Güney Amerika ülkeleri bir konuda anlaşsalardı, muhakkak ki bu ABD'nin onların iç işlerine müdahalesine içerlemeleri olurdu.

Bu müdahale, Venezuela, Küba, Nikaragua gibi ülkelere yaptırım uygulanması ve hatta Venezuela ile sınırlarını açtıktan sonra bugünlerde Kolombiya örneğinde olduğu gibi, bu yaptırımları ihlal eden ülkelere yaptırımlar uygulanması gibi çeşitli şekillerde geldi.

Bununla birlikte Latin Amerika ülkeleri, ABD ile farklılıklarına rağmen, aralarındaki ticari alışverişinin çoğu dolar üzerinden gerçekleştiği için ABD doları olmadan yapamazlar.

Geçen hafta Brezilya ve Arjantin devlet başkanları, dolara alternatif olması amacıyla ortak bir para biriminin oluşturulması için hazırlık çalışmalarının başladığını duyurdular.

Bu fikir, Batı'nın bariz bir şekilde onaylamamasıyla karşılandı. Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) eski baş ekonomisti Olivier Blanchard bunu 'çılgın' bir girişim olarak tanımladı.

İngiliz The Economist gazetesi "Bu iki ülke ne düşünüyor?" başlığını atarak bu girişimi tasvip etmediğini belirtti.

Arjantin ve Brezilya'nın bu fikir ve gerekçeleri ne kadar mantıklı?

Ve neden şu anda bu kadar zor görünüyor?

Brezilya ve Arjantin arasında ortak bir para birimi fikri yeni değil.

80'lerde bu fikir 'Gaucho' adı altında önerilmişti. Ancak 1988 ekonomik kriziyle sona erdi ve birkaç yıl önce tekrar gündeme getirildi.

Bu sefer de Brezilya Merkez Bankası, 2019 yılında bunu reddetti. Ve şimdi burada, Brezilya ile Arjantin arasında, iki ülkede iki sol hükümetin iktidara gelmesiyle yedi yıl sonra ilk kez bir siyasi anlaşma ile yeniden öneriliyor.

Bu para biriminin siyasi gerekçesi gizli değil. Çünkü birçok ülke artık özellikle hükümetleri değiştiğinde ABD'ye olan bağımlılıklarını azaltmaya çalışıyor.

Yeni Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva BRICS grubunun beyinlerinden biridir, dolayısıyla bu eğilim ona yabancı değil.

Güney Amerika hükümetleri, Rusya-Ukrayna savaşından sonra 300 milyar dolardan fazla döviz rezervine el konan Rusya'nın başına gelenleri de gördüler ve Batı ile anlaşmazlıkları durumunda bunun bir daha olmasını istemiyorlar.

Bu para biriminin oluşturulmasının ekonomik gerekçesi şu: Arjantin ile Brezilya arasındaki ticaret alışverişi şu anda dolar üzerinden gerçekleşiyor.

Brezilya, Arjantin'in en büyük ekonomik ortağı, Arjantin ise Brezilya'nın üçüncü büyük ortağı. Aralarındaki ticaret hacmi 2022 yılında 30 milyar dolara ulaştı.

10 yıl önce, ekonomik krizler Arjantin'i ve mevcut para biriminin varlığını etkilememişken bu rakam 40 milyar dolara ulaşmıştı.

Bu iki ülke arasında ortak bir para biriminin varlığı, emtia fiyatlarının karşılaştırılmasını kolaylaştırabilir. Aynı zamanda bazen ticari mübadeleleri sırasında meydana gelen kur dalgalanmalarına karşı da koruma sağlar.

Bu nedenle, ortak bir para birimine sahip olmak, malları dolar üzerinden fiyatlandırıp sonra satıp dolardan yerel para birimine çevirmekten çok daha kolaydır. Ayrıca bu işlem tahvil ücretleri açısından pahalıdır.

'Sur' (İspanyolcada 'güney' anlamına gelir) para birimi için mevcut teklif, Brezilya reali ve Arjantin pesosunu iptal edecek birleşik bir para birimi oluşturulmasını önermiyor. Aksine, iki ülke arasında ortak bir paralel para birimi yaratmayı hedefliyor.

Ticaret borsası dolardan uzak ve fiyatlandırmada mevcut iki para birimini kullanıyor. Bu nedenle, bu para birimi ile euro arasındaki fark çok büyük ve sahadaki uygulaması Avrupa'daki muadilinden farklı.

Ancak ülkeler iki farklı ekonomik durumda olduğu için bu uygulama o kadar kolay olmuyor. Brezilya, gelecek vaat eden gelişmekte olan ekonomilerden biri olarak kabul edilen nispeten istikrarlı bir ekonomiye tanık olurken, diğer tarafta Arjantin ekonomik olarak sıkıntı yaşıyor.

IMF'ye yaklaşık 70 milyar dolar borcu var ve bunun 40 milyar doları 2018'de kemer sıkma ekonomi politikalarının uygulandığı bir kurtarma paketi olarak kendisine sağlandı.

Arjantin'de enflasyon geçen yıl yüzde 100'e ulaştı. Arjantin pesosu son birkaç yılda Brezilya reali karşısında yaklaşık yüzde 80 değer kaybetti.

Bu nedenle, bu para biriminin oluşturulması, Batı'nın bu para birimini onaylamamasının nedeni olan yadsınamaz bir ekonomik zorluk teşkil etmektedir.
 

İki ülke arasındaki siyasi iradenin varlığı 'Sur' para birimine karşı en güçlü faktördür. Bu arzu şimdi iki ülke arasında ezici görünüyor ve Brezilya Maliye Bakanı geçen yıl bu para birimi hakkında bilimsel bir makale yazdı.

Ancak yeni para biriminin gelişimi uzun yıllar alabilir. Euro 1979 yılında henüz bir düşünceydi. Avrupalıların bu para birimini piyasaya sürmesi 19 yıllarını aldı ve sonunda 1998 yılında başardılar.

Ancak bu teklif, Latin Amerika ülkelerinin ABD'den uzaklaşma eğiliminin açık bir işareti ve küresel ekonomik ayrışma eğiliminin bir başka göstergesidir.

Arjantin, son BRICS toplantısında gözlemci üyeydi ve gelecekte bu gruba katılabilir. Şayet oluşturulursa Brezilya ile birlikte diğer Latin ülkelerini bu para birimine katılmaya davet edebilir.

Küresel hakimiyetinin önemli bir yönü doların dünyadaki en güçlü para birimi olmasından kaynaklandığı için ABD'nin bu girişime kayıtsız kalması pek olası değil.

Ticaretin dolar üzerinden gerçekleşmesi ona küçümsenemeyecek avantajlar sağlıyor. Bu, pek çok ülkenin, hatta Avrupa ülkelerinin bile nefretini gizlemediği bir şey!

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

Independent Türkçe için çeviren: Asasmedia

Şarku'l Avsat