İsrail’den bir heyetin önümüzdeki ayın başında Washington’a düzenleyeceği ziyaretten önce, ABD’deki yeni yönetim ile Tel Aviv’in İran’ın nükleer dosyası ve bölgesel durumla ilgili görüşmeler gerçekleştirdiği bir dönemde İsrail, İran ve vekil güçlerinin tehditlerini caydırmak amacıyla Arap Körfezi, Avrupa ve Uzakdoğu’daki ABD askeri üslerine Demir Kubbe hava savunma sistemlerinin kurulmasını onayladı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ofisinden dün yapılan açıklamada, Netanyahu’nun Ulusal Güvenlik Danışmanı Meir Ben Şabat ile ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sulllivan’ın cumartesi günü İran dosyası başta olmak üzere çeşitli bölgesel meselelerin ele alındığı bir telefon görüşmesi gerçekleştirdikleri yönünde basında çıkan haberler teyit edildi. Bu görüşme, Joe Biden’ın göreve başlamasının ardından iki ülke arasındaki ilk telefon görüşmesi olma özelliğine sahip.
İsrail’in Kanal 12 televizyonu, İsrail İstihbarat Servisi Mossad’ın Başkanı Yossi Cohen’in ABD’ye gerçekleştireceği ziyaretin ardından, Biden’ın İran diplomasisi ve nükleer anlaşmaya dönme niyetiyle ilgili İsrail’in bakış açısını kamuoyuyla paylaşacağını bildirdi. Cohen, Biden yönetiminin göreve başlamasından sonra Biden ile görüşecek ilk İsrailli yetkili olacak. Kanal 12’ye göre, Cohen’in ziyaret sırasında üst düzey ABD’li savunma yetkililerine İran’ın gizli nükleer programıyla ilgili yeni bilgiler sunması ve Biden’ın kurmaylarından, nükleer programına ciddi kısıtlamalar getirmesi için Tahran’ı zorlamasını ve nükleer anlaşmada radikal değişiklikleri zorunlu kılmasını talep etmesi bekleniyor.
İsrail merkezli İ24News haber sitesi, Washington’un nükleer anlaşmaya dönme kararı alması durumunda İsrail’in ABD yönetimine ileteceği talepler listesini yayınladı. İsrail’in ulusal güvenliğinin korunmasını esas alan listede, İran’ın uranyum zenginleştirme programını ve gelişmiş santrifüj üretimini acilen durdurması, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetçilerine nükleer denetleme faaliyetleri aracılığıyla tüm nükleer tesislerde denetleme hakkı tanımasını taahhüt etmesi talep ediliyor. Listedeki maddelerden biri de Tahran’ın bölgedeki rolünü ilgilendiriyor. İsrail bu konuda “İran’ın, Lübnanlı Şii Hizbullah gibi terör örgütlerine yönelik desteğini son vermesini ve Irak, Yemen ile Suriye’deki askeri varlığını geri çekmesini” talep ediyor.
Öte yandan, İsrail merkezli Haaretz gazetesi, İsrail’in, ABD ordusunun Avrupa, Arap Körfezi ve Uzakdoğu’daki üslerine Demir Kubbe hava savunma sistemleri konuşlandırma talebini onayladığını bildirdi.
Gazete, iki güvenlik yetkilisine dayandırdığı haberinde, ABD’nin geriye kalan Demir Kubbe bataryalarını yakın zamanda Ortadoğu, Avrupa ve Uzakdoğu’daki birkaç ülkede askeri üslerine konuşlandırmaya başlamasının beklendiğini kaydetti. Demir Kubbe’nin “İsrail silah endüstrisinin temellerinden biri” olarak nitelendirilen haberde, İsrailli yetkililerin, bataryaların konuşlandırılacağı ülkelerin isimlerini vermeyi reddettiklerini ve bu onayın normalleşme anlaşmalarının bir parçası olduğu iddiasını yalanladıkları belirtildi.
İsrail yapımı füze savunma sistemi Demir Kubbe, 4 ila 70 kilometre mesafedeki füzeleri imha etme kapasitesine sahip. Demir Kubbe, ABD’nin sağladığı finansmanla İsrailli silah geliştirme şirketi Rafael tarafından üretiliyor. ABD ordusu daha önce Demir Kubbe savunma sistemi satın almıştı. Rafael, dünyanın en büyük güvenlik şirketlerinden biri olan ABD merkezli Raytheon ile Demir Kubbe’nin ortak üretimi ve İsrail sınırları dışında üretim bandının kurulması üzerinde anlaşmaya varmıştı.
ABD, sahadaki mevzilerini çeşitli hava tehditlerinden korumak adına konuşlandırabileceği sistemin türünü belirlemek için eylül ayında New Mexico eyaletinde füze önleme testleri gerçekleştirdi ve Demir Kubbe’yi, aralarında Boeing ile General Dynamics şirketlerinin geliştirdiği sistemlerin de yer aldığı diğer üç hava savunma sistemine tercih etti.
ABD, Ağustos 2019’da imzaladığı iki adet Demir Kubbe bataryası satın alma anlaşması kapsamında birinci parti bataryayı Eylül ayında, ikinci partiyi ise yaklaşık 3 hafta önce teslim aldı. Washington, anlaşmayı imzaladığı dönem yaptığı açıklamada, bataryaları, çok sayıda hava ve balistik füze tehditleriyle mücadele amacıyla Avrupa ülkelerine konuşlandırmak üzere satın aldığını belirtmişti. Washington ayrıca havadan gelecek muhtemel tehditlere karşı yanıt vermeye hazırlıklı olmak için sistemin test edileceğini bildirmişti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da o dönem anlaşmayı memnuniyetle karşıladığını dile getirmişti. Netanyahu, “Bu büyük başarı İsrail’in” diyerek, anlaşmanın Tel Aviv ve Washington arasındaki ‘güçlü işbirliğini artırdığının kanıtı’ olarak nitelemişti.
Haaretz gazetesi, İsrail Güvenlik Bakanlığı ve İsrail’deki güvenlik endüstrisinin, Savunma Bakanlığı’nın güvenlik alanındaki ihracatının denetiminden sorumlu yetkili birimden, İsrail silahlarının ihracatı üzerindeki kısıtlamaları hafifletme talebinde bulunduğunu yazdı. Gazetenin haberinde, İsrail’deki “güvenlik endüstrisinin bugün, İsrail’in silah satmaktan kaçındığı ülkelere gelişmiş silahların satılabileceği görüşünde olduğu” kaydedildi.
İsrail merkezli Walla haber sitesi, ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Komutanı General Kenneth McKenzie’nin Perşembe günü İsrail’i ziyaret edeceğini ve Demir Kubbe savunma sistemlerinin kararlaştırılan ülkelere konuşlandırılması sorumluluğunu İsrail’e devredeceğini bildirdi. Bu, McKenzie’nin Biden’ın başkanlık koltuğuna oturmasından bu yana İsrail’e düzenleyeceği ilk ziyaret. Ziyaretin zamanlamasına dikkat çeken siyasi kaynaklar, bu ziyaretin bölgesel tehditler ve İran ile gelecekteki müzakere görüşmeleri açısından önem arz ettiğini vurguladılar.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Şarku'l Avsat
