adlandırılan botanik turizmi, bireysel turistlerin veya grupların, özel biyolojik ilgilerine hizmet eder.
Bitkilerin coğrafi dağılımı ve peyzaj değerlerinin incelendiği, bitki gözlemciliği olarak değerlendirilen botanik turizmi, doğaya en az zarar veren, insanların doğayı gözlemleyebileceği, alternatif turizm türlerinden biridir.
Botanik turizmi, her ne kadar, belirli bir bölgede yetişen bitki türlerinin görülmesi için yapılsa da, günümüzde, özel amaçlarla oluşturulan botanik bahçelerin ziyareti şeklinde de, gerçekleşmektedir.
Botanik turizmi, gezi ve eğlence amaçlı aktiviteleri içermesine rağmen, bunlarla sınırlı değildir (Hikmet HABERAL, 2018, Turizmde Alternatif: Ekolojik Turizm – Doğa Turizmi – Kırsal Turizm – Yayla Turizmi, Detay Yayıncılık, Ankara, sayfa 141).
Botanik turizmi kapsamında, eğitimler, bitkiler ile ilgili çeşitli etkinlikler, atölyeler, sergiler ve festivaller de bulunmaktadır.
Botanik turizmi, 20'nci yüzyıl başlarında İngiltere ve Almanya'da ortaya çıkmıştır. Botanik bahçelerinin ortaya çıkmasıyla, insan yaşamının önemli unsurlarından biri olan bitkiler, kent yaşamı içerisinde yeni bir boyut kazanmıştır.
20'nci yüzyıl başlarında İngilizler, ülke çapında, bahçelere ziyaret anlayışını geliştirirken, Almanlar ise, 6 ay süren ve farklı kentlerin ev sahipliğini yaptığı Federal Bahçe Şovları'nın düzenlenmesine yoğunlaşmıştır.
O dönemde, bahçeler ile ilgili geliştirilen her iki anlayış da, çok başarılı olmuştur. Bahçe turları, İngiliz turizm endüstrisinin önemli bir parçası haline gelmiştir ve ülke ekonomisine de katkı sağlamıştır.
Geçmişten günümüze kadar insanoğlu, bitkilerden çeşitli şekillerde yararlanmıştır.
Botanik bahçelerinin ortaya çıkmasıyla birlikte bitkiler, kentlerde eğitim ve kültür aracı olmuştur.
Botanik turizmi iyi planlanırsa ve çevreye duyarlı bir şekilde gerçekleştirilirse, gerçekleştirildiği bölgelerde, biyolojik çeşitliliğin korunmasına ve yerel halkın kalkınmasına katkı sağlar.
Ayrıca, tıbbi ve aromatik bitkiler ile ilgili çeşitli çalışmaların yapılmasına da, olanak sunar. Botanik turizmi, çok fazla yatırıma gereksinim duymadan, belirli bir bölgenin turizme açılmasına imkân sağlayan turizm türüdür.
Turizmin yapıldığı bölgede, gerekli eğitimlerin verilmesiyle, yerel halkın çevre bilincinin artmasına da katkı sağlar.
Ayrıca, turizm açısından kullanılmayan bölgelerin, turizme dâhil olmasına ve turizm etkinliğinin yapıldığı bölgelerde, yeni iş imkanlarının ortaya çıkmasına etki eder.
Yaşayan müzeler: Botanik bahçeleri
Yüzyıllar önce, kentlerde yaşayan insanların doğaya duyduğu özlemin yansıması olarak, botanik bahçeleri ortaya çıkmıştır.
Avrupa'da, Rönesans Dönemi ortaya çıkan botanik bahçeleri, Sanayi Devriminden sonra, kentlerde nüfusun artmasıyla daha da yaygınlaşmıştır.
Botanik bahçeleri, ortaya çıktığı dönemlerde, seçkin insanların koruması altındaydı.
Botanik bahçeleri çoğunlukla, botanik araştırmacılar, aristokrat insanlar ve sömürge hükümetlerin ekonomik gündemleri için kullanılmaktaydı.
Rönesans hareketinin etkisinin yoğun yaşandığı İtalya, İngiltere, Almanya ve Fransa'da bulunan botanik bahçelerinde, eğitim amaçlı çalışmalar yapılmaktaydı.
İngiltere'de Kew Botanik Bahçesinde bulunan karbon bahçesi
Londra'da, Dünya'nın önemli botanik bahçelerinden biri olan Kew Botanik Bahçesi'nde, 6500 bitki türü ve 35 ağaçtan Karbon Bahçesi oluşturuldu.
Karbon Bahçesi'nin amacı, ziyaretçilere iklim dostu yaşam için ilham kaynağı olmak, doğa ve sürdürülebilir yaşam için dikkat çekmek.
Ayrıca bu bahçe, doğanın karbon tutabilme gücünü sergiliyor.
Ülkemizde botanik bahçeleri yaygınlaşmalı
Ülkemiz, coğrafi özellikleri, iklim çeşitliliği, sahip olduğu bitki çeşitliliği açısından büyük potansiyele sahiptir.
Avrupa'nın tamamında var olan bitki sayısı toplam 12 bin adet iken, bu sayısı ülkemizde 9 bin adettir.
Avrupa'nın endemik bitki sayısı toplam 2750 adetken, bu sayısı ülkemizde 3 bin adettir. (Doğa ve Şehirler Projesi, Türkiye'nin Bitkileri).
Ülkemizde bulunan bitki türü çeşitliliği (TÜBİTAK BİLİM TEKNİK, Temmuz 2025, Poster, Türkiye Endemik Bitki Türleri) ve botanik bahçelerinin sayısı göz önünde bulundurulduğunda, botanik bahçelerinin sayılarının artması büyük önem taşıyor.
Ayrıca, ülkemizde bulunan botanik bahçelerinin korunması ve bu bahçelerde bulunan olanakların geliştirilmesi, çeşitli eğitim ve atölyelerin yaygınlaştırılması gerekir.
Kaynaklar:
Doğa ve Şehirler Projesi, Türkiye'nin Bitkileri: https://www.dogavesehirler.org/tum-sergiler/turkiye-nin-bitkileri
Hikmet HABERAL, 2018, Turizmde Alternatif: Ekolojik Turizm – Doğa Turizmi – Kırsal Turizm – Yayla Turizmi, Detay Yayıncılık, Ankara, sayfa 141.
Kew Gardens : https://www.kew.org/kew-gardens/whats-in-the-gardens/carbon-garden
Kültür Turizm Bakanlığı, Denizli İl Kültür, Botanik Turizmi: https://denizli.ktb.gov.tr/TR 211852/botanik-turizmi.html
TDK Sözlük, ‘Botanik'. https://sozluk.gov.tr/?ara=Botanik.
TÜBİTAK BİLİM TEKNİK, Temmuz 2025, Poster, Türkiye Endemik Bitki Türleri: https://bilimteknik.tubitak.gov.tr/sites/default/files/posterler/bilim_teknik_poster_turkiye_endemik_bitkiler_temmuz_2025.pdf
*Bu içerik serbest gazeteci veya konuk yazarlar tarafından hazırlanmıştır. Bu içerikte yer alan görüş ve ifadeler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
