Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi’nin ülkedeki hükümet karşıtı protestoların ardından istifa etmesiyle birlikte, Kasım’dan bu yana koltuğu bir türlü doldurulamadı.

Hükümeti kurmakla görevlendirilen Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı Mustafa Kazimi’nin 5 aydır başbakan sıkıntısı çeken ülkeyi rahatlatması isteniyor.

Yeni Irak Başbakanı pek çok sorunla karşı karşıya ancak pragmatik yaklaşımıyla bilinen isim hem ABD’den destek görüyor, hem de komşusu üzerinde büyük etkisi olan İran’ın da kabul edebileceği bir kişi.

Şimdiye kadar işlerini perde arkasında çözen Kazimi’nin siyasette pek deneyimi yok. Yıpranmamış ve pek göz önünde olmayan bir isim olması, karşı çıkılmasını da güçleştiriyor. Seçilmesi durumunda Irak’a destekte bulunacağını açıklayan ABD’yle İran arasında nasıl bir denge kuracağı ise soru işaretlerine neden oluyor.

1967’de Bağdat’ta doğan Kazimi, buradaki bir üniversitede hukuk eğitimi aldı.

Irak’tan 1985’te kaçtıktan sonra çoğunlukla Birleşik Krallık ve ABD’de yaşayan Kazimi, gazetecilik yaptığı Batı’da pek çok dosta sahip.

2003 sonrası döndüğü memleketindeki bazı gazetelerde yazarlık ve başyazarlık yapmış ve Saddam Hüseyin dönemindeki insanlık suçlarını araştıran Irak’ın Hafızası Kuruluşu’nun da 7 yıl boyunca başkanlığını yürütmüştü.

2016’da Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı olan Kazimi, gücü başbakandan daha az olan Cumhurbaşkanı Berham Salih’e son yıllarda yakın gözüküyor. Önceki iki kişinin hükümet kuramaması üzerine Kazimi’yi görevlendiren Salih, etkili olmayı başardı.

İran’la de mesafeli olan ABD karşıtı Şii lideri Mukteda Sadr'ın Sadr Hareketi’nin sözcüsü Salah Ubeydi, yeni başbakan için “O kimseye karşı gelmek istemeyen tipte bir insan” dedi. İran’ın da Kazimi’yi şimdilik bir çözüm olarak gördüğünü ifade etti.

53 yaşındaki Kazimi, protestocularla bir araya gelip görüş alışverişinde bulunacağını belirterek, önceki hükümetten daha uzlaşımcı bir yaklaşım izleyeceğinin sinyallerini verdi.

Fakat artık yolsuzluk ve işsizliğe karşı biriken öfkeye, koronavirüs de katkıda bulundu. Ekonominin yeniden işlemesi için alınacak kararların, henüz yalnızca 2 bin 500 civarında vaka kaydı yapılan salgını çok kuvvetlendirmemesi gerekiyor.

Petrol ve doğalgaz fiyatlarının da küresel çapta düşmesi, yönetimin asli gelir kaynağına darbe vurdu. Gelirleri neredeyse yarıya düşen Irak’ın ya memurların maaşlarını düşürmesi, ya da çalışanlarının sayısını azaltması gerekiyor.

Diğer yandan komşu İran’la ABD arasındaki savaşa uzanmasından korkulan gerginlik sürüyor. Ülkedeki İran destekli Şii örgütlerinin etkisi düşünüldüğünde, komşudaki bir kıvılcım Irak’ı ateşe atabilir

Ancak şimdiye kadar gösterdiği esneklik, Kazimi’yi bütün bu sorunlara karşı umut olarak Irak Başbakanı yaptı. Kendisi de Şii olmasına rağmen daha laik bir yaklaşım gösteren Kazimi, ABD işgalinden bu yana Irak başbakanlarının Şiiliği ön planda isimler olması geleneğine son verdi.

New York Times’ın analizine göre, Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı’yken hükümet kurma görevini alan ismin, İran’ı da protesto eden göstericileri Tahran destekli milislerden koruması bekleniyor.

Süleymaniye’deki Irak Amerikan Üniversitesi’nden Rahman Cuburi, “Bu başbakanla, Irak siyasal İslam’dan gelen başbakan döngüsünü kırıyor” dedi.

Kazimi’nin protestoculara daha yumuşak bir yaklaşım sergileyeceğini ifade eden Cuburi, “Sistemi sarsmak için şimdi bir şansımız var. Sistemi değiştirmeyeceğiz ama sarsabiliriz” ifadesini kullandı.

Fakat eğer İran’ın desteklediği parti ya da milislere karşı çıkıp onların ekonomik menfaatlerine karşı gelirse, Kazimi’nin büyük bir direnişle karşı karşıya kalacağı da aşikar. İstifa eden başbakanı seçen İran destekli Şii ağırlıklı parlamento değişmedi.

Belki de İran’la ilişkileri büyük sorun yaşamadan sürdürmek kadar, ABD’yle ilişkiler de Kazimi için belirleyici olacak. ABD’nin askeri desteğin yanı sıra eğitim ve sağlık alanlarında da Irak’a katkıda bulunması bekleniyor.

Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü’nden araştırmacı Michael Knights, Kazimi’nin İran’a daha yakın siyasilere göre daha avantajlı olduğunu ifade etti:

ABD’ye hiçbir İran destekli adayın yapamayacağı kadar sert davranabilir. ABD’nin saygıyla baktığı bir aday, Irak için daha fazlasını alabilir.
Eğer Kazimi, (ABD Dışişleri Bakanı) Mike Pompeo’ya bir ihtiyacından bahsetse, ABD onunla anlaşmaya varmaya açık olacak.

Independent Türkçe, New York Times