Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), İran'ın büyük güçlerle 2015 yılında imzalanan anlaşmaya göre kurulan ve geçen yıl Tahran’ın kaldırılmasını istediği bazı izleme ekipmanlarının yeniden kurulduğunu duyurdu.

Şarku’l Avsat’ın Reuters'den aktardığı haberine göre, UAEA Başkanı Rafael Grossi, üç ayda bir yayınladığı iki raporda, UAEA’nın aylar önce duyurulan daha fazla izleme ekipmanının kurulması da dahil olmak üzere “İran'ın sorunları ele almak için yanıtını beklediğini” söyledi.

UAEA üye ülkelerine gönderilen iki gizli rapora göre izleme ekipmanları, santrifüj parçalarının üretildiği İsfahan'daki bir tesisteki kameraları ve beyan edilen iki uranyum zenginleştirme tesisindeki izleme ekipmanını içeriyor.

Gizli tesisler

Açıklanmayan üç bölgede uranyum izleriyle ilgili devam eden soruşturmayla ilgili olarak UAEA, İran’ın üç bölgeden birinde uranyum parçacıklarının varlığına ilişkin bir açıklama sağladığını ve UAEA’nın başka sorusu olmadığını söyledi.

UAEA Yönetim Kurulu toplantısından günler önce yayınlanan raporda, UAEA’nın “başka sorusu olmadığı ve konunun artık bu aşamada beklemede olmadığı” belirtildi.

Şarku’l Avsat’ın İran medyasından aktardığına göre biri ülkenin güneyindeki Fars Eyaleti’ne bağlı Abadan kentindeki Merivan sahasında uranyum izleri bulunmasıyla ilgili olmak üzere UAEA ile iki ihtilaflı konunun çözüldüğü belirtildi. Merivan, UAEA’nın İran'ı geçmiş nükleer faaliyetleri hakkında açıklama yapmaya çağırdığı üç tesisten biridir. Zira bu tesis 2015 nükleer anlaşma görüşmelerinde rapor edilmemişti.

İran ayrıca, UAEA’nın bu yılın başlarında Fordo nükleer tesisinde yüzde 83,7 oranında zenginleştirilmiş uranyum izine rastlaması konusunda anlaşmaya varıldığını duyurdu.

Ancak UAEA Başkanı Rafael Grossi gazetecilere verdiği demeçte, iki tarafın “henüz son aşamaya gelmediğini” söyledi.

İran'ın stoğu

UAEA raporları, İran'ın 2015 anlaşması kapsamında nükleer faaliyetlerine getirilen kısıtlamaları ihlal etmeye devam ettiğini doğruladı. Ayrıca İran'ın tahmini zenginleştirilmiş uranyum stokunun, Tahran ile büyük güçler arasında 2015 yılında imzalanan anlaşma kapsamında izin verilen sınırın 23 katını aştığı teyit edildi.

Gizli bir rapora göre, İran'ın toplam zenginleştirilmiş uranyum stokunun 13 Mayıs'ta 4.744,5 kilogram olduğu tahmin ediliyor. Sözleşmede izin verilen sınır 202,8 kilogramdır. İran stokları, son üç aylık rapordan bu yana 983,7 kilogram arttı.

İran'ın toplam zenginleştirilmiş uranyum stoğu Şubat ayından bu yana yüzde 60 artarak 141,1 kilograma ulaştı.

Geçtiğimiz Ekim ayında UAEA, İran'ın yüzde 60 saflığa ulaşan uranyum oranının sahip olduğu toplam uranyum içinde yüzde 62,3 olduğu tahmininde bulundu. O dönemde uzmanlar, İran'ın uranyum stokunun, eğer karar verirse bir nükleer bomba yapmak için yeterli olduğunu ifade ettiler.

İran ile Batı arasındaki ilişkilerin bozulması ışığında Tahran, UAEA ile iş birliğini sınırladı ve teşkilatın bazı tesislerinde teşkilata ait bir dizi güvenlik kamerasının çalışmasını durdurdu.

Ayrıca İran, nükleer anlaşmayı İran'ın bölgesel faaliyetlerini ve balistik füze programını içermediği için eleştiren eski ABD Başkanı Donald Trump'ın geri çekilmesine yanıt olarak Tahran ile altı uluslararası güç (Washington, Paris, Londra, Moskova, Pekin ve Berlin) arasında 2015 yılında imzalanan anlaşma çerçevesindeki taahhütlerinin çoğundan da kademeli olarak vazgeçti.

Associated Press'in aktardığına (AP) göre, ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, ABD’nin UAEA'ya ‘tam güven’ duyduğu ve Başkan Joe Biden'ın “İran'ın nükleer silah edinmesine asla izin vermeme kararına tamamen bağlı olduğu” belirtildi.

Açıklamada, “UAEA'nın, İran'ın koruma önlemleri yükümlülükleriyle ilgili uzun vadeli meselelerde İran'la ilişki kurma yönündeki kapsamlı çabalarını takdir ediyoruz. İran'ın koruma önlemleri yükümlülüklerine tam olarak uyması gerektiğini açıkça belirttik” ifadeleri yer aldı.

Şarku’l Avsat