Rus kaynaklar, Şam rejimi lideri Beşar Esad'in Rusya'nın resmi haber ajansı Ria Novosti'ye verdiği demecini "bencillik" "siyasi faturadan ve Suriye içindeki temel önceliklerden kaçma çabası" olarak değerlendirdi.
Esad'ın, Suriye'deki savaş sürecinde ve dönüm noktalarında Rusya'nın 2015'teki müdahalesini görmezden gelmesi, İran'ın Suriye'deki varlığına ilişkin ifadeleri ve savaşın Fırat'ın doğusu ile İdlib'e doğru devam edeceğinin işaretini vermesi dikkat çekti. Esad'in bu açıklamaları, Rusya'nın Suriye konusundaki pozisyonuyla açık bir şekilde çelişiyor. Nitekim Esad, Moskova'nın özel önem verdiği Suriye Anayasa Komitesi'nin gidişatını küçümseyen ifadeler kullandı.
Beşar Esad, Rusya'nın Suriye'deki rolü ve Suriye savaşının en önemli dönüm noktalarına ilişkin soruya, "Bahsedebileceğim bir sürü dönüm noktası var, sadece bir nokta değil. Birinci dönüm noktası 2013'te Suriye'nin orta kesimleri başta olmak üzere çok sayıda bölgeyi kurtarmaya başlamamızla gerçekleşti. Sonraki yıl ABD'nin desteğiyle DEAŞ ortaya çıktı" diye yanıt verdi.
Rusya'nın Suriye savaşına müdahalesine de değinen Esad, "Bir diğer nokta ise Rusların gelişiydi. Rusların Suriye ordusuna destek için gelmesinin ardından o süreçte birlikte çok sayıda bölgeyi kurtarmaya başladık. Bu, Halep'in doğu kısmının kurtarılmasında bir dönüm noktasını temsil ediyor. Suriye'nin diğer bölgelerinin kurtuluşu bu noktadan başlayarak burada başlamıştır" dedi.
Esad: Savaş bitmedi Rusya: Savaş bitti
Beşar Esad'ın, Suriye'deki savaşın bitmesine ilişkin soruya verdiği yanıt, Rusya'nın Suriye'deki gelişmelere bakış açısıyla çelişki oluşturan bir diğer noktayı temsil ediyor. Esad, Suriye'de savaşın bitip bitmediği sorusuna, "Hayır, kesinlikle hayır. Suriye'de bazı bölgeleri işgal eden ve çeşitli suçlar işleyen ve suikastlar düzenleyen teröristler olduğu müddetçe, savaş bitmedi. (Savaş) ağalarının uzun süre devam ettirmeye istekli olduğuna inanıyorum. Bizim düşündüğümüz bu" şeklinde cevap verdi. Esad ayrıca "Türk ve Amerikan işgaliye mücadelede halk direnişinden" bahsetti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, son dönemde "Suriye'de hükümet ile muhalefet arasındaki mücadelenin bittiğini" ve "Suriye'nin kuzeydoğusu ile İdlib'de iki gerilim hattı olduğunu" ifade eden üst düzey Rus yetkililer arasında yer alıyor. Bununla birlikte Lavrov, bu iki gerilim hattı için "askeri çözüm olmadığını" belirtmişti.
Esad, İdlib'deki duruma değinerek, "Rusya-Türkiye anlaşması etkili değil. Zira Ankara ve Moskova anlaşması etkili olsaydı, son zamanlarda Halep ve İdlib'deki pek çok bölgede çatışmalara girmek zorunda kalmazdık. Çünkü Türk rejiminin o bölgedeki teröristleri bölgeyi terk etmeye ikna etmesi ve Suriye ordusu, hükümeti ve kurumlarının bölgeyi kontrol etmesinin önünü açması gerekiyordu. Ancak bunu yapmadılar" ifadelerini kullandı.
"Cenevre siyasi oyun"
Esad'ın konuşmasında Rusya tarafı ile bir diğer ihtilaf noktasını ise anayasal reform dosyası oluşturuyor. Nitekim Moskova bu sürece özel önem veriyor. Esad, konuyla ilgili olarak, "2012'de anayasayı değiştirdik. Şimdi de Cenevre görüşmelerinde anayasayı tartışıyoruz (…) En nihayetinde Cenevre müzakereleri siyasi bir oyundan ibaret, Suriyelilerin çoğunun odaklandığı şey değil. Suriye halkı anayasa hakkında düşünmüyor ve kimse onun hakkında konuşmuyor. Halkın endişeleri, yapmamız gereken reformlar ve ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak için değiştirmemiz gereken politikalarla ilgili. Şu anda tartıştığımız konu bu" diye konuştu.
"Suriye'de İran güçleri yok"
Esad'in, Suriye'deki İran güçlerinin varlığını reddetmesi ve iki yıl önce İranlıların Suriye'nin güneyinden uzaklaştırılmasını öngören anlaşmayı yalnızca "ABD tarafının Ruslara bildirmesi" şeklinde niteleyerek küçümsemesi, Moskova'nın tutumu ile çeliştiği bir başka noktayı temsil ediyor. Esad, bu konuda "Bizde İran güçleri yok. Onlar Suriye'yi destekliyorlar, askeri uzmanlar gönderiyorlar ve sahadaki güçlerimizle çalışıyorlar ve Suriye ordusuyla birlikteler. İran askerleri olmamasına rağmen, yaklaşık bir yıl önce Amerikalılar Ruslara, İranlıları İsrailliler tarafından işgal edilen Golan Tepeleri ile sınırlardan 80 kilometre uzakta olmaları gerektiğine ikna etmeleri için haber verdiler. Ancak İranlılar çok esnek davrandılar" dedi. Esad, 'İran varlığı' meselesinin ABD'liler açısından Suriye topraklarını işgal etmek ve teröristleri destekleme bahanesinden ibaret olduğunu ve bu meseleyi "gerçek amaçlarını gizlemek için" kullandıklarını söyledi.
Rus kaynaklar, Esad'in açıklamasını, Rus heyetin geçen ay Suriye'deki temasları sırasında sunduğu Rusya'nın vizyonuna 'pratik bir yanıt' olarak değerlendirdiler. Kaynaklar, Esad'in açıklamasının "Suriye yönetimin siyasi çözüm sürecini ilerletmeye dönük herhangi bir adım atmaya ve Moskova'nın Suriye'deki işini kolaylaştırmaya hazır olmadığının" kanıtı olduğunu ifade ettiler
Bir başka Rus kaynak ise, Esad'in ifadelerini "İç krizden kaçma ve pozisyonuna bağlı olduğu hususunda destekçilerine güvence verme çabası" diye nitelendirdi. Kaynak, "Esad'in bazı gerçekleri tersine çevirme çabası güven verici değil. Çünkü bu çaba, Esad'in, ülkesindeki iç sorunun özünü ve büyüklüğünü kabul etmek istemediğini ve siyasi çözüm sürecinde yürümeye hazır olmadığını bir kez daha gösteriyor" ifadesini kullandı.
Esad'in iki gün önce kullandığı "Anayasa Komitesi Türkiye tarafının yarattığı bir sorun" ifadesini hatırlatan kaynak, "Suriye lideri, Rusya'nın pozisyonunun aksine, daima Anayasa Komitesi çalışmalarının ilerletilmesine önem vermediği izlenimi vermeye çalışıyor" dedi.
Kaynak, Rusya'nın, Suriye'deki ekonomik durumu kurtarmak için Komite çalışmalarının ilerletilmesi gerektiğine dair bir pozisyon benimsediğini ve Moskova'yı en son ziyaret eden Suriyeli üst düzey hükümet heyetinin görüşmelerinin merkezinde bu meselenin yer aldığını dile getirdi. Kaynak, "Suriye hükümeti tarafından belirli siyasi adımlar atılmadan ekonomik düzeyde veya diğer düzeylerde elle tutulur sonuçlardan söz etmek mümkün değil" dedi.
Suriye'den üst düzey bir heyet, son iki gün Moskova'daki temasları kapsamında ekonomi ajandasına odaklanarak, Şam'ın ekonomideki kötü gidişat ile mücadelesinde acil ve güçlü bir desteğe ihtiyaç duyduğunu belirtti. İki heyetin görüşmelerinde, Moskova ve Şam arasında ekonomik işbirliği güçlendirmenin, karşılıklı ticaret hacmini artırmanın ve ABD'nin Ceaser Yasası kapsamında Suriye'ye uyguladığı ekonomik ablukanın yaşam koşulları üzerinde oluşturduğu etkileri hafifletmenin yolları ele alındı. Ancak bu görüşmelerin asıl gündemi, Şam'ın Rusya'dan acil kredi talep etmesidir.
Rusya Dışişleri Bakanlığı'na yakın diplomatik çevreler, daha önceki açıklamalarında, Şam'ın son iki aydır Moskova'yı acil kredi vermesi konusunda ikna etmeye çalıştığını belirterek, Rusların bunun için uygun zamanı beklediğini çünkü Rusya'nın Suriye'deki ekonomik iklimin iyileştirilmesini ve ülkedeki mevcut durumla mücadeleyi, siyasi sürecin hızlandırılması şartına bağlamayı umduğunu belirtmişlerdi. Yani Rusya, Suriye'nin bu şartı kabul edip etmemesine bağlı olarak bölgesel ve uluslararası aktörleri yardım için seferber etmeyi düşünüyor. Nitekim bu mesele, Rus heyetin geçen ay Şam'da gerçekleştirdiği görüşmelerde de gündeme gelmişti.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe için çeviren: Halil Erdoğan
