Yakın zamanda Bolivya'ya gerçekleştirdiğim yolculuk sırasında eşsiz güzellikteki Titicaca Gölü'ndeyken ileride beyaz lamasıyla ilgilenen yerli bir çocuk gözüme çarptı. 6 yaşından büyük değildi. Fotoğrafını çeken 20’li yaşlarda bir grup Avustralyalıyı sessizce izliyordu. Birkaç fotoğraftan sonra rahatsız olunca yüzünü kapattı, Avustralyalılardan birinin lamanın üstüne çıkmaya kalkışmasıyla birlikte de ağzından Aymaraca bir haykırış çıktı. Strese girdiği belliydi.
Grubun yanına giderek, Bolivyalı bir yerli kendi şehirlerine gelip Avustralyalı bebek ve çocukların fotoğraflarını internete koymak için çekseydi ne hissederlerdi diye sordum. Muhakeme yürütmek yerine sinirlendiler ve elbette deklanşöre basmaya devam ettiler. Gezginlere göre bu çocuk, kendi ülkelerindeki çocuklara duydukları saygı ve özeni hak etmiyordu. Onların gözünde sosyal medya hesaplarında övünmelerini sağlayacak mükemmel görüntüyü veren turistik bir eğlenceden başka bir şey değildi.
Bu karşılaşma, Batılı gezginlerin gelişmekte olan ülkelerdeki çocukların fotoğraflarını çekip sosyal medya hesaplarına yüklemeyi bırakması yönündeki görüşümü doğrular nitelikteydi. Yoksul ülkelerdeki çocukların fotoğraflarının izinsiz çekilmesine yasal engel olmaması, söz konusu muameleyi haklı göstermez. Bunu kendi ülkelerinde ebeveynlerin rızası olmadan yapamayacakları düşünüldüğünde epey ikiyüzlü bir davranış. Çocukların fotoğraflanmasında çifte standarda izin veremeyiz.
Bu konuda kabahatin en büyüğünü, başkalarına yardım ederek iyi iş yaptıklarını hayranlarına gösterebilmek için üçüncü dünya ülkelerinde bebek fotoğrafları çeken ünlüler işliyor olabilir. Üstelik bunu yaparak “kurtarıcı beyaz” klişesini de tatbik ediyorlar. Söz konusu mesele, geçen günlerde İşçi Partili milletvekili David Lammy'nin, hayır kurumu Comic Relief’in yakın zamanda düzenlediği gezi sırasında siyahi çocuklarla poz veren Stacey Dooley'i eleştirmesiyle birlikte gündeme geldi.
Niyetlerinin saflığına bakılmaksızın, bir yardım kuruluşu ya da organizasyonuna destek amacıyla çocukların ve bebeklerin fotoğraflarını internete yüklemenin haklı bir gerekçesi olamaz. Hem işleri sessizce yapma düsturuna ne oldu? Yaptıklarımızdan sosyal medyada bahsetmeden de dünyayı değiştirebiliriz. Antik çağlardan beri bu böyle yapılageldi.
Meseleyi - bir fotoğrafın binlerce kelime anlamına geldiğine dair bir sorumluluk örneği olan - foto muhabirliğiyle karşılaştıralım. Dünyada yaşananları bize fotoğraf yoluyla aktaran eğitimli profesyoneller olan foto muhabirleri, yaptıkları işte kendine hizmet etme veya bir şeyleri tanıtma gayesi taşımaz. Saygın 2019 Dünya Basın Fotoğrafçılığı Ödülü'nü ABD-Meksika sınırı yakınlarında çekilmiş çarpıcı bir fotoğraf kazandı. Fotoğrafta, annesi sınır polisi tarafından aranırken ağlayan 2 yaşında bir çocuk görülüyordu. Bu fotoğraf dünyanın birçok yerinde insanları kalbinden vurdu. Öyle ki Başkan Trump, göçmen ailelerin ayrılmasına son veren bir kararname imzaladı. Yani bu foto muhabiri işini yaptı, hem de etkili bir şekilde.
Ancak ünlüler ve Batılı gezginler görevlendirilmiş foto muhabirleri değildir ve kendi eylemlerinin sorumluluklarını üstlenmeleri gerekir. Batı’da rastgele çocuk fotoğrafı çeken birinin başı derde girebilir. Aynı prensip, Batılılar ve yardım kuruluşları diğer ülkelere gittiğinde de uygulanmalı.
Savaştan zarar görmüş ülkelerdeki çocuklara gerçekten yardım etmek isteyenlerin, bunu küçüklerin fotoğraflarını sosyal medyaya koymadan yapabilecekleri yollar da mevcut. Eğer ki niyetiniz yardım etmekse, öncelikle onları korumayı amaçlamanız gerekir. Bu iş de onların mahremiyetini gözetmekle başlar.
Dünyanın bütün nimetleri ayaklarının altındaymış gibi seyahat eden turistlerin, çocukların rıza dışı fotoğraflarını çektikleri anlaşıldığında ceza almalarının zamanı geldi artık. Dönüş yolunda beraberinizde manzara, yemek ve kültür anılarınızı götürün ama çocukları rahat bırakın.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/voices
Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik
© The Independent
