Ukrayna krizi, geniş denklem içerisinde çözülecek

Doç. Dr. İkbal Durre Independent Türkçe için yazdı

Fotoğraf: AFP

Winston Churchill "Bu tür konularda öngörüde bulunmak, öngörüde bulunanlar için çok ciddi bir risktir" diyor. 

Bizim Ukrayna savaşıyla ilgili birçok beklentimiz doğru çıkmadı. Savaş, yorumcuların beklemediği şekilde gelişti.

Ama diğer taraftan bazı realiteler de var. O realiteler ise şu şekilde: 

Birinci realite, bu savaşta her ne kadar Rusya, savaşın ilk günlerinde beklenildiği gibi askeri bir başarı göstermemiş olsa da savaşın ilk gününden bugüne baktığımızda, çok büyük maliyeti de olsa kontrol ettiği toprağın ölçüsü arttı.

Böyle bir realite de var. Yani evet işte Kiev'i alamadı. Odessa'da ilerleyemedi belki ama e Rusya'nın roketleri de bitmedi.
 


Ekonomik anlamda da Biden'ın dediği gibi, dolar 200 ruble de olmadı. 

Tam tersine son verilere göre, özellikle bu savaş döneminde Rusya'da yoksulluk sınırında ve altında yaşayan insanların sayısı oldukça azaldı. 

Bunun da ayrı nedenleri var. Belki bu tam ilan edilmese de bir nevi savaş ekonomisiyle ilgili… Savaş ekonomisi denilemez tabii şu anki Rusya'daki duruma ama savaş bağlamında, orada savaşanlara verilen maaşlar ve onunla ilgili bir ekonominin olmadığını da söyleyemeyiz.

Dolayısıyla belki bunun etkisi. Çünkü şu anda işte en son resmi rakamlara göre 300 bin seferberlik sonucu askere alınanlar vardı. 

Tabii bu resmi rakamlar, gayri resmi rakamlar daha fazla. Ve bunlara ciddi maaşlar var. Belki bunların bir etkisi. 

Ayrıca, silah ve ekipman anlamdaki üretim kapasitesinin artması ve benzeri nedenlerden dolayı bu yoksulluk sınırı artmış olabilir. 

Şunu demek istiyorum:

Bu savaş, bu zamana kadar Rusya açısından beklediğimiz şekilde gelişmedi. 

Hatta hiç kimsenin; Batı'nın ya da Ukrayna'nın da beklediği şekilde gelişmedi. 

Dolayısıyla yorumcular olarak da bizler bundan sonraki süreçle ilgili yorum yapmakta da zorlanıyoruz. 


Son zamanlarda gündem Bahmut ve bölgelerindeki çatışmalarla ilgili Rusya'dan "aldık, ele geçirildi", "geçiremedik" şeklinde haberler geliyor. 

Ukrayna'dan da tabii gelen haberler biliniyor zaten basında. 

Ama her halükarda o bölgelerin herhalde kısa ya da uzun vadede, bir şekilde Rusya'nın eline geçireceğini tahmin etmek mümkün. 

Çünkü Rusya buna çok önem veriyor. Yani oldukça yoğun bir güç orada oluşturulmuş durumda. 

Ama diğer taraftan aynı şeyi Ukrayna'da yapıyor.

Hatta Ukrayna'nın, bu önümüzdeki havaların ısınmasıyla başlayan süreçte karşı bir atağa geçeceğine dair de çok ciddi birtakım veriler var. 

Ama aynı şey Rusya için de söyleniyor. 

Dolayısıyla şunu söyleyebiliriz:

Savaşın kaderi bu zamana kadar ne olmuşsa olmuş ama bundan sonra bu bahar ve yaz aylarında, sonbahara kadar büyük ölçüde belirlenecek gibi. 

Şu anlamda belirlenecek gibi;

Belki hiçbir taraf toprak kazanım yönüyle fazla bir başarı elde edemeyecek.

Ama taraflar şunu anlayacak:

Ukrayna anlayacak ki "Rusya gerilemiyor" ya da "Rusya bu işi yapamıyor."

Ya da belki de Rusya bütün dünyaya şu izlenimi verecek:

Ben belki başarılı olamayabilirim ama beni karada yenemezsiniz.

Tabii o zaman biliyorsunuz Batı'nın Ukrayna yapmış olduğu yardımlar şu anda işte füzeler, tanklar şeklinde. 

İşi başka bir boyuta getirmek; savaşta Rusya'yla bir kırılma noktası yaratabilmek için, bu sefer havadan uçak ve benzeri gibi bazı yardımlar söz konusu olabilir.

O zaman iş farklı bir boyuta gelebilir. 

Çünkü karadan yardımlar Ukrayna toprakları üzerinde harekete geçiriliyor. 

Fakat havadan yardım olduğu zaman, bu hava unsurlarının çoğunun Ukrayna'nın etrafındaki ülkelerden hareket etmesi lazım. 

Oradan kalkınması lazım ya da oradan ateşlenmesi gereken belki eğer daha da üst silahlardan bahsedecek olursak, bu işin başka bir boyutu. 

Anladığım kadarıyla hiç kimse olayı bu boyuta getirmek istemiyor. 

Hiç kimse derken Kiev'den bahsetmiyorum. Washington'la, Moskova'dan kabaca bahsediyorum. 

Bunu nereden anlıyoruz aynı zamanda? 

Son süreçlerde Moskova ve Washington arasındaki bağın kopmadığını; 

Taraflardan hiçbirisinin kırmızı çizgiyi geçmediğini okuyabiliyoruz. 

Nereden okuyabiliyoruz? 

Çok basit örnekler var. 

Örneğin Biden'ın Kiev ziyareti. 

Ve bu ziyaretin herhangi bir kazaya neden olmaması için Moskova'yla koordineli bir şekilde olması; 

Efendim, en son bu Karadeniz'de ABD'ye ait bir insansız hava uçağının düşürülmesi olayı var. 

Birdenbire ilk saatlerde çok gergin bir ortam oldu. Sonuçta bu Ukrayna savaşı sürecinde Rusya'yla ABD'nin askeri anlamda ilk karşı karşıya gelişiydi.

Tabii ki ABD çıkışlı orada paralı askerler var, ABD oraya yardım ediyor. Bu işin ayrı bir boyutu. 

Ama direkt Rusya bir ABD'ye ait olduğu bilinen bir askeri aracı o şekilde ya da bu şekilde düşürdü. 

İlk saatlerdeki bir beklenti şuydu: gerginlik oluyor. 

Fakat öyle olmadı. 

Taraflar sükûnet içinde bu olayı geçiştirdiler. 

Bu da bir gösterge. 

Yani kırmızı çizgilere geçmeyi düşünmüyorlardı. 

Hemen ardından sonra önce savunma bakanları iletişime geçti. 

Her ne kadar Rusya'nın büyükelçisi Washington'daki Dışişleri Bakanlığı'na davet edilse de daha sonra yapılan açıklamalar yine böyle yatıştırıcı nitelikteydi. 

Dolayısıyla bu bize şunu gösteriyor:

Evet, taraflar sahada bu savaşın nereye gideceğini, bu bahar, yaz döneminde görmek istiyor. 

Ondan sonra bir karar verilecek. 

Ama bu karar sadece Ukrayna endeksli olmayacak. 

Ortadoğu'da da biliyorsunuz çok hızlı gelişmeler oluyor. 

İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler de dahil.

Tabii, bu bizim şu anki konumuz değil ama tamamen bağlantısız da düşünemiyoruz. 

Büyük bir ihtimalle Ukrayna sorunu bu geniş denklem içerisinde çözülecek. 

Efendim, ABD Dışişleri Bakanı'nın bir Moldova, Gürcistan ve Kazakistan ziyaretleri son zamanlarda gündemde.

Aynı zamanda Esad'ın seyahati gündemde. Yani genelde bölgede bu bahsettiğimiz coğrafyada çok dinamik birtakım olaylar gelişiyor. 

Her ne kadar dediğim gibi iç gündeminin dolu olması nedeniyle Türkiye'ye fazla yansımasa da.

Bu anlamda baktığımızda Ukrayna savaşının çözümü de belki göründüğü kadar uzun vadeli olmayacak. 

Bunu ifade ederken, "Savaşı bir biçimde noktalandıktan sonra Batı'yla ABD ya da genel Rusya'nın ilişkileri düzelecek", "Rusya'nın üzerindeki ekonomik baskılar kalkacak" anlamında söylemiyorum. 

Belki Ukrayna savaşından, orada kaybedilen hayatlardan bir süre sonra bahsetmiyor olabileceğiz.

Ama bunu da ancak önümüzdeki sonbahara kadar netleşir diye düşünüyorum. 

O zamana kadar savaşta bir gerginliğin, artışın olacağını öngörmek mümkün. 

Hatta eğer öyle bir savaşta Rusya istediğini elde edemezse -ki öyle görünüyor ki Rusya'nın amacı Dinyeper Nehri'ne kadar bu sınırlarını kontrol ettiği sınırlarını genişletmek.

Böyle bir şey olmazsa belki Rusya'da ikinci bir seferberlik olabileceğine dair de söylentiler var. 

Ama şu anda resmi olarak böyle bir durum söz konusu değil. 

Savaşın gidişatıyla ilgili öngörülerim bu şekilde.
 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU