ABD 28 yıl sonra ilk kez nükleer test planını masaya yatırdı

Amerikan basınında yer alan haberlere göre Washington bir yandan nükleer denemeleri yeniden gündeme getirirken, diğer taraftan da Rusya ve Çin'le beraber nükleer savaş başlıklarını sınırlandırmak için müzakere düzenlemeyi planlıyor

ABD'nin en son tam kapsamlı yeraltı nükleer silah denemesi 1992'de Nevada eyaletinde gerçeklemişti (Los Alamos Ulusal Laboratuvarı) 

ABD’de Donald Trump yönetiminin yeni bir nükleer test planı üzerinde görüştüğü ortaya çıktı.

Washington Post (WP) gazetesinin konuyla ilgili bilgi sahibi üst düzey bir yetkiliyle iki eski yetkiliye dayandırdığı haberde, yönetimin 1992’den bu yana ilk kez nükleer test denemesi yapılıp yapılmayacağı üzerinde tartıştığı ifade edildi.

Gazete konunun, Washington’ın Rusya ve Çin'in düşük seviyeli nükleer denemeler yaptığı yönündeki suçlamaları sonrasında ABD’de üst düzey ulusal güvenlik teşkilatlarını temsil eden yetkililerin 15 Mayıs’ta katıldığı bir toplantıda gündeme geldiğini yazdı.

WP böyle bir hamlenin diğer nükleer güçlerle ilişkiler açısından çok büyük sonuçlar doğurabilecek ve onlarca yıldır süren bu tür eylemlerle ilgili moratoryumlara tezat oluşturabilecek bir eylem olacağı yorumunda bulundu.

Ancak bununla birlikte toplantının yeni bir nükleer test üzerinde anlaşmaya varılmadan sonlandığı, ayrıca Rusya ve Çin'in yönelttiği tehditlere karşı başka tedbirler alma ve testlerin yeniden başlamasından kaçınma yönünde karar verildiği de belirtildi.

ABD, Çin ve Rusya’nın nükleer başlıkları konusunda yeni gelişme

Öte yandan ABD’nin Rusya ve Çin'le beraber nükleer savaş başlıklarını sınırlandırmak için müzakereler düzenlemeyi planladığı da ülke gündeminin bir başka maddesi oldu.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Wall Street Journal’ın (WSJ) haberine göre ABD Başkanı’nın yeni silah kontrol müzakerecisi Marshall Bllingslea’nın bu üç ülkenin nükleer savaş başlıklarının sınırlanması amacıyla uzun süre önce varılan bir anlaşma önerisini görüşmek üzere yakında Rus mevkidaşıyla görüşmeyi planladığı belirtildi.

Bu planın gerçekleşmesi halinde söz konusu müzakereler, Rusya ve ABD'nin uzun menzilli nükleer silahlarını kapsayan ve şubat ayında sona ermesi beklenen Yeni Stratejik Silahların Azaltılması Anlaşması’nın (New START) yerini alacak anlaşmaya dair ilk görüşmelerin işareti olacak.

Habere göre geçen ay Trump'ın silah kontrolü konusundaki üst düzey elçisi olarak göreve başlayan Billingslea’nın Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov’la yeni görüşmeleri başlatacağı ve iki yetkilinin Viyana'da gerçekleşmesi muhtemel toplantının gündemini tamamlamak için çalıştığı belirtildi.

Yönetimden üst düzey bir yetkili gazeteye yaptığı açıklamada, “Kovid-19’u hesaba katarak mümkün olan en yakın sürede müzakerelere başlamak için bir araya geleceğiz” dedi.

ABD'nin yeni önerisi, 2011 tarihli New START’tan daha iddialı görünüyor, zira Çin'i müzakerelere katılmaya ikna etmeye çalışıyor.

Amerikalı yetkililerse Çin ve Rusya’nın nükleer cephanelerindeki öngörülen büyüme nedeniyle geniş çaplı anlaşmanın gerekli olduğunu söylüyor.

Nükleer silah kontrolünü sağlayan üçlü mekanizma yıkıldı

Yeni müzakerelere dair haber, Trump yönetiminin Rusya’yla Batı arasındaki savaş riskini azaltmak amacıyla 1992’de imzalanan Açık Semalar Antlaşması’ndan (ASA) çekildiği sırada geldi.

Bugüne dek 5 çokuluslu anlaşmadan çekilen yönetim, iki anlaşmayı da yeniden müzakere ederek yenilemişti.

Trump'ın çekildiği ve uluslararası güvenliği doğrudan etkileyen anlaşmalardan biri de Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler (INF) Anlaşması'ydı.
 


Soğuk Savaş’ın iki süper gücü ABD ve Sovyetler Birliği'nin orta menzilli nükleer kuvvetlerini sınırlandırmasını öngören anlaşma 1987'de imzalandı ve Soğuk Savaş sonrası dönemin temelini oluşturan mekanizmalardan biriydi.

Anlaşma iki gücün 500 ila 5 bin 500 kilometre menzilli, karadan fırlatılan nükleer başlıklı ve konvansiyonel balistik ve seyir (kruz) füzelerini ortadan kaldırmalarını öngörmüş, bunun için de yerinde doğrulama denetimleri getiriyordu.

ABD, Rusya'nın bir süredir bu anlaşmayı ihlal etmesini ve en son SSC-8 olarak da bilinen "9M729" kodlu nükleer başlıklı füzeyi 2018'de denemesini gerekçe göstererek anlaşmadan Ekim 2018'de çekilmişti.

Pentagon bu sırada düşük tesirli nükleer başlıklar üzerine çalışmalar yapıyordu ve söz konusu başlıklar bu yıl bazı denizaltılardaki füzelere konuşlandırılmıştı.

Bu anlaşma, 1992 tarihli ASA’nın yanı sıra 2002'de imzalanan Moskova Anlaşması'nın devamı olarak 2011'de kabul edilen New START birlikte nükleer silah kontrolünü sağlayan üç mekanizmadan biriydi.

ABD'nin çekilmesiyle birlikte bu kontrol mekanizması da ortadan kaldırılırken geriye ASA ile New START anlaşmaları kalmıştı.

 

Independent Türkçe, Washington Post, Wall Street Journal, AA

DAHA FAZLA HABER OKU