Üç yılda 15 zammın ardından elektrik faturası yüzde 93, doğalgaz faturası en az yüzde 63 arttı

2021'nin ilk gününde gelen zamlarla birlikte dört kişilik bir ailenin elektrik faturası 2017'deki 94 lira seviyesinden 183 liraya yükseldi. Ankara'da yaşayan birinin doğalgazla birlikte katlanması gereken toplam fatura 424 liraya kadar çıktı

Fotoğraf: Gökçen Tuncer/ Independent Türkçe

Deprem, salgın, eve kapanmalar, işsizlikle geçen bir 2020'nin ardından 2021, önce umut daha sonra yeni zamlarla geldi. 

1 Ocak 2021'den geçerli olmak üzere elektrik tarifelerinde mesken, sanayi ve ticarethane abone grupları için vergi ve fonlar dahil ortalama yüzde 6 artışa gidildi. 

Bunun yanı sıra Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uyguladığı satış fiyatını, aralıkta geçerli olan tarifeye göre yüzde 1 artışla 1000 metreküp doğal gaz için 1264 lira, ticarethane, sanayi ve elektrik üretim santralleri için ise 1414 lira olarak belirledi.

Bu miktar, 1 Aralık 2017'de doğalgaz santralleri için 1000 metreküp doğalgaza 763 lira olarak belirlenmişti.

1 Ocak 2018'de ise KDV ile ÖTV hariç 763 TL'den 800 TL'ye çıkmıştı. 

2021'in ilk zammıyla birlikte elektriğe Ekim 2020'den, doğalgaza Ekim 2019'dan bu yana ilk kez zam yapılmış oldu.

Doğalgaz ve elektriğe hiç zam yapılmayan 2017'den sonra 2018 ve 2019 "zam yağmuru" ile geçmiş, ortalama elektrik faturaları en az yüzde 94, doğalgaz faturaları ise yüzde 63 yükseliş göstermişti.

Normal şartlar altında Türkiye'de elektrik tarifeleri üç ayda bir, doğal gaz fiyatları ise aylık olarak belirleniyor. Bu düzenin de bir miktar değiştiği son üç yılda yalnızca konutlar için (sanayi ve ticarethane hariç) ne kadar ücret değişikliğine gidildiğine bakarsak:

TARİH ELEKTRİK ZAMMI DOĞALGAZ ZAMMI
1 Ocak 2018 Yüzde 8,8  
1 Nisan 2018 Yüzde 2,9  
1 Ağustos 2018 Yüzde 9,57 Yüzde 9
1 Eylül 2018 Yüzde 15 Yüzde 9
1 Ekim 2018 Yüzde 9 Yüzde 9
1 Temmuz 2019 Yüzde 14,98  
1 Ağustos 2019   Yüzde 14,97
1 Eylül 2019   Yüzde 14,90
1 Ekim 2019 Yüzde 14,90  
1 Ekim 2020 Yüzde 5,75  


Son iki yıldaki ilk kur krizinin yaşandığı 2018'de, enflasyonun yıllık bazda yüzde 24,5'e çıkmasının ardından eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 9 Ekim 2018 tarihinde "Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı"nı tanıtmış, "Öncelikli olarak yine küresel olarak çok büyük bir değişim süreci olmadığı sürece elektrik ve doğal gaza yıl sonuna kadar zam yapmayacağız" demişti. 

Elektrik Mühendisleri Odası ise (EMO) 2018 zamlarını, "Seçimler nedeniyle bekletilip, 1 Ağustos'tan itibaren art arda yapılan enerji zamları yurttaşların belini büküyor" diyerek değerlendirmişti. EMO, 2018'in ilk 10 ayında elektriğin, farklı tüketici grupları için yüzde 45 ila 72,3, doğalgaz fiyatının ize yüzde 29,5 ile yüzde 112,5 arasında arttığını söylemişti. 

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Mustafa Yılmaz, 2019 sonunda yaptığı açıklamada 2020'nin ilk üç ayında elektriğe zam yapılmayacağını açıklamıştı. Koronavirüs salgınının ekonomi üzerindeki etkilerini göstermeye başlamasının ardından 2020'nin ikinci ve üçüncü çeyreği içinde elektrik fiyatlarında değişikliğe gidilmemişti. 

Temmuz 2020'de doğalgazdan elektrik üreten santrallere satılan gazın fiyatında yüzde 12,5 indirim uygulandı ve böylece bin metreküp gazın fiyatı 1400 lira oldu. Sanayi ve ticarethane abonelerine de yüzde 9,7 indirim yapıldı. 2020 Yılı Temmuz Ayı Doğal Gaz Toptan Satış Fiyat Tarifesi"ne göre, konutlarda kullanılan doğalgazın fiyatında değişikliğe gidilmedi.

Elektrik faturası ne kadar değişti?

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre tüketicilerin 1 kilovat elektrik için ödediği tutar, Aralık 2017'deki 41,20 kuruş seviyesinden Kasım 2020'de 75,11 kuruşa kadar çıktı. 

Elektrik Mühendisleri Odası'nın verilerine göre 230 kilovatsaatlik asgari elektrik tüketimi olan bir ailenin aylık faturası 1 Ocak 2021 itibarıyla 183,4 liraya yükselmiş durumda. Bu miktar, Aralık 2017'de 94 lira 75 kuruştu. Yani üç yılda elektrik faturaları için ödenen, yüzde 94 artış gösterdi. 

Doğalgaz faturası ne oldu?

Doğalgaz hesaplamasında ise faturalar, o yılın sıcaklıklarının nasıl olduğu, kışın nasıl geçtiği ve doğalgazın hangi aylarda ne kadar kullanıldığı 

TÜİK verilerine göre 2017'nin ilk yarısında tüketiciler, 1 m3 doğal gaz için, en küçük tüketim aralığı 522 metreküp altında ortalama 112 kuruş, en yüksek tüketim aralığı olan 5 bin 219 metreküp ve üstünde ise ortalama 108,2 kuruş ödedi.

En son açıklanan 2020'nin ilk yarı verilerine bakıldığında ise 1 m3 doğal gaz için tüketicilerin ödediği, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise yüzde 34,7 artarak ortalama 182,6 kuruş oldu.

Yani doğalgazın metreküpü için ödenen üç yılda ortalama yüzde 63 arttı. 

Ankara'nın doğalgaza ödediği yüzde 64 yükseldi

TMMOB Makina Mühendisleri Odası, doğalgaz faturası hesaplamasını, kombi kullanımının yaygın olduğu, kış mevsimin sert geçtiği Ankara ili üzerinden yapıyor. 

Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği'nin (GAZBİR) verilerinin referans alındığı hesaplamaya göre Türkiye'de bir hanenin yıllık ortalama gaz tüketimi 2017'de bin 17 metreküptü. 

Bu miktar, Ankara için bin 99'du. Başkent Gaz'ın o dönem belirlediği satış fiyatı metreküp başına KDV dahil 1,6070 liraydı. Bu durumda yıllık doğal gaz faturası en az, 1,6070 TL/m3 x 1099 = 1766 liraya ulaşıyordu. Yani aylık ortalama doğal gaz faturası en az 147 liraydı. 

Eylül 2019'a gelindiğinde Ankara için konut başı doğalgaz tüketimi yıllık bin 500 metreküp, doğalgaz satış fiyatı KDV dâhil 1,95 TL/m³'tü. Aylık doğalgaz bedeli 233,75 liraya kadar çıkmıştı. 

Başkentgaz'ın sitesinden yapılabilen sorguya göre, aylık ortalama 125 metreküp doğalgaz tüketen bir Ankaralının şimdi ödemesi gereken miktar ise tahmini 241 lira 25 kuruş. Bu miktar, 183,4 liralık asgari elektrik faturasıyla birleşince 424 lira 65 kuruşa kadar çıkıyor. Bu da geçen ay açıklanan 2 bin 825 liralık asgari ücretin yüzde 15'ine denk geliyor. 

Yani Ankara'nın doğalgaz için ödediği üç yılda yüzde 64 arttı

En fazla tüketim Ardahan, en az tüketim Antalya'da

GAZBİR verilerine göre Türkiye'de ortalama hane başı tüketim 2018'de 905 metreküp, 2019'da 985 metreküptü. 

Hane başı tüketimin en yüksek olduğu Ardahan ilinde ortalama hane başı tüketim 2017'de bin 636, 2018'de 2 bin 581, 2019'da ise bin 474 metreküptü. 

KarGaz'ın açıkladığı doğalgaz perakende satış fiyatına göre 2017'de doğalgazın metreküpü ortalama 0,099 liraydı. Yıllık bin 636 metreküp doğalgaz tüketilen bir hanede aylık ortalama 13,49 lira ödendi. 2019'a gelindiğinde, 0,1187 liralık perakende satış fiyatı üzerinden aylık fatura, 14 lira 58 kuruşa çıktı. 

Tüketimin en düşük olduğu Antalya'da ise 2017'de hane başı tüketim ortalama 820 metreküp oldu. Bu miktar 2018'de 648 metreküp, 2019'da 700 metreküp oldu. 

İstanbul için doğalgaz artık yüzde 60 daha pahalı 

En fazla doğalgaz abonesinin olduğu İstanbul'da ise 2017, 2018 ve 2019 yıllarının ortalama doğalgaz tüketimi hane başına şu şekilde: 948, 875 ve 887 metreküp. 

İstanbul Gaz Dağıtım Sanayi ve Ticaret A.Ş. (İGDAŞ), 1 Ocak 2021 itibarıyla abone doğalgaz satış fiyatını metreküp başına 1,5923 lira olarak belirledi. İstanbul'da hane başına 900 metreküp doğalgaz tüketildiği varsayıldığında bu tüketimin karşılığı yıllık bin 433 lira, aylık ise yaklaşık 120 lira. 

İGDAŞ'ın 2017'de belirlediği doğalgaz satış fiyatının 12 aylık ortalaması 0,9466 liraydı. Bu, 948 metreküplük tüketimle çarpıldığında yıllık 897 liraya, aylık 74,75 liraya denk geliyordu. 

2019'da doğalgaz satış fiyatının 12 aylık ortalaması 1,2905 lira/m³ oldu. 887 metreküplük hane başına ortalama doğalgaz tüketimi hesaba katıldığında KDV hariç yıllık 1144 lira, aylık 95 liralık fatura anlamına geliyor. 

Yani İstanbul'da yaşayan biri için doğalgaz faturası da ortalama yüzde 60 arttı. 

 

 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU