Marmara denizi 11 bin 350 kilometre karelik yüzey alanına sahip bir iç denizdir. Karadeniz’den gelen az tuzlu yüzey suyu 5-6 ayda ve Akdeniz’den gelen tuzlu dip suyu ise 6-7 yılda bir yenilenmektedir.

Marmara denizi suyunda son 4,5 aydan beri ciddi müsilaj vakası yaşanmaktadır. Marmara Denizi'nde 'deniz salyası': Asıl korkulması gereken buzdağının görünmeyen, denizin altındaki kısmıdır. Müsilaj deniz yüzeyinde olduğu gibi deniz dibinde de ciddi oranda oluştuğu ve deniz yaşam döngüsünü bozduğu son bilimsel veriler ile tespit edilmiştir. Bugün itibarıyla birçok bölgede yüzeyden başlamak üzere 5 ila 30 m derinlik aralığında yoğun müsilaj tabakaları bulunmaktadır.

Deniz salyası, deniz ortamında oluşan fitoplantonların aşırı artış göstermesi ile ortama salgıladıkları organik bileşikler sonucunda oluşmaktadır. Bu organik bileşikler suyla temas ettiklerinde şişiyor, gözle görünür sümüksü ve yapışkan bir hale gelerek deniz salyası oluşturmaktadır.

Denizlerde deniz salyasının oluşması, yüksek oranda azot ve fosfor besin elementlerinin ortamda olması gerekir. Deniz suyu sıcaklığının normalin üzerinde artması ve durağan su yapısı deniz salyası oluşmasını hızlandırmaktadır.

Deniz salyası yapışkan, beyaz-kahverengi renkte, köpüksü, sümüksü ve yüzde 96-%98 oranında polisakkarit içeren organik bileşiktir.

Marmara Denizi’nde etkisini 4,5 aydır sürdürmekte olan deniz salyası istilası maalesef geniş alanlarda görülmeye devam etmektedir. Deniz yüzeyinde kümelenmiş olsalar da deniz yüzeyinden 5-30 m derinliklerde bile bulunan deniz salyası nedeniyle, gemilerin sevk sistemlerinde kapalı devre olarak kullanılmakta olan değişik evsaftaki soğutucu sıvılarının istenen sıcaklık seviyesinde soğutulması için haricen deniz suyu kullanılmaktadır.

Gemilerin sevk ve diğer sistemlerinin çalışması esnasında mekanik aşınmalarının önlenmesi, termal gerilimlerin azaltılması, yanma veriminin optimum seviyede tutulması ve bunun gibi sebeplerle kullanılan kapalı devre motor soğutma suyu, yakıt ve yağlama yağlarının ihtiyaç duyulan soğutma işlemi haricen kullanılan deniz suyu vasıtasıyla yapılmaktadır.

Geminin ihtiyacı olan soğutma işleminin sağlanabilmesi için haricen kullanılan deniz suyu, kinistin sandıklarında bulunan filtreler ile yapılan ön filtrasyon işlemini müteakip deniz suyu pompaları vasıtasıyla ısı eşanjörlerine basılarak kapalı devre çalışan soğutma sıvılarının ihtiyaç duyulan seviyedeki soğutma işleminin tamamlanmasını müteakip deniz suyu devreleri vasıtasıyla herhangi bir kirletici faktör ile temas etmeden tekrar denize tertemiz şekilde bırakılır.   

 

Müsilaj yüzünden, geminin sevk sistemlerinin deniz suyu devrelerindeki tıkanmalara bağlı olarak kısa veya uzun süreli olarak devre dışı kalmasına sebebiyet verebileceği gibi kısıtlı seyir alanları ile manevra sahalarında can ve mal emniyetini tehlikeye düşürecek hadiselere sebebiyet verebilecektir.

Boğazlardan geçen gemi sayısı 2006 yılında 56 bin 666 iken 2019 yılında 41 bin 112 olmuştur.  Ayrıca, Boğazlardaki yerel deniz taşımacılığı ile Marmara denizinde şehirler arası yolcu ve yük taşımacılığı, balıkçı ve hizmet gemileri vs. çalışan gemilerinde yoğunluğu göz önüne alındığında can ve mal emniyetinin korunması için tüm sektörün bilinçlendirilmesi gerekmektedir.

Marmara’da boğaz geçişi öncesinde demirde veya diriftte bekleyen boğaz geçişi öncesine mutlaka kinistinlerinin temizlenmesi Boğaz geçişinde olası makine çöküşlerinin önüne geçecektir.

Marmara denizinde gemilerde deniz salyası sorunu iki ay öncesinde yaşanmaya başlanmıştır. İki ay önce Çanakkale girişi esnasında bir gemi yönetimi, olayın farkına varmıştır. C Bölgesi demirde iken kontrol amaçlı bakım için filtreleri açıldığında tıkanmak üzere olduğu görülmüştür. Elle mekanik temizlik ve tersten yıkama operasyonu ile temizliği yapıldığı ifade edilmiştir. Daha sık filtre temizliği yapıldığı ifade edilmiştir.

Aynı şekilde Boğazlarda ve Marmara Denizinde çalışan gemilerde deniz suyu kinistin filtrelerinin sık aralıklarla temizlik ihtiyacının oluştuğu bilinmektedir.

Marmara’da streyner bakım çalışmalarına ilişkin çalışmalar Resim 2’de verilmiştir.

Türk Armatörler Birliği, 08 Haziran 2021 tarihinde “Sirküler No: 51 / Marmara Denizindeki Deniz Salyası Yayılımı Kapsamında Gemilerimizce Dikkat Edilmesi Gereken Teknik Tedbirler” ile üyelerine duyurmuştur.

KOSDER: “Marmara Denizi’nde Seyir Yapacak Gemiler İçin Uyarı”, Haziran 08, 2021 yayınlanmıştır.

Marmara’da Kuzey çıkışı için emniyet saikı ile driftte bekleyen gemilerin driftte bulundukları sırada kinistinlerinin temizlenmesi Boğaz geçişinde olası makine çöküşlerinin önüne geçecektir.

Tüm sektöre uyarı yapılmalı;

• Özellikle kritik manevra öncesi, boğaz geçişi ve liman manevrası öncesi yabancı bayrak taşıyan gemiler uyarılmalı.
• Boğaz VTS noktaları, Pilot istasyonları (Liman ve Sektör noktaları) gemileri uyarmalı
• KİNİSTİN filtre temizliği manevra öncesi yaptırılmalı.
• Müsilajın verebileceği zararlara karşı gemilere gerekli uyarılar yapılmalı.

Gemi acenteleri, Türk limanlarına gelecek olan gemileri bu konuda aydınlatır ve streyner temizliğine dikkat etmelerine ilişkin gerekli uyarıları yaparsa gemi teknik ekibi gereken hazırlığını yaparak önlemini alır.

Marmara denizinde müsilajın gemilere verdiği zararlar (ekonomik kayıplar dahil) mutlaka incelemeye alınmalı. Riskler ortaya konmalı, alınması gerekli önlemler acilen belirlenmeli ve uygulamaya konmalı

Müsilajla ilgili olarak yarın çok geç olmadan acil çözüm şart…

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.