Uluslararası toplum ve bölgesel arena, Mali, Burkina Faso ve son olarak Nijer'de daha önceki darbeleri takiben baş gösteren askeri darbelere karşı olumsuz tepkiler gösterdi.

Bu tepkilere rağmen Gabon darbesi ve başkent Librevil'de ordunun yönetimi ele geçirmesi, bazı gözlemciler tarafından bölgedeki geleneksel sömürgecilik sonrası rejimlerin reddedilmesinin yolunu açıyor olarak görülüyor.

Peki Gabon darbesi geçici bir olguyu mu, yoksa Batı Afrika ülkelerinin yeni bir gerçekliği empoze etmeye çalıştığı bir uygulamayı mı temsil ediyor?

Batı ve Orta Afrika'da birbirini izleyen askeri darbeler, Afrika'daki sömürgecilik sonrası rejimlerin yaşadığı politika yaklaşımının gerçek anlamda reddedilmesini temsil ediyor.

Sömürge dönemi, bu ülkelerin çoğunun özgürlük arayışına girmesine yol açan siyasi ve ahlaki baskıyı oluşturdu.

Afrikalı yurtseverlerin ülkelerinin özgürlüklerini elde etme ve sömürgecileri kovmadaki başarısına rağmen, sömürgecilik gerçekliği, devletin ulusal emellerini gerçekleştiremeyen ulusal sistemler üzerinden varlığını sürdürdü.

Aynı şekilde sömürgeciliğin egemenliği, birçok toplumun yaşadığı yoksulluk, etnik sorunlar ve istikrarsızlık karşısında Afrika'nın zenginliğinin tükenmesi şeklinde temsil edildi.

Dikkate değer bir olgu

Gözlemciler, Afrika ordusunun siyasi değişim yaratma ve iktidara gelme konusundaki ısrarını, Batı ve Orta Afrika ülkelerinde tekrarlanmasının yanı sıra, bölgesel ve uluslararası aktörlerin uyguladığı yaptırımlara kayıtsız kalması nedeniyle dikkati hak eden bir olgu olarak görüyor.

Gabon'daki askeri darbe, Batı ve Orta Afrika ülkelerinin tanık olduğu darbeler arasında sekizinci oldu.

Bundan önce Mali, Gine, Burkina Faso, Çad ve son olarak Nijer'deki askeri darbeler yaşandı.

Dikkat edilmesi gereken paradokslardan biri de bu olayın, üzerinden henüz bir aydan az zaman geçmiş olan Nijer darbesinin hâlâ maruz kaldığı yaptırım ve tehdit koşullarıyla örtüşmesidir.

Nijer ordusu, henüz uluslararası ya da bölgesel olarak tanınmadı.

Aynı zamanda Gabon askeri isyanının liderliğinde, ülkedeki tüm güvenlik ve savunma güçlerini temsil eden Cumhuriyet Muhafızları, ordu ve polis üyelerinin katılımına da dikkat çekiliyor.

Darbecilerle bağlantılı Kurumları Geçişi ve Restorasyonu Komitesi'nin (CTRI) belirttiğine göre eski yönetim, ülkeyi kaosa sürükleyebilecek şekilde toplumsal uyumun bozulmasına neden olmakla suçlanıyor.

Ayrıca Gabon Cumhurbaşkanı Ali Bongo, ev hapsine alındı, oğullarından biri vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandı. Tüm bunlar, Nijer'deki durumla benzerlik izlenimi veriyor.

Başta Fransa ve ABD olmak üzere Avrupa ülkeleri, daha önceki darbe vakalarında olduğu gibi darbeyi reddederek, geçen günlerde yapılan genel seçimleri kazanmanın sevincini tam olarak yaşamayan Cumhurbaşkanı Bongo'nun serbest bırakılması çağrısında bulundu.

Bongo, oyların yüzde 64,37'sini alarak, yüzde 30,77'ini alan rakibi Albert Ondo Ossa'yı geride bıraktı. 

Lodos devam edecek mi?

Gözlemciler, darbecilerin Cumhurbaşkanı Bongo'nun göreve başlamasını ve bu zaferi engellemelerinin, geçersiz olarak tanımladıkları seçim sürecinin tamamını reddetmekle aynı anlama geldiğine dikkat çekiyor.

Darbeyi düzenlemek ve iktidarı ele geçirmek için onun koşullarından yararlanmak, aynı zamanda darbenin halihazırda askeri yanlısı konvoylar halinde ortaya çıkan muhalefet partilerinin desteğini kazandığı bir zamana denk geliyor.

Ancak sonuçlarının önümüzdeki günlerde ortaya çıkması beklenen halk desteğinin gidişatına dair yeterli bir ölçü veya gösterge olarak bu şu anda doğru değil.

Birçok ülkedeki bağımsızlık sonrası rejimlerin ülkeleri için gerçek bir kalkınma sağlamadaki başarısızlığı, bazı gözlemciler tarafından bu rejimler tarafından önemsenmeyen Afrikalı bir kişiye atfediliyor.

Eski sömürge ülkelerin bu gerçeği kendi çıkarları doğrultusunda istismar edebilmeleri için zenginlikler yağmalanıyor, iç çatışmalar alevleniyor.

Dolayısıyla darbeler, gerçekleşme gerekçesini zorunlu bir oldu bitti olarak görülüyor. 
 

Afrika meseleleri araştırmacısı Abbas Muhammed Salih, yaptığı açıklamada "Afrika kıtasındaki mevcut darbe dalgası, ulusal hareket ve bağımsızlık hareketlerinin yeni nesil elitlerinin önderlik ettiği sömürgecilik sonrası rejimlere karşı yeni hareketlerdir. Aynı durum, köklü yolsuzluk ve kurumsal yağma nedeniyle Gabon halkını başta petrol olmak üzere doğal kaynaklarının getirisinden mahrum bırakan Ömer Bongo rejimi için de geçerli" ifadelerini kullandı. 

Muhammed Salih, "Daha önceki darbelerde de gördüğümüz gibi, iktidardaki rejimler ve onları destekleyen Batılı ülkelere yönelik hayal kırıklığı, darbe ve iktidarın askeri kontrol altına alınması fikrinin yaygın biçimde kabul görmesine yol açtı. Öyle ki bu dalga domino taşı gibi oldu. Yıpranmış rejimlerin yolsuzluk, kötü yönetim, ekonomik ve sosyal gelişmenin sağlanamaması ve dışa bağımlılık nedeniyle yıkıldığını gördük" dedi. 

Korku ve çıkar

Salih, "Aynı ve tekrarlanan uluslararası tepkiler, endişelerini dile getiren ve anayasal düzenin yeniden tesis edilmesi çağrısı yapanlar vb., darbeler sonucunda ortaya çıkan yeni gerçeklikle başa çıkmak için reddettiği veya çekince duyduğu değişikliği yakında kabul edecek" açıklamasında bulundu. 

Araştırmcı, "Nihayetinde askeri darbeler sonucu yıkılan rejimler, her ne kadar Bongo rejiminde gördüğümüz gibi, bir kısmı anlamından arındırılmış resmi demokrasiler olsa da, gerçek demokrasiler değildi" dedi. 

Abbas Muhammed Salih, "Uluslararası toplumun ve onun ana aktörlerinin, Batılı ülkeler tarafından temsil edilen küresel demokrasi kampı ile Rusya ve Çin gibi uluslararası otokrasi arasındaki bölünmüşlüğü, Afrika kıtasındaki mevcut darbe dalgasına karşı uluslararası ve belki de bölgesel pozisyonları tasvir ediyor. Dış tarafların pozisyonları bir değer ya da ilke niteliğinde değil, daha ziyade Sahel ve Orta Afrika'daki darbe kuşağının genişlemesi nedeniyle tehdit altındaki büyük çıkarlarına ilişkin korkuları yansıtıyor" ifadelerini kullandı. 

 

 

Independent Arabia