Suriye Anayasa Komitesi, Birincisi Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu'nun (BMGK) 2015'te aldığı 2254 numaralı kararı ile Türkiye, Rusya ve İran garantörlüğünde Kazakistan'ın başkenti Astana'da başlatılan süreç kapsamında muhalifler ile Şam rejimi arasında 30 Ocak 2018'de Soçi'de varılan uzlaşma üzerine inşa edildi.
Anayasa Yazım Komitesi'nde muhalif heyetinin başında Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu'nun (SMDK) eski başkanı Hadi el-Bahra bulunurken, rejim delegasyonun başında ise Baas Partisi üyesi bir hukukçu olan Ahmed el-Kuzbari bulunuyor.
Ancak 2017 yılından bu yana kurulmaya çalışılan Suriye Anayasa Komitesi'nde bir türlü ilerleme sağlanamadı.
ABD: Rejim anayasa çalışmalarını kasıtlı olarak geciktiriyor
ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilci Yardımcısı Richard Mills, dün BMGK'de yaptığı konuşmada, Esad rejimi tarafından yeni anayasanın hazırlanmasının kasıtlı olarak geciktirildiğini söyledi.
Almanya'nın BM Daimi Temsilcisi Christoph Heusgen de, Esad rejiminin anayasa komitesinin çalışmasını "geciktirme ve engelleme taktiklerini" "iğrenç" olarak nitelendirdi.
BM: Şam, muhalefetin kabul ettiği uzlaşma şartlarını reddetti
Öte yandan başından beri Suriye Anayasa Komitesi'nin hazırlık çalışmalarına katılan BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen ise Esad rejiminin muhalefetin kabul ettiği uzlaşma şartlarını reddettiği için ekim ayında dördüncü bir toplantı yapılmayacağını aktardı.
Geir, ancak taraflar arasında anlaşma sağlanması durumunda anayasa komitesini 23 Kasım'da Cenevre'de toplayabileceğini kaydetti.
"Esad uzlaşmadan yana değil, zaman kazanma peşinde"
Independent Türkçe'ye konuşan Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) Başkanlık Divanı Üyesi Süleyman Oso, Şam yönetiminin sürekli engeller çıkararak bilinçli olarak Suriye Anayasa Komitesi çalışmalarını sabote ettiğini söyledi.
Esad rejiminin siyasi odaklı bir çözümden yana olmadığını kaydeden Oso, "Rejim yeni bir anayasanın hazırlanmasından yana değil. Esad 'zaten bir anayasamız var' diyor. Uzlaşmamak her yola başvuruyor" dedi.
Rejimin uzlaşmaz tavrının anayasa çalışmalarını aksattığını ve zaman kazanma peşinde olduğu belirten Oso, devamında şunları söyledi:
"Şam kolay kolay uzlaşmaya yanaşmaz çünkü eskisine oranla kendini daha güçlü görüyor. Bir diğer konuda 2021'deki devlet başkanlığı seçimlerinden önce anayasa hazırlama taraftarı değil. Bu nedenle sürekli engel çıkarıyor ve uzlaşmaz bir tavır sergiliyor. Uluslararası baskı olmadan rejimin uzlaşmaya yanaşması zor görünüyor. "
"Suriye meselesine dahil olan aktörler uzlaşmadan sorun çözülmez"
TOBB Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nihat Ali Özcan da Suriye meselesine dahil olan ABD, Türkiye, İran ve Rusya gibi ülkelerin kendi aralarında uzlaşmadan sorununun çözülmesinin zor göründüğünü söyledi.
Esad rejiminin ülkenin tamamına egemen olmadan yeni bir anayasa hazırlamak istemeyeceğini belirten Özcan, "Esad’ın çalışmaları engelledi söyleniyor ama bunu İran ve Rusya'dan habersiz yapması mümkün değil.
Esad zaman kazanma peşinde çünkü ülkenin tamamına egemen olduktan sonra masaya oturmak istiyor" diye konuştu.
Ülkedeki mevcut tabloya göre Esad'ın kendi otoritesini silah zoruyla ya da başlarının desteğiyle iç aktörlerle paylaşmaya pek niyetli görünmediğini ifade eden Özcan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Esad, muhalifleri kendi önerecekleri modele dahil etmek istemez. Çünkü 10 yıldan fazla süren bir iç savaştan sonra böyle bir şeye razı olmak onu zor duruma düşürür. Mesela ABD’nin kontrol ettiği Fırat’ın doğusunda Kürtlerin statüsü ya da Türkiye’nin kontrol ettiği İdlib'dekilerin durumu ne olacak? Tüm bu tartışmalar bir netliğe kavuşmadan Esad mümkün olduğunca anayasayı uzatacak gibi görünüyor. "
Suriye Anayasa Komitesi toplantıları
150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da başlayan ve 1 Kasım'da sona eren açılış toplantılarının ardından 45 kişilik yazım kurulu, 3-8 Kasım 2019'da BM Cenevre Ofisi'nde yoğun müzakereler gerçekleştirmişti.
Komitenin, İsviçre'nin Cenevre kentinde 25-29 Kasım 2019'da gerçekleşen 2'nci tur görüşmeleri, rejimi temsil eden heyetin uzlaşmaz tavrı nedeniyle 45 kişilik yazım kurulu bir araya gelemeden sona ermişti.
Suriye Anayasa Komitesi'nin yapısı Suriye Anayasa Komitesi, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor.
Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, muhalefet heyeti, sivil toplum temsilcileri olmak üzere 3 gruptan oluşuyor. Küçük yapı ise 3 listeden seçilen 15'er kişiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.
45 kişilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları, 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor.
© The Independentturkish
