Son 1 yılda çeşitli nedenler ile yükselişe geçen ve hemen her kesimden vatandaşın ilgisini çekmeyi başaran ikinci el otomobil sektöründe şu sıralar ağır bir durgunluk yaşanıyor.
Piyasalarda yaşanan ekonomik sıkıntılardan dolayı artan döviz kuru, ithal sıfır araçların yurda giriş maliyetlerinin ciddi oranda yükselmesine sebep olmuştu.
Ayrıca geçtiğimiz yıl sonunda baş gösteren koronavirüs salgını sebebi ile aksayan otomobil üretimleri ile birlikte artan talep karşılanamayınca tüketiciler ikinci el otomobile yönelmişti.
Artan talep ve ikinci el otomobile ana endeks olan sıfır otomobillerin yükselen fiyatları, ikinci elde de fiyatların yüzde 110'a kadar yükselmesine sebep olmuştu.
İkinci elin altın yılı!
2020'nin ikinci çeyreğinde, Pandemi Destek Programı kapsamında bankaların cazip ve düşük maliyetli kredi kampanyaları, piyasaya müthiş bir sıcak para girişi sağladı.
Bu durumun etkisi ve artan talep, cazip ve kazançlı bir iş gibi görünen sektöre yeni yatırımcıların ve al-satcıların girmesine sebep oldu.
Genişleyen hacim ile ikinci el piyasası son 11 ayda 6 milyona yakın işlem ile altın yılını yaşamış oldu.
Üstelik bu işlemlerin yüzde 90'ı nisan ile ekim ayı arasındaki 7 ayda gerçekleşti.
Araçlar ve fiyatları öylesine hızlı değişiyordu ki ilan sitelerindeki bir aracı satılmadan yakalayabilmek neredeyse mümkün değildi.
Öyle ki, piyasada ticari amaç ile araç bulmak bile zorlaşmıştı. Galericiliğe soyunan vatandaşlar satacak araç bulamadığı için, kimselerin pek rağbet göstermediği, hurda, hasarlı ve pert araçlara talep göstermeye başladı.
Lüks model ve genç yaş otomobillere çalışan galeriler bile artık 10-20 yaşındaki araçları alıp satmaya başladı.
Sıfır otomobil bayileri, bünyelerindeki ikinci el departmanlarını güçlendirerek ikinci el araç pazarına dahil oldular.
Kim kârlı- kim zararlı?
Kısa süre içinde, krediyi satan banka kârlı, düşük maliyetli kredi ile otomobil alan kârlı, otomobilini satan kârlı, otomobilini satıp tekrar al-sat yapan kârlı, noterler, sigorta şirketleri, ekspertizler kârlı şeklinde bir tablo oluştu.
İyi de bu istikrarsızlık ortamında zarar eden kimdi?
İktisada göre, niteliği değişmediği sürece iki taraflı bir ticarette, bir tarafta kâr varsa, diğer tarafta zarar olması gerekir.
Oysaki bu acayip durumda herkes kârlı gibi görünüyor ya da öyle zannediyor. Esasında, noter, eksper, yayıncı internet siteleri gibi yan hizmet sağlayanlar dışında kimse kârlı değildi.
Doğru sanılan yanlış algılar...
Otomobil dünyasını veri ve datalar ile değerlendiren kuruluşlara göre, 2020 yılının 11 ayında 800 bin adetlik sıfır araç satışı gerçekleşti. Yaklaşık 6 milyon ikinci el araç el değişti.
Bu rakamlar birçok bakış açısı ile farklı sonuçlar verebilir. Fakat genel bir kesime göre, bu kadar çok aracın satılması, ülkenin ekonomik ve refah durumunun iyi olduğu göstergesi ve anlamını taşıyor.
Aslında durum hiç de öyle değil, satışı yapılan sıfır araçların 30 bin adeti hâlâ galerilerde alıcı bekliyor.
İkinci eldeki 6 milyon adetlik satış rakamı ise 1 aracın en az 4 ila 10 kez arası el değişmesi ile oluşmuş ve kayıtlanmış durumda.
Ülkenin refah ve ekonomik büyüme durumunu araç satış rakamları ile ölçmek gerekirse, son 1 yılda traktörler, biçerdöverler, kamyonlar, iş makinaları, forkliftler ve hafif ticari araçlar gibi üretim, sanayi ve ticari hacim kaynaklı ihtiyaçlarla satın alınan araçların satış verilerine bakmak gerekir.
Fiyatlarda kademeli düşüş...
Kasım ayının başlarından itibaren artan sıfır otomobil stoğu ve yıl sonu kampanyaları, kredi faizlerinin yükselişi ve likidite darlığı, ikinci el piyasasındaki haraketliliği frenleyerek piyasada durgunluğa ve fiyat düşüşlerine neden oldu.
Yaşanan durgunluktan dolayı ikinci el araç fiyatlarının kasım ayı itibari ile yüzde 5 ile 10 arasında düştüğü gözlemleniyor.
İkinci el araç fiyatlarında düşüşe en etkili nedenin talebin azalması olduğu söylenebilir. Durgunluğa ve talebin azalmasına etki eden sebepler ise sırasıyla;
Sıfır araç stoklarının erişilebilir stok seviyelerine ulaşması,
- Sıfır araçlardaki yıl sonu kampanyaları ve teşvikli krediler ile tüketicilerin sıfır araca yönelmesi sonucu oluşan müşteri daralması,
- Kredi faizlerinin artması ile oluşan yüksek maliyet ile otomobile erişim gücünün azalması,
- Kullanılan pandemi kredilerinin geri ödenmeye başlaması ile piyasada azalan nakit,
- ÖTV oranlarının düşeceği veya ikinci el ithal araçların getirileceği gibi spekülatif haberler sonucu tüketicilerin bekleme pozisyonuna geçmesi,
- Mevsimsel faktörler.
Bu durumlar 'fiyatların eski fiyatlara geri çekileceği' gibi bir beklenti oluşmasına ve dolayısıyla tüketicinin bekleme pozisyonuna geçmesine neden olmuştur.
Fakat fiyatların eskiye dönmesi ekonomik ve iktisadi açıdan pek beklenebilir değildir. Hatırı sayılır bir fiyat düşüşü, sıfır araçların fiyatlarına bağlıdır ve dolayısı ile döviz kurlarına ve araç üzerindeki vergilere...
Piyasada gözlemlenen fiyat düşüşü ise durgunluktan kaynaklanan fiyat kırımlarından ve yüksek kâr marjlarından atılan geri adımlardan kaynaklanmaktadır.
İkinci elde 850 bin adetlik stok!
Yaşanan durgunluktan dolayı satış yapamayan ve borçlarını çeviremeyen esnaflar ve satıcılar araçlarını maliyetine yakın fiyatlara çekmek zorunda kaldı.
Ayrıca genel piyasalarda yaşanan likidite sıkıntısından ötürü satışa çıkan araçların alıcı bulamaması da araçların fiyat kırımına uğramasına neden olmaktadır.
Daha önceden nasıl ki satıcılar emsal ilanlara bakarak fiyat yükselişi yaptıysalar da şimdi de tam tersi bir durumun olduğu söylenebilir.
Kasım ayının başında yaşanan ani durgunlukla birlikte ikinci el piyasasında şu an 850 bin adete yakın stok birikti.
Bu tablolar ile kısa vadede ikinci el otomobil fiyatlarının 2 ila 5 puan daha düşebileceği söylenebilir ama fazlası beklenemez.
Çünkü ikinci el araç fiyatına ana endeks olan sıfır fiyatlarının düşmediğini ve düşme beklenmediğini hatırlatmak gerekir.
Otomobil sahibi olmak için iyi bir zaman...
Tüm bu yaşanan gelişmeler ile birlikte ikinci el araç pazarında aralık ayı itibari ile biriken çeşit çeşit stok ve kırımlı fiyatlar nihai tüketici açısından avantajlı bir durum sayılabilir.
Aralık ve ocak aylarının ikinci el otomobil almak için fırsat ayları olduğunu da söyleyebiliriz.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
