Pandemi birçok sektörü zora soktuğu gibi kimi hizmetlerin daha fazla yaygınlaşmasına neden oldu.
Bunlardan biri de Teletıp adı verilen uygulama.
Teletıp'ta belli bir ücret karşılığında herhangi bir hastanenin bu konuda hizmet veren birimini arayan kişiler, burada bir doktor ile telefonla veya görüntülü olarak görüşerek rahatsızlığı konusunda öneriler alarak bir nevi muayene olabiliyorlar.
Sağlık Bakanı Koca'nın açıklamasıyla gündeme geldi
Teletıp aslında son yıllarda teknolojinin gelişmesiyle tıp dünyasının gündeminde olan ama Türkiye'de çok bilinmeyen bir uygulamaydı.
Ancak pandemiyle birlikte özellikle sağlık sorunları daha fazla olan ileri yaştaki kişilerin evlerinden çıkamaması bu uygulamayı gündeme getirdi.
Teletıp'ın bilinir hale gelmesinde geçen 19 Ağustos 2020 günü Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın yaptığı bir açıklama etkili oldu.
Koca, açıklamasında, "Evde tedavi edilen hastalarımız için önümüzdeki günlerde yeni uygulamaya geçiyoruz. Hekimlerimiz Teletıp denilen uygulamayla hastalarıyla doğrudan görüşme yapacak. Hasta takibinde teknolojinin yardımıyla yeni bir adım atmış olacağız" diye konuştu.
Koca'nın da açıklamasının tesiri ile son süreçlerde birçok özel hastane bünyelerinde Teletıp hizmetine başladığına dair duyurulara başladı.
Hatta geçen günlerde çok bilinen bir süpermarketin kendi internet sayfasından özel bir sağlık kuruluşu tarafından sunulan Teletıp hizmetini promosyon ürünü gibi satışa sunması Tüketici Sorunları Derneği'nin (TÜSODER) tepkisini çekti.
Peki taraflar Teletıp uygulamasını nasıl buluyor? Faydalı mı değil mi? Eksikleri ve avantajları neler? Bu soruları konunun uzmanları yanıtladı.
"Olumlu ve riskli yanları var"
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, Teletıp uygulamasıyla ilgili "Olumlu mu olumsuz mu?" şeklindeki sorumuz üzerine "Şu an için evet veya hayır gibi net cevaplar vermek mümkün değil" dedi.
Fincancı, tespitlerine şöyle devam etti:
Şöyle ki sağlık sorunları ve yaşı itibariyle sokağa çıkma riski olanlar için sonuçta danışabildiği koşulların oluşturulması oldu. Ama uygulama biçimi itibariyle hani muayene yapılıyormuş gibi bir algı oluşturma riski var insanlarda. Sanki her şeyi tamamladıkları, hastaneye gitmeden bütün sorunları çözebilecekleri algısı gibi bir risk oluşturabilir. Böyle yanıltıcı bir durum taraflar için de söz konusu olabilir. Bu nedenle bu konuyu TTB olarak kişisel verilerin korunması için yaptığımız kongrede Teletıp ve etik üzerine bir oturumda tartıştık. Ayrıca Etik Kurulu'muzdan ve Uzmanlık Dernekleri Eş Güdüm Kurulu'ndan bu konuya dair bir çalışma yapmalarını, önerilerde bulunmalarını istedik.
"Ruh sağlığıyla uğraşanların sıklıkla başvurduğu bir yöntem oldu"
Teletıp'ın sağlığın piyasalaştığı ortamlarda piyasanın koşullarına uydurularak kötüye kullanılma riski de olduğunu kaydeden Fincancı, "Ama bir yandan da tümüyle reddetmenin olanaksız olduğu koşullarda var. Özellikle pandemi koşullarında. Riskli gruplar kimi sağlık alanlarında buradan danışabilirler. Özellikle ruh sağlığıyla uğraşanların sıklıkla başvurdukları bir yöntem oldu. Yaşı ileri olduğundan çıkamayanların ruhsal destek almaları için faydalı oldu" dedi.
Tabip odasının tepkisi üzerine marketteki ilan kaldırıldı
Bir marketin Teletıp hizmetini promosyon ürünü olarak sunmasıyla ilgili olarak da konuşan Fincancı, marketin pazarlamasını yaptığı hizmetin Kocaeli Tabip Odası'na bağlı bir sağlık merkezi olduğunu kaydederek, şöyle konuştu:
Hekimlerin ve medikal direktörün haberi olmadan pazarlama departmanı tarafından böyle bir girişimde bulunulduğu belirlendi. Derhal müdahale edilerek ilan kaldırtıldı. Maalesef sağlığı piyasalaştırdığınızda işin içine pazarlamacılar da giriyor, tıbbi etik ve hekimlik değerleri göz ardı ediliyor kaçınılmaz olarak. Ama tabip odamız ilandan haberdar olduğu gibi müdahale etti.
"Çaresizlikten oluşan bir uygulama"
Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği (OHSAD) Başkanı Dr. Reşat Bahat da Sağlık Bakanlığı'nın Teletıp konusundaki genelgesinin ardından bu konuda bir adım atılacağı ve yasalaşacağı yönünde bir görüş birliğinin ortaya çıktığını kaydetti.
Bahat, pandeminin Teletıp'ın gelişimini hızlandırdığını şu sözlerle anlattı:
Aslında çaresizlikten oluşan bir uygulama. Ama pandemi olmasa da birkaç yıl içinde yasalaşacağını düşünüyorduk. Pandemi sebebiyle uzaktan erişimle tedavi hizmeti almak isteyenlere bir seçenek oluşturuyor. Doktora gideceğiniz sorunların bir kısmı doktora online anlatarak da çözebileceğiniz sorunlar. En azından doktorla yüz yüze görüşene kadar sizi doğru yönlendirebilir. Bazı rahatsızlıklarda örneğin ruh hastalıklarında veya cildiye gibi sorunlarda daha tedavi edici de olabilir. Ama örneğin bir kadın doğumda uygulanması pek mümkün değil.
"Yaygın değil ama olumlu dönüşler var"
Teletıp uygulamasının şu an için yaygın olmamakla birlikte olumlu dönüşler alındığını kaydeden Bahat, buna karşın etkinliği ve kesin memnuniyeti tespit etmek için biraz daha zamana ihtiyaç olduğunu söyledi.
Teletıp hizmetinde Sağlık Bakanlığı tarafından kesilen reçetelerin SGK tarafından ödendiğini ancak özel hastanelerce kesilen reçetelerin ödenip ödenmeyeceğine dair henüz net bir durumun olmadığını söyleyen Bahat, olası suiistimallere karşın bu Teletıp uygulamasının da devlet tarafından sıkı denetlenmesi gerektiğini kaydetti.
"Günümüz gerçeği, engellemenin anlamı yok"
Bahat buna karşın gelişen teknoloji nedeniyle Teletıp'ın günümüzün ve geleceğin bir gerçeği olduğunu da kaydederek, "Siz yapmasanız Hindistan, Danimarka veya herhangi başka bir ülke yapacak.. Dünyada artık yazılımları, uygulamaları engelleyemezsiniz. Bunu engellemenin anlamı yok. Kendimize uygun hale getirmemiz lazım" diyerek sözlerini tamamladı.
"Bizim millet teknoloji kullanmasını bilmiyor"
Teletıp denildiğinde en çok kullanıldığı sağlık alanı ruhsal sorunlar.
Pandemi sürecinde özellikle psikiyatristler ve psikologlar hastalarıyla görüşmelerini çoğunlukla uzaktan yaptılar.
Dolayısıyla uygulamanın faydası veya faydasızlığını en çok gözlemle şansına sahip olan meslek grubu durumundalar.
Psikiyatr Doktor Ayhan Akcan, Teletıp'ı kullanmakla birlikte uygulamanın sonuçlarından memnun değil.
Akcan gözlemleriyle ilgili şu iddialarda bulundu:
Yapılan muayene değil ki online telefonla görüşme. Terapist genelde kuralı koyan kişidir. Yardım alan ona tabi olur. Ama uzaktan görüşmede bunu sağlamak kolay olmuyor. Görüntülü arıyorsun görüntüde adamın burnu telefonda. Online görüşmeyi bilmiyor. Bizim toplumun maalesef yüzde 90'ı halen teknolojiyi düzgün kullanmayı bilmiyor. Online terapinin bir ciddiyeti olması lazım. Ama yok maalesef.
"Bunlar online olacak işler değil"
Şu ana kadar ki süreci kendi klinik tecrübeleri sayesinde yürüttüklerini söyleyen Akcan, "Bizim işimiz ayrıntı. Bunlar online olacak işler değil. Adamın içeriye girişinden oturmasına kalkmasına, sorduğumuz sorulara verdiği cevaptan, anlama hızına ya da giydiği kıyafete, bakışlarına kadar bir izlenim edinerek görüşe varıyoruz. Ama bunu online terapide yakalamak zor. Öncelikle görüşülen ortamın bir mahremiyeti olması lazım. Adam ararken belki evinde herkesin ortasında ya da sokakta konuşuyor" diye konuştu.
"Bazı hastanelere para kazandırabilir ama hastalara faydası olmaz"
Akcan, son olarak işin yasal, para ve reçete boyutunun halen belirsiz olmasının da diğer handikaplar olduğunu belirterek, "Bazı hastanelere ve hekimlere para kazandırabilir ama hastalar açısından çok faydası olacağını düşünmüyorum" dedi
"Yasal boşluk var. Hukuki statüye kavuşturulması gerekiyor"
Market tarafından pazarlanan Teletıp ürününü gündeme getiren TÜSODER'in Sağlık Hukuku Komisyonu Başkanı Avukat Gültezer Hatırnaz Erol ise hekime kolay ulaşmayı sağlamasının Teletıp'ın tüketiciler açısından olumlu bir özelliği olduğunu kaydetti ancak devamında uyarılarda bulundu.
Erol, bu uygulamayla ilgili olarak sağlık hukuku açısından şu an boşluk olduğunu belirterek, olası mağduriyetlerin giderilmesi noktasında sorun yaşanmaması için bir an önce hukuki bir statüye kavuşturulması gerektiğini söyledi.
© The Independentturkish
