Kanada bugün, parlamentonun mevcut döneminin sona erdirilmesi ve ülkenin ilk kadın maliye bakanının atanmasıyla ani bir yenilenme yaşadı.

Bazıları, bu yenilenmenin Pazartesi gecesi, görevdeki maliye bakanı Bill Morneau'nun aniden, alelacele ve açıklanamaz biçimde görevden ayrılışıyla başladığını söyleyebilir. Bazılarıysa bunun daha da önce, işten atılma söylentilerinin medyada dolaştığı dönemde başladığını belirtebilir.

Ancak gerçekte süreç, bunların hepsinden aylar önce, Çin'den gelen yarasa kaynaklı virüs kontrolden çıkıp dünyayı tecrit altına aldığında ve böylece Kanada'da o dönem geleceği belirsiz olan azınlık hükümetinin kısmetini açtığında başlamıştı.

Morneau'nun pandeminin ortasında görevden ayrılması zamansız görülebilir, ancak ülkenin maliye bakanını değiştirmesi Kovid-19'a rağmen değil tam olarak bu yüzden gerçekleşti. Kriz zamanlarında ülkeler genelde daha büyük ve geniş hükümetlere doğru bir geçiş yaşar. Kanada'daki son yenilenme bunun en iyi örneklerinden biri. Ülke önümüzdeki günlerde yaşanacak büyük değişime hazırlanıyor, Morneau'nun gidişi bunun ilk işareti.

Aksi halde, olanlara daha iyi bir açıklama bulmak zor.

Morneau Pazartesi gecesi, bir saatten daha az süre kala duyurulan bir basın toplantısında, izleyenlerin kafasını karıştıran bir gerekçeyle istifa etti. Morneau, hiçbir zaman iki dönemden fazla siyasette kalmayı amaçlamadığını söyledi. İstifa gerekçesinin, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün bir sonraki genel sekreterliğine aday olmak istemesi olduğunu belirtti. Bu niyetinden daha önce neredeyse hiç bahsetmemişti ve bu her halükarda adaylığı açıklamanın gerekli olmadığı büyük ölçüde kamu dışı bir süreç.

Elbette gerçek sebep bu olamaz, değil mi? Sonuçta önceki haftalarda, Morneau ile Başbakan Justin Trudeau arasındaki bir dizi sürtüşme anı medyaya sızmıştı. Ama yine de söz konusu haberler sıradan görünüyordu. Örneğin, Morneau pandemi gelir desteğini asgari ücrete bağlamak isterken, Trudeau bundan biraz daha fazlasını, yuvarlak hesapla ayda 2 bin Kanada doları (yaklaşık 11 bin TL-ç.n.) vermek istiyordu. Trudeau istediğini yaptırdı. Güneyde yaşanan bazı Beyaz Saray istifalarının aksine, Kanada maliye bakanı patronunu kamu önünde veya özel olarak asla zayıf düşürmedi.

Aslında, Morneau ile ilgili olarak bir hayır kurumunun da dahil olduğu bir skandal söz konusuydu fakat Trudeau'nun kendisinin aynı skandaldaki yeri çok daha büyüktü. Esasen bu, Morneau skandalından ziyade bir Trudeau skandalıydı.

Morneau'nun söylediği veya yaptığı hiçbir şey, Pazartesi gecesi hükümetten ayrılma biçimine doğru düzgün bir izah getirmiyor. Kendisi sadece kabinedeki görevinden değil, aynı zamanda milletvekilliğinden de ayrıldı. Doğrusu, Morneau'nun kim olduğu, söylediği ve yaptığı her şeyin toplamı ve temsil ettikleri, onu bu noktaya getirdi.

Morneau'nun istifası daha büyük bir şeye, bu şey de çok daha büyük başka bir şeye işaret ediyor: Halihazırda Liberal Parti yönetimindeki Kanada, daha da sola, daha büyük bir hükümete ve daha ilerici politikalara doğru yön değiştirmeye hazır ve bu da pandemi döneminde dünyada yaşanan benzer değişimin bir parçası. Örneğin İspanya'nın solcu hükümeti özel hastanelerin yönetimini devraldı ve evrensel temel geliri "kalıcı" hale getirmek istediğini açıkladı.

Kanada'da gelir vergileri Birinci Dünya Savaşı'nda, genel sağlık hizmetiyse İkinci Dünya Savaşı'nda yürürlüğe girmişti. Ve yürürlükte kaldılar. Zaten medyaya sızan bilgiler de, Trudeau'nun önceki hükümetlerin kriz dönemlerinde yaptığı gibi benzer şekilde devam edecek ilerici bir değişimi gerçekleştirmek için pandemiden faydalanmak istediğini gösterdi.

Böyle bir hareket için, Morneau'nun kamuoyunda kötü bir izlenim bırakması gerekmiyordu fakat ondan kurtulmak mükemmel izlenim yaratacaktı. (Morneau kendi rızasıyla istifa ettiğini söylediyse de, Salı günü Trudeau maliye bakanının görevde kalmasını isteyip istemediği sorusunu geçiştirdi.)

Ne de olsa Morneau, büyük bir iş adamının oğlu ve bir diğerinin damadıydı ve bir zamanlar Fransa'daki bir villasını gizlediği iddialarıyla başı derde girmişti. Eski maliye bakanı, muhalif bir siyasetçinin tabiriyle "eski Kanada parasıydı". İki yıl kadar önce bir gazeteci, Morneau hakkında "Siyasi eğiliminiz ne olursa olsun, ondan açıkça nefret etmenin kolay olduğundan şüpheliyim. Kendisi zengin. Hatta, fazla zengin” diye yazmıştı. Morneau, Trudeau'nun büyük planına giden yolda ayakkabıdaki sembolik bir taş.

Trudeau'nun ise, üst düzey yetkilileri yük halini aldıklarında başından savma geçmişine ek olarak büyük bir de planı var. Unutmayalım ki Trudeau, 2015'te daha soldaki Yeni Demokratları geride bırakarak iktidarı kazanmıştı. Trudeau Salı günü, eski bir gazeteci olan ve siyasete atılmadan önce artan servet uçurumuyla ilgili yazdığı kitapla dikkat çeken yardımcısı Chrystia Freeland'ı yeni maliye bakanı olarak atadı. Medyanın "sıfırlama" dediği şeyi hedefliyordu.

Seçim gecesi yaptığı konuşmada tekrar tekrar vurguladığı "güneşli yollar" sözünün tam aksine, perde arkası taktiklerden ve davranışlardan kaynaklandığı söylenen skandallar ve tartışmalar sebebiyle Trudeau'nun iktidardaki son beş yılı hiç kolay olmadı. Gerçekten de diğer herkes gibi sadece çamurda debeleniyordu. Trudeau'yla ilgili tüm vaatlerin çok azı gerçekleşti.

Trudeau'nun kendisini nasıl değerlendirdiğine dair bir tahminde bulunulacak olursak, Başbakan hiç şüphesiz kendisinde çok az kusur buluyor. Her ne kadar yoldaki tüm bu tümsekler sebebiyle raydan çıkmış olsa da, büyük bir vizyona sahip olduğunu ve dünyayı değiştirmeye derin bir bağlılığı olduğunu hissediyor. Bu pandemide, kaosun, ölümün ve ekonomik gerilemenin ortasında, Justin Trudeau kendisi için bir fırsat bulduğunu düşünmüş olmalı.

Trudeau'nun yine kendi bildiğini okuma ihtimali hiç yok değil, ama kim bilir? Belki de, 2015'te iktidara geldiğinde dünyanın görmeyi beklediği türden bir Kanada nihayetinde biraz kendini gösterebilir.

Ethan Lou, 2020 sonbaharında Signal/McClelland and Stewart tarafından yayımlanacak olan "Field Notes from a Pandemic: A Journey through a World Suspended" (Bir Pandemiden Saha Notları: Askıya Alınmış Dünyada Bir Yolculuk) kitabının yazarıdır.

 

 

Ethan Lou'nun tasarımdan kaynaklanan nedenlerle kısalttığımız başlığının tamamı şöyledir: Trudeau'nun maliye bakanının tuhaf ortadan kaybolma vakası ve uğruna kurban edildiği Kanada solunun geleceği

independent.co.uk/voices

Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik