5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’unun, 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi ve 4857 Sayılı İş Kanun’u uyarınca; işveren işçilerini sigortalı şekilde çalıştırmalı ve sigorta primlerini, çalışanlarının gerçek ücretleri üzerinden, belirli günlerde ve şartlarda; ilgili kurum olan Sosyal Güvenlik Kurumu’na yatırmalıdır. Sigorta primlerinin düzenli ödenmemesi halinde çalışan ve devletin mağduriyeti doğmakla birlikte, eksik prim ödendiğinin tespiti halinde işverenler de çok ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalmaktadır.
İşçi; bir sözleşmeye dayalı olarak çalışan kişidir. İşveren; işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluştur. İş sözleşmesi taraflara borç yükleyen özel hukuk anlaşmasıdır.
Bu yazımızda sigorta prime esas kazancın eksik bildirilmesi halinde işçi tarafından haklı fesih sebebi doğurup doğurmayacağını incelemeye çalışacağız.
İşçinin haklı nedenle fesih hakkı
4857 sayılı İş Kanunun’un 24. Maddesine göre süresi belir olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeden fes edebilir.
İş Kanununda derhal fesihler üç gurupta toplanır. 1475 sayılı eski İş Kanunumuzdan farklı olarak 4857 sayılı İş Kanunumuza cinsel taciz ile ilgili bir fıkra eklenmiştir. İşçinin işyerinde başka bir işçi yada üçüncü kişiler tarafından cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen, işverenin gerekli önlemleri almaması halinde işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilecektir.
İş kanunumuza göre fesih sebepleri
1-) Sağlık sebepleri:
İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan sebeple işçinin sağlığı ve yaşayışı için tehlikeli olursa
İşçinin Sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
2-) Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller:
İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
3-) Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.
Sigorta Priminin Eksik Bildirilmesi İşçi İçin Haklı Fesih Sebebi Olabilir mi ?
İşveren işçinin ücretini asgari ücretin altında veya sözleşmesinde belirtilen ücretin altında ödeyemez. Öder veya hiç ödemez ise işçinin bildirimsiz fesih hakkı doğar. 4857 sayılı Kanunun 24.M 24/II-e.
İşçi emeği ile geçinen insandı. İşçilerin ücretleri yirmi günden fazla geçmemesi gerekir. Yirmi günü geçmesine rağmen ücretin ödenmemesi halinde işçi iş görme borcunu yerine getirmeyebilir. Hatta haklı fesih hakkını da kullanabilir.
İşçinin emeğinin karşılığı olan ücret işçi için en önemli hak, işveren için temel borçtur. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32 .maddesinin 4.fıkrasında, ücretin en geç ayda bir ödeneceği kurala bağlanmıştır. Ücreti ödenmeyen işçinin ,bu ücreti işverenden dava yada icra takibi gibi yasal yollardan talep etmesi mümkündür.
Sonuç olarak işçi ve işveren taraflarının haklı fesih sebepleri İş Kanunu’nda açıkça belirtilmişti. Bununla birlikte bazı hususların madde hükmünde belirtilen haller içinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceği tartışma konusu olabilmektedir. Sigorta primin eksik bildirilmesi hususu da bunlardan biridir. Yer verilen kararları ışığında işçinin sigorta primlerinin hiç yatırılmaması veya eksik bildirilmesi, sosyal güvenlik hakkını ilgilendiren bir durum olsa da işçiye haklı fesih imkanı vermektedir.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
