Brezilyalı olmanın gururunu geri kazanmamız gerekiyor ve biz de bunu yapacağız.

Lula da Silva, 10 Mart 2023

Günümüzden 200 yıl önce Latin Amerika'nın büyük bölümünde bağımsızlık mücadelesine liderlik eden Venezuelalı General Simon Bolivar, İspanyol İmparatorluğu'na karşı istiklal savaşı vermiş ve 1821 yılında içinde Venezuela, Ekvador, Kolombiya, Panama ve Peru'nun bulunduğu ve 'Büyük Kolombiya' olarak adlandırılan bölgeyi İspanyol sömürgesinden kurtararak ve ilk devlet başkanı seçilmişti.

Kurulan bu devlette Peru'nun kuzeyi, Bolivya olarak belirlenmişti. Hatta Bolivya'nın anayasası da Simon Bolivar tarafından kaleme alınmış ve hiç kuşkusuz 19'uncu yüzyılın en önemli siyasal metinlerinden olmasına rağmen uygulanmamıştı.

Zira Bolivar'ın ekibindeki bazı generaller arasındaki kişisel çatışmalar iç savaşa dönüşmüş ve 1827 yılı itibariyle Büyük Kolombiya parçalanma sürecine girmişti (Simon Bolivar 17 Aralık 1830 'da veremden vefat etti).

Ancak Bolivarcılık bir politik trend ve siyasal doktrin olarak hep var oldu ve günümüze değin inişli çıkışlı bir grafik seyrederek de olsa ayakta kalmayı başardı. Malum, Bolivarcılığın temel hedefi Latin Amerika'nın birleşmesiydi.

Peki, bugün bu ideali özgürlükçü ve demokrat bir sol çizgi ile birleştirmek mümkün mü?

Esasen, Brezilya'nın çiçeği burnunda devlet başkanı Lula da Silva bu noktada öne çıkıyor.

Geçen ocak ayının son haftasında, Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva, ilk yurt dışı temasını Arjantin'de Devlet Başkanı Alberto Fernandez ile yaptı.  

Arjantin'de Devlet Başkanlığı binası Casa Rosada'da törenle karşılan Lula, Arjantin Devlet Başkanı Alberto Fernandez ile görüştü. 

Bu ziyarette en önemli nokta şu; Lula, eski Brezilya devlet başkanı Jair Bolsonaro'nun Arjantin hakkında geçmişte sarf ettiği ağır ithamlar ve sert sözler için, "Brezilya'nın eski Devlet Başkanı'nın Fernandez'e yönelik söylediği tüm kabalıklar için Arjantin halkından özür diliyorum" şeklinde bir açıklama yaptı.

Bu ifadelerinden anlaşılacağı üzere, Lula çok net ve kararlı biçimde Bolsonaro devrinin yaralarını sarmak ve bu vesileyle belki de yeni bir "Latin Amerika Birliği" projesini de kurgulamaya çalışıyor.

Peki, bu ne derece rasyonel bir fikir?

Bunun cevabı da aslında Lula'nın önerdiği ve Fernandez'in desteklediği ortak para birimi fikrinin uygulanabilmesine bağlı olabilir.

Ayrıca, iki liderin bu konuda kaleme aldığı ortak bir makale de kamuoyu ile paylaşıldı. Tabi bu makale, ortak para birimi fikri nedeniyle, aleni şekilde dolar hegemonyasına karşı bir meydan okuma niteliğinde.
 

Fotoğraf: Anita Pouchard Serra/Bloomberg

Lula, Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te, Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğunun (CELAC) 7. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'ne de katıldı.

Bu zirvedeki temaslarının da verimli geçtiğini, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlarda görüyoruz.

Lula, bu paylaşımlarında oldukça keyifli ve kararlı bir ruh hali yansıtıyor. Lula'nın bu zirveye katılımı, Brezilya'nın, CELAC'a dönüşü olarak da değerlendirilebilir.

Zira, önceki Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, Küba ve Venezuela'nın katılımı nedeniyle 2019'da CELAC'tan ayrılmıştı.

İki liderin kaleme aldığı ortak makale, jeoekonomik stratejiler açısından son derece önemli argümanlar içeriyor:

İki kardeş halk yeniden buluşuyor. CELAC etkinliği, Brezilya'nın bu diyalog ve bölgesel eşgüdüm mekanizmasına geri dönüşünü simgelemektedir. Bu, asla kesilmemesi gereken ve Latin Amerika kardeşlik tarihinin yeniden başlatmayı başardığı bir ilişkidir. Buenos Aires'te, çeşitli işbirliği ve diyalog alanlarının yeniden canlandırılmasıyla ikili stratejik ittifakı yeniden başlatıyoruz.

Açlık ve yoksullukla mücadele, sağlık, eğitim, sürdürülebilir kalkınma, iklim değişikliği ve her türlü eşitsizliğin azaltılması gibi halklarımızın yaşam kalitesine yönelik önemli konularda ortak çalışmalar yürütülecektir. Tarih halklarımız tarafından yazılacaktır. Borsalarımızın önündeki engelleri aşmayı, kuralları basitleştirip modernize etmeyi ve yerel para birimlerinin kullanımını teşvik etmeyi amaçlıyoruz.

Ayrıca, hem finansal hem de ticari akışlar için kullanılabilecek, maliyet operasyonlarını ve dış kırılganlığımızı azaltacak ortak bir Güney Amerika para birimi üzerinde görüşmeleri ilerletmeye karar verdik.

Makalede bir diğer önemli vurgu ise Güney Amerika Ortak Pazarı olan Mercosur ile ilgili;

Brezilya ve Arjantin arasındaki akışkan ve dinamik ilişki, bölgesel bütünleşmenin ilerlemesi açısından temel önem taşımaktadır. Ortaklarımızla birlikte Mercosur'un, stratejik kalkınma hedeflerimize yanıt veren dengeli ticaret anlaşmalarının ortak müzakeresi yoluyla dünyaya etkin bütünleşmesi için bir platform olmasını istiyoruz.

Makalenin en can alıcı ve sarsıcı bölümüne geldiğimizde, iki lider, geçmişte Hugo Chavez'in ABD hegemonyasına karşı kurulmasına öncülük ettiği Güney Amerika Ulusları Birliği Unasur'un yeniden dirileceğini de ifade ediyor:

Unasur'u kurtarmak ve güncellemek için birlikte çalışacağız ve onun inkar edilemez başarı mirası üzerine inşa edeceğiz. Arjantin ve Brezilya güçlü, demokratik, istikrarlı ve barışçıl bir Güney Amerika inşa etme konusunda kararlıdır. Giderek daha karmaşık ve zorlu hale gelen bir dünyayla yüzleşmemiz gerekiyor ve çok taraflı gündem konusunda geniş bir ortak görüşe sahibiz.

Arzuladığımız daha adil ve daha şefkatli bir dünya, ancak ortak geleceğimizi kurma cesaretine sahip olduğumuz takdirde mümkün olacaktır. İkili bütünleşmenin stratejik anlamı budur. Tarihimizin şafağından itibaren geleceklerine sahip çıkmak için gelen halkların kardeşliğinden daha özgürleştirici bir şey yoktur.

Latin Amerika'nın makus talihinin nereye doğru evrileceğini kestirebilmek çok kolay olmasa da CELAC Zirvesi'nin vurguladığı argümanlar ve bu zirvede özellikle Lula ve Fernandez'in ortaya koyduğu ortak tavır, bu coğrafyada yeni bir politik trendin doğuşunu tetikleyebilecek nitelikte.

Hatta, ortak para birimi fikrinin Brezilya ve Arjantin arasında süratle uygulanıp, sonrasında diğer Latin Amerika ülkelerine de sirayet etmesi söz konusu olabilir.

Bu durumun yaratacağı jeopolitik kırılmalar ve bunun ABD'nin hem küresel hegemonyası hem de Kuzey ve Güney Amerika genelindeki hegemonyasına karşı tetikleyeceği reaksiyonlar, yüksek yoğunluklu bir politik gerilim atmosferi yaratabilir.

Nihayetinde maç daha yeni başlamış görünüyor. Lula ve Fernandez paslaşarak ilk golü attılar. Ancak maçın ilerleyen dakikalarında ne olur hep birlikte göreceğiz.

Görünüşe bakılırsa, Latin Amerika'da bir hayalet kol geziyor: Bolivarizm. Daha doğrusu, "Yeniden Bolivarizm" veya "Post-Bolivarcı" düşünce olarak da adlandırılabilecek olan bu yeni politik trendin başarıya ulaşması elbette ki şartlara ve hamlelerin sonuç vermesine bağlı.

Bundan sonraki süreçte Brezilya-Arjantin ittifakının, genişlemesi de geçmişte yapılan stratejik ve taktiksel hataların yeniden tekrarlanmamasına bağlı. 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.