Başkalarının isim ve fotoğrafları kullanılarak açılan sosyal medya hesapları uzun zamandır sorun teşkil ediyor.
Özellikle başka ülkelerde insanlara ait fotoğraflarla sosyal medya hesabı açılması da yeni bir şey değil.
Bu açılan hesaplar kişisel amaçlarla olduğu gibi siyasi kampanyalarda da kullanılabiliyor.
Son olarak Cumhurbaşkanı İletişim Danışmanı Fahrettin Altun'un Boğaziçi Üniversitesi'ndeki olaylara dair paylaştığı İngilizce videonun altına yorum yapan bazı kadınlara ait hesaplardaki fotoğrafların başkalarına ait olduğu iddiası bu konuyu bir kez daha gündeme getirdi.
İddiaya göre farklı kişilerin sosyal medyalarındaki fotoğrafları kopyalanarak bunlarla yeni isimler adına hesaplar açıldı.
Bu aslında yeni bir durum değil. Sosyal medyada yıllardan beri süregelen bir sorun.
Kişinin fotoğrafı izinsiz kullanılamaz ama istisnaları var
Bilişim Hukuku Uzmanı Avukat Gökhan Ahi'ye göre, ister fotoğraf, ister resim, isterse de illüstrasyon olsun, kişinin kendi görüntüsü üzerinde 'kişilik hakkı' var. Kişi görüntüsünün kişilik hakları kapsamında 'kişisel veri' olduğunu belirten Ahi "Kişilik hakları birçok hukuk sisteminde yasalarla korunmaktadır" dedi.
Kural olarak, herhangi birisinin görüntüsü kişinin izni olmaksızın herhangi bir yerde kullanılamaz ve yayınlanamaz. Ancak bunun bazı istisnaları var, hukuka uygunluk durumu olabilir, örneğin resmi ve hukuki kayıtlarda kişilerin fotoğrafı veya hareketli görüntüsü kullanılabilmesi ve kaydedilebilmesi. Buna örnek olarak nüfus, eğitim, sağlık, pasaport kayıtlarını ve güvenlik kamerası kayıtlarını gösterebiliriz.
"Sosyal medyada dahi yayınlasa kişinin fotoğrafı izinsiz kullanılamaz"
Ahi, bir uyarıda daha bulunarak, "Kişiler fotoğraflarını sosyal medyada yayınlayıp aleni hale getirse bile, kişinin izni alınmaksızın başka bir mecrada yayınlanamaz ve herhangi bir yerde depolanamaz. Sokak fotoğrafçılığı yapanların da bu konuya çok dikkat etmesi gerekir" diye konuştu.
Ünlüler de durum farklı
"Peki aynı kurallar ünlü kişiler için geçerli mi?" Ahi, ünlü kişilerde ve modellerde durumun biraz daha farklı olabileceğini kaydederek, şöyle konuştu:
Kamuya mal olmuş ünlü kişilerin görüntüleri, haber, sanat veya bilimsel amaçlarla kullanılabilir, çünkü artık kamu yararı kişilik haklarının üzerindedir. Model ve oyuncuların anlaşma kapsamında çekilen görüntüleri ise sadece anlaşma kapsamında sınırlı olarak kullanılabilir. Stok fotoğraf ürünlerinde ise, kişilerin görüntüleri verilen veya sağlanan lisans kapsamını aşmamak kaydıyla üçüncü kişiler tarafından kullanılabilir.
Fotoğrafı izinsiz kullananlar ne yapabilir?
Ahi, görüntüsü kendisinden izinsiz olarak kullanılan birinin istisnai durumlardan birisini taşımıyor ise, yani kanuni bir sebep yoksa, bir sözleşme ile görüntüsünün kullanımına izin vermemişse, mahkemeden kişilik haklarının ihlalinin tespitini, durdurulmasını veya önlenmesini isteyebileceğini kaydetti.
"Kişiler kişisel verilerini gerekirse sildirme hakkına da sahip"
Ahi, Türk Medeni Kanunu'nun 24 ve 25. maddelerinin bu korumayı sağladığını kaydederek, şunları söyledi:
Kişiler ayrıca, görüntülerinin kişisel veri içermesinden dolayı, kişisel verilerinin nerde ve nasıl kullanıldığını, nereye aktarıldığını bilme ve gerekirse sildirme haklarına sahiptirler. Ayrıca Türk Ceza Kanunu'na göre bazı suçlar da oluşabilir, görüntünün niteliğine göre, md 134'teki özel hayatın gizliliğinin ihlali suçu oluşabileceği gibi md. 135'deki kişisel verilerin hukuka aykırı kaydedilmesi suçu da oluşabilir.
Yurtdışındaki şirketler için de dava açılabilir
Peki bu ihlal yurtdışında yapılırsa ne olacak? Ahi bu soruyu da şöyle cevaplandırarak sözlerini tamamladı:
Tüm bu ihlaller yurt dışında olsa veya gerçekleşse bile, internet üzerinden meydana gelen kişilik hakları ihlalinde, 5718 sayılı kanunun 35. maddesine göre, tüm bu hukuk davaları Türkiye'deki mahkemelerde, bir başka ülkedeki kişiler ve şirketler aleyhine dahi açılabilir.
Faillerin cezalandırılması çoğu zaman mümkün olmuyor
Konuyla ilgili görüşünü sorduğumuz Sınırsız Yeni Dünya'nın Sınırları – Sosyal Medyada Hukuk Kitabı yazarı avukat Rıdvan Yıldız ise kişilerin fotoğraflarını izinsiz kullanılması olaylarında faillerin tespit edilip cezalandırılması çoğu zaman mümkün olmadığını söyledi.
7400 sahte hesabın kapatılması gündem olmuştu
Yıldız, zaman zaman sosyal medya platformlarının kullandıkları algoritmalarla gündemi manipüle eden sahte hesapları tespit edip kapattıklarını hatırlatarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
Yaklaşık 6 ay önce 7400 troll hesabın Twitter tarafından kapatılması Türkiye'de gündem olmuştu. Kapatılan hesaplar teknik anlamda incelendiğinde kurallara aykırı ve sahte hesap oldukları ve gündem saptırmak için kullanıldıkları açıktı.. Bu yönüyle Twitter kuralları uygulamış görünüyordu. Ancak sosyal medya platformlarının kuralları çifte standartlı olarak işlettiklerini de ifade edebilirim.
"Bir ülkenin seçimlerine sosyal ağlar üzerinden müdahale edilebilir"
Sosyal medyanın seçimleri bile etkileme şansının bulunduğunu belirten Yıldız, "2016 ABD seçimleri sürecinde Rusya kaynaklı 80.000 Facebook paylaşımının söz konusu olduğu ve bu paylaşımların yaklaşık 126 milyon seçmene ulaştığı yönünde kanıtlar bulunduğu değerlendiriliyor. Bu örnek bir ülkenin seçimlerine sosyal ağlar üzerinden müdahale olabileceğini göstermektedir" diye konuştu.
"Türkiye'deki troller çok acemice, istenenin tersine etki yapıyor"
Türkiye'de de gündemi yönlendirmeye çalıştığı iddia edilen troll tartışmaları uzun zamandır devam ediyor.
Peki bunlar ne kadar etkili? Yıldız bu soruya şöyle cevap verdi:
Türkiye'de troller çok acemice ve çok belirgin bir şekilde gündemi saptırmaya çalıştığı için çoğu zaman istenenin tam tersi etki görülmektedir. Fahrettin Altun'un videosunu yayan sahte hesaplarda da bu acemilik göze çarpıyor. Troll hesaplarla sahte itibar oluşturma çabası tam tersine itibarsızlık ve güvensizlik ortaya çıkarıyor. Bu açıdan trollerin hem iç hem de dış politikada iktidara itibardan çok ciddi itibar kayıpları yaşattığı açıkça görülüyor.
© The Independentturkish
