Myanmar cunta lideri Min Ang Hlaing kimdir: 5 maddede generalin portresi

Orduda nasıl yükseldi? Emekliliğine kısa süre kala neden darbeye imza attı? Yetkilerini ne zaman bırakacak?

Min Ang Hlaing, BM'nin "soykırım" suçlamasıyla UCM'de yargılanmasını istediği isimlerden biri (Reuters)

Genelkurmay Başkanı Min Ang Hlaing, Myanmar'ın şahit olduğu son askeri darbede, seçilmiş lider Ang San Su Çi'nin hükümetini devirdikten sonra iktidarı ele geçirdi.

8 Kasım'da yapılan genel seçimlerde usulsüzlükler olduğu iddiasıyla aylarca süren tehditlerin ardından Min Ang 1 Şubat günü, ülkenin 1948'de Birleşik Krallık'tan bağımsızlığından bu yana üçüncü darbesine imza attı.

Kıdemli General Min Ang taslağını ordunun hazırladığı 2008 anayasasında 417. Madde'ye dayanarak yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kendisinde topladı.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Min Ang'ın darbesinin ilk birkaç günü, sadece 6 günde demokrasi yanlısı 500 kişinin öldürüldüğü 18 Eylül 1988'deki son darbeye kıyasla kansız geçse de Myanmar'ın fiili lideri olan Devlet Danışmanı Ang San ve Devlet Başkanı Win Myint darbenin ilk günü tutuklananlar arasındaydı.

Ang San sonrasında yasadışı bir şekilde telsiz ithal etmekle suçlanırken, bu tür suçlamaların gelecekteki kamu görevlileri için engel olabileceği yorumları yapılıyor.

Ülkenin seçilmiş liderlerini tutuklamasının yanı sıra Myanmar genelinde internete ve sosyal medya platformlarına erişime kısıtlamalar getiren cunta lideri Min Ang profiliyle de dikkat çekiyor:

Nasıl bir kişiliğe sahip?

1956'da güneydeki Dawei şehrinde doğan Min Ang Hlaing, Yangon'da hukuk okudu, 1974'te üçüncü denemesinde Savunma Hizmetleri Akademisi'ne girdi. 2016'da emekliliğini 5 yıl daha erteledi. 65 yaşını doldurup emekli olacağı temmuz ayına birkaç ay kala darbe yaptı.

Avustralya'nın eski Myanmar Büyükelçisi Nicholas Coppel, Nikkei Asia'ya verdiği röportajda, "Kıdemli general bir dinleyici değil. Kendisi konuşur, diğerleri dinler" dedi. Başkent Nepido'da kıdemli generalle bir dizi resmi toplantıya katılmış olan Coppel, "Bu büyük adam yönetim şekli, cehalet ve küstahlığa imkan tanıyor" diye ekledi.

Nasıl yükseldi?

2002'de Shan eyaletinde bir komuta devralıncaya kadar sıradan bir subay olarak görüldü. Yeni göreviyle Kıdemli General Than Shwe'yi etkilemeyi başardı. 2009'da Çin'in Yunnan eyaletine komşu Kokang bölgesindeki isyancılara karşı sergilediği performansla kredisi arttı. Shwe'nin 2011'de istifa etmesiyle Min Ang kıdemli general unvanıyla ülkenin yeni başkomutanı oldu.

Min Ang, Ağustos 2017'de Arakan'da çoğu Müslüman bir azınlık olan 740 binden fazla çaresiz Rohingya'yı komşu Bangladeş'e kaçmaya zorlayan acımasız operasyonlarla küresel çapta dikkatleri üzerine çekti. Birleşmiş Milletler (BM) ve diğer uluslararası kuruluşlar, söz konusu bölgede etnik temizlik yapıldığına dair açık kanıtlar ortaya koydu. General Min Ang da BM'nin "soykırım" suçlamasıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde (UCM) yargılanmasını istediği isimlerden biri oldu.

Ang San Su Çi'yle ilişkisi nasıldı?

Kimileri, başlangıçta samimi ve işbirlikçi olarak sunulmasına rağmen ikili arasındaki ilişkinin hiçbir zaman iyi olmadığına inandı. Dahası bu ilişkinin, özellikle anayasada yapılması önerilen değişikliklerle ilgili baskı altına girdiği de gündeme geldi.

Nikkei Asia'ya konuşan bir yetkili, her ikisi de otoriter ve inatçı isimler olarak tanınan General Min Ang'la Devlet Danışmanı Ang San arasındaki düzenli görüşmelerin 2018'de azaldığını söyledi. Buna rağmen Ang San 2019 sonlarında Uluslararası Adalet Divanı'nda (UAD) orduyu soykırım suçlamalarına karşı bizzat savunmak üzere Lahey'e gitti.

Neden darbe yaptı?

Ordunun yönetime el koymasında kasım seçimlerine dair usulsüzlük iddiaları gerekçe gösterilse de birçok analist, Min Ang'ın bu yıl temmuz ayında emeklilik yaşını tamamladıktan sonra devlet başkanı olmayı umduğu görüşünde birleşti. Ne var ki bu arzu, Ang San'ın lideri olduğu Ulusal Demokrasi Ligi'nin (NLD) 8 Kasım seçimlerinde oyların yüzde 83'ünü alarak ordu destekli Birlik Dayanışma ve Kalkınma Partisi'ni (USDP) bir kez daha bozguna uğratmasıyla akamete uğradı.
 


Yetkilerini ne zaman bırakacak?

Darbenin yaşandığı 1 Şubat'ta yapılan resmi açıklamalar ülkede olağanüstü hal ilan eden Min Ang'ın cunta yönetiminin en az bir yıl süreceğini işaret ediyor ancak geçmişteki örnekler bu sürenin daha da uzayabileceğini gösteriyor.

General Ne Win, 1962'de ülkenin başındaki sivil idareyi "yönetecek kadar yetkin olmadığını" savunarak görevden aldı. Ancak 1970'lerde üniformasını bırakmış olmasına rağmen, darbeden 27 yıl sonra, yani 1988'de iktidardaki Burma Sosyalist Program Partisi'nin başkanlığından emekli oldu.

Bu kez genç askeri liderler, ülkede "kanun ve nizamı yeniden tesis etme ihtiyacını" gerekçe göstererek birkaç hafta sonra komutayı ele aldı.

General Saw Maung'un 1988 cuntası, bu ismin 1992'de istifasıyla yerini Than Shwe'ye bıraktı. Askeri yönetimi sürdüren General Than Shwe de 2011'de istifa ederek iktidarı emekli generallerden oluşan bir hükümete devretti.

1 Şubat darbesinin ardından bir yıl olağanüstü hal kararı alan General Min Ang, bu sürenin sonunda "özgür ve adil seçimler yapılacağını" iddia etse de France 24'e konuşan Güney Asya çalışmaları uzmanı Nehginpao Kipgen, Myanmarlı generalin sözünü tutmayacağını vurgulayarak, "Ordunun amacı her zaman için ülkeyi yönetmek olmuştur" dedi.


Independent Türkçe, Nikkei Asia, France 24

DAHA FAZLA HABER OKU