İsrail Meclisi'ne (Knesset) aslen Şırnak'ın Cizre ilçesinden Yahudi Kürt Mickey Levy'nin başkan seçilmesi gözleri İsrail'deki Yahudi Kürtlere çevirdi.

1951 Kudüs doğumlu Mickey Levy'nin ailesi, Cizre'den İsrail'e göç etmiş.

Emniyet Genel Müdürlüğü görevinden emekliye ayrıldıktan sonra politikaya atılan Levy, üst üste birkaç dönemdir Knesset'te görev alıyor.

Levy, 2015'te Rudaw'a verdiği röportajda, "Kürt'üm ve Kürt olmaktan gurur duyuyorum. Annem ve babam Kürdistanlı. Atalarım Cizreli. Eskiden evde hep Kürtçe konuşurduk" ifadelerini kullanmıştı.

Yahudi Kürtler; Türkiye, İran ve Suriye'de var ama ağırlıklı olarak Irak'ın kuzeyinde yaşadı, yaşıyorlar.

İsrail'in kurulmasından sonra Irak'tan göç eden Yahudiler içinde Musevi Kürtlerin olduğu biliniyor.

Sayı tam olarak bilinmese de 150 bin civarında Yahudi Kürt'ün İsrail'e göç ettiği tahmin ediliyor.

Şimdiye kadar bakanlık dahil birçok üst düzey devlet kademeleri siyasi pozisyonlarda görev yapan Yahudi Kürtler konusu dönem dönem gündeme geldi.

Yahudi Kürtler hem kendi kültürleriyle hem de birbirleriyle bağlarını canlı tutmak için çeşitli isimler altında kurumlar oluşturmuş durumdalar.

 

 

"İsrail'de 300 bin civarında Yahudi Kürt yaşıyor"

Peki İsrail'de ne kadar Yahudi Kürt var? Dillerini ve kültürlerini özgürce yaşıyorlar mı?

İsrail'de yaşayan Kürtlerin sayılarına konusunda farklı rakamlar dile getiriliyor. Bunlar da tahmini rakamlar. Çünkü, şimdiye kadar resmi olarak ifade edilmiş bir rakam yok.

İsrail medyasına göre, bu rakam 200 binin üzerinde. İsrailli akademisyen ve araştırmacı Dr. Edy Cohen'e göre ise Kürtlerin sayısı 300 bin civarında.

"Kültür ve geleneklerine çok bağlılar" 

Dr. Cohen, Yahudi Kürtlerin ülkenin hemen hemen her bölgesinde yaşadıklarını söyledi.

"İsrail'de yaşayanların hepsi Yahudi" diyen Dr. Cohen, "Dil, kültür ve geleneklerine çok bağlılar. Mesela evlerine gittiğinizde Irak ve Irak Kürdistan Bölgesi'ne (IKB) ait fotoğraflarına rastlarsınız. Hala çoğu nevruz gibi bayramlarını kutlarlar" dedi.

Ülkede birçoğunun yüksek mevkilerde görev yaptığını kaydeden Cohen, "Kürt mü değil mi bilmiyorum ama İçişleri Bakanı Irak asıllı. Ancak MOSSAD, Savunma Bakanlığı ve istihbarat kurumlarında çok sayıda Yahudi Kürt görevli bulunuyor ve vatanları Kürdistan'a bağlılar" diye konuştu.

 

 

"Kürtler davalarını güçlendirmek için bir girişimde bulunmuyor"

IKB yöneticilerin İsrail'de yaşayan Yahudi Kürtler ile iletişim kurmayı ve onlardan yararlanmayı bilmediklerini aktaran Cohen, şunları kaydetti:

"Rus asıllı Avigdor Lieberman'ın liderliğini yaptığı İsrael Beiteinu (Evimiz İsrail) partisinin Knesset'te 7 milletvekili var. Ancak Kürtlere ait hiçbir parti yok. Kürtlere ait bir lobi yok. Maalesef Kürtler davalarını güçlendirmek için herhangi bir girişimde bulunmadıkları gibi herhangi bir faaliyette de bulunmuyorlar."

"Kürt Yahudiler, kültürlerini özgürce yaşamaktalar"

Bir süre Türkiye'de yaşadıktan sonra İsrail'e dönen gazeteci yazar Rafael Sadi de Yahudi Kürtlerin sıcak kanlı, samimi ve dostluk dolu olduklarını belirtti.

Eski İsrail Yahudi Kürtleri Birliği Başkanı Mordechai Zaken'in araştırmasına dayanan rakamları paylaşan Sadi, "İsrail'de 150 bin kadar Kürt kökenli Yahudi yaşamakta. 150 bin rakamına ikinci ve üçüncü kuşak Yahudileri kapsayıp kapsamadığı bilinmiyor" dedi.

 

 

Aile içinde kullandıkları Kurmanci, Zazaki ve Aramice'nin hangi bölgeden geldiklerini belirlemeye yaradığını kaydeden Sadi, "İsrail'de yaşayan her türlü azınlık nereden gelirse gelsin serbestçe dillerini, kültürlerini ve geleneklerini istedikleri gibi yaşarlar. Bu ister Kürt, Türk, Yunan, Alman Ermeni veya Etiyopyalı olsun fark etmiyor. Herkes kültürünü özgürce yaşamakta ve yazmakta" ifadelerini kullandı.

"Kürt ve Türk Yahudilerin birçok ortak noktası var" 

Yahudi Kürtlerin müziklerinin de Türk Yahudilerinin müziğine yakın olduğunu dile getiren Sadi, Kürt ve Türk Yahudilerinin birçok ortak noktasının varlığına işaret etti.

İsrail'de devletin yüksek makamlarına gelenlere ilişkin bir istatistik kaydın mevcut olmadığını aktaran Sadi, sözlerini şöyle tamamladı:

"Ülkede üst düzey görevlere gelenlerin kökenine bakılmaz. Zaten demokratik bir ülkede olmaması gereken bir şey. Herkes İsrail vatandaşıdır ve hangi ülkeden gelirse gelsin. Bu aslında bizim basının yanlış tutumundan kaynaklanıyor. Örneğin biri vergi kaçırmaktan yakalansa hemen ‘Yahudi iş adamı vergi kaçırmaktan tutuklandı' diye haber yapılır. Veya bilimsel bir ödül alsa Yahudiliğinden söz edilmez ve ‘Türk asıllı Mişon Efendi tıp ödülünü aldı' denir. Suçlu ise Yahudi ödül getirmişse Türk oluverir. Dolayısıyla İsrail'de kimin ne olduğunun önemi yoktur. İnsan olması yeterlidir."