İskoçya'daki jeolojik bir oluşumda bulunan 400 milyon yıllık bir bitki fosili üzerinde yapılan yeni bir çalışma, bilinen en eski kök biçiminin gelişimine ışık tuttu. 

Geçen hafta eLife dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, ilk bitki köklerinin evrimi gezegenimizi ve atmosferimizi çarpıcı şekilde etkileyerek dönüştürücü özellikte ekolojik ve iklimsel değişikliğe neden oldu.

Çalışmada, Oxford Üniversitesi'nden bir ekibin de aralarında bulunduğu bilim insanları, yalnızca fosil kanıtlarına dayanarak 400 milyon yıl önceki Devoniyen Dönem'den Asteroxylon mackiei bitkisini üç boyutlu olarak yeniden inşa etti.

Araştırmacılar, İskoçya'nın Aberdeenshire bölgesindeki Rhynie köyü yakınlarında bir tür çakmaktaşı içinde korunan fosilin, bölgedeki yapısal açıdan en karmaşık eski bitkiyi temsil ettiğini; kökler ve köklerin çıktığı diğer filiz türlerini geliştirdiğini belirtti. 

Bitkinin yeniden inşası, bitkinin gövde planında birbirinden tamamen farklı üç çeşit (yapraklı budak filizleri, kök taşıyan filizler ve köklenme filizleri) filizlenme biçimi olduğunu ortaya koydu.

Bilim insanları üç boyutlu yeniden inşada bu gizemli fosilin hem anatomik hem de gelişimsel özelliklerini inceledi ve bu bitkilerde köklerin modern bitkilerdekinden tamamen farklı bir şekilde geliştiğini keşfetti. 

Gregor Mendel Enstitüsü'nden çalışmanın başyazarı Liam Dolan, yapılan açıklamada, "Bunlar, modern köklere benzeyen bilinen en eski yapılar ve şimdi nasıl oluştuklarını biliyoruz. Budak benzeri bir filizin bir ucu budak kimliğini koruyan, ikincisiyse kök kimliği geliştiren bir çatal oluşturmasıyla ortaya çıktı" dedi. 

Dr. Dolan "Canlı bitkilerde kök bu şekilde gelişmez, bu da söz konusu kök oluşum mekanizmasının artık yok olduğunu gösteriyor" diye ekledi. 

Araştırmacılar A mackiei'nin yapısını ve evrimini anlamanın, bitkilerin kıtaların kuru yüzeylerini kolonize etmesinin ve karaya yayılmaya başlamasının hemen ardından meydana gelen, Dünya tarihinin önemli bir zamanındaki olaylara dair içgörü sağlayabileceğini söyledi.

Edinburgh Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Alexander J. Hetherington, yapılan açıklamada, "Onların evrimi, radyasyonu ve tüm kıtalara yayılması Dünya sistemi üzerinde çarpıcı bir etkiye sahipti. Bitki kökleri atmosferdeki karbondioksit seviyelerini düşürdü, toprakta denge kurdu ve kıtaların yüzeylerindeki su dolaşımında devrim yarattı" dedi. 

Dr. Hetherington "Dijital 3D teknikleri kullanarak, A mackiei'nin karmaşık gövde planını görselleştirmek ilk kez mümkün oldu ve bu da bu esrarengiz bitkilerin nasıl geliştiğini keşfetmemizi sağlıyor. Daha önce gizli kalan detayları nihayet görmek harika bir şeydi" diye ekledi.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

https://www.independent.co.uk/news/science

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral