Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) pandemisi gündemiyle gerçekleştirilen kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, 2020 çay sezonunda yaş çay alım fiyatının 3 lira 27 kuruş olarak belirlendiğini kamuoyu ile paylaştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasında, “Geçtiğimiz yıl ÇAYKUR yaş çay alımını 2 lira 90 kuruştan yapmış, destekleme fiyatıyla bu rakam 3 lira 3 kuruşa yükselmişti. 751 bin ton çay karşılığı 2,2 milyar ödeme yapılmıştı. Yaş çay alım fiyatı 3 lira 27 kuruş olarak belirlenmiştir. Bu rakam 13 kuruşluk desteklenecektir. Çay hasadı amacıyla bahçelerine gidecek müstahsiller için e-devlet sisteminde özel bir izin talep bölümü açacaktır” ifadelerini kullandı.
Bu yıl yaşanan koronavirüs pandemisi sebebiyle çay hasatının nasıl yapılacağı konusundaki tartışmalar sürerken, Çay Üreticileri Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, çay müstahsili Ömer Şan, Rize Ziraat Odası Başkanı Nevzat Paliç ve Rize Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Erdoğan, açıklanan alım fiyatı ve çay hasatındaki sorunları Independent Türkçe için değerlendirdi.
"Son 20 yılın en düşük fiyatı: Bu fiyat özel sektörden başka kimseyi memnun etmemiştir"
Açıklanan fiyatın kendilerini hayal kırıklığına uğrattığını belirten, Çay Üreticileri Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, “Son 20 yılın en düşük fiyatı olmuştur. Bu fiyat özel sektörden başka kimseyi memnun etmemiştir” ifadelerini kullandı.
“19 Mayıs'ta il dışındaki üreticilerin gelmesine izin verilmesi iyi oldu” diyen Mavi, şu açıklamada bulundu:
Yaş çay kotası en az 500 kg olması lazım, yoksa özel sektör düşük fiyattan çay alır. Çay alım yerleri 15 Mayıs'ta mutlaka açılmalı, özellikle Hopa Kemalpaşa bölgesinde çay toplama olgunluğuna gelmiştir.
"İşçi sorunu hala devam ediyor"
Çay hasatındaki belirsizliklere de değinen Mavi, “İşçi sorunu hala devam ediyor İŞKUR sessiz sedasız bekliyor, milleti bir türlü kanalize edemediler” şeklinde konuştu.
Çay müstahsili Ömer Şan de çay fiyatları ve üreticilerin sorunları hakkında ayrıntılı görüşlerini Independent Türkçe ile paylaştı.
Normal zamanlarda yaş çay alım fiyatının Kampanya Açılış Töreni ile birlikte ÇAYKUR’da ilgili bakan tarafından açıklandığını belirten Şan, bu yıl Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Ankara’da açıklandığını vurguladı.
"Yaş çay fiyatı ile bugün dahi 1 simit alıp, 1 bardak çay ile içilemiyor!"
Şan, “Erdoğan, başbakanlığının ilk döneminde (2003), 'en azından bir bardak çay ile bir simit alacak rakam vereceğiz' dediği yaş çayın ancak bir bardak çay ederindeki fiyatını, Trabzon Dünya Ticaret Merkezi açılışı sırasında kendisi açıklamıştı. Yaş çay fiyatı ile bugün dahi 1 simit alıp, 1 bardak çay içilemiyor! Zira Rize'de çay ocağında 1 simit 2 TL, 1 bardak çay da 2 TL, toplam 4TL ediyor. Normal bir yerde bu rakam 6 TL'yi de buluyor! O nedenle hala 2002'deki söz yerine gelmedi” şeklinde konuştu.
"Çaya verilen bu fiyat, 'Taban Fiyat' değildir"
Şan, "Düz mantıkla baktığımızda, yaş çayın alım fiyatı 3 lira 27 kuruş olarak açıklandı. Geçen yıl 2 Lira 90 Kuruş olan fiyatta 37 Kuruş artış oldu. Destekleme ise yine kilo başına Kuruş olarak kaldı. Böylece 2020 sezonu için yaş çay fiyatı, resmi bakışla toplam 3 Lira 40 Kuruş olarak belirlendi. Ancak çaya verilen bu fiyat, 'Taban Fiyat' değildir. Çayda bu uygulama yoktur!" dedi.
"Resmi olarak açıklanan bu fiyat, Çaykur'un, yani devletin yaş çay alım fiyatıdır" diyen Şan, sözlerine şöyle devam etti:
Yinelemek gerekirse; Yaş çayda, 'Taban/Tavan' fiyat uygulaması yoktur, hiçbir zaman da olmadı! Çünkü çay, tarım ürünü kapsamında/Statüsünde değildir! Bu durum AKP'nin değil, özel sektörün piyasaya girdiği ANAP hükümetlerinden beri aynıdır ve sürekli dile getirmeye çalışıyorum. Eğer Çay, tarım ürünü kapsamında alınırsa, fiyat taban olur ve kimse bunun altına inemez! Olmuyor, neden? Çünkü özel sektör korunuyor!
"Toplam 3 lira 29 kuruş civarına düşecektir fiyat"
Yaş çay alım fiyatında yaşanan sorunların paylaşan Şan, “Bununla bitiyor mu? Hayır! Bunun bir de vergisi/stopajı, odası/borsası vesaire kesintisi var. Yani 3,40 TL, kesinti olmamış fiyattır! Açıklanan fiyat ve desteklemeden yapılacak kesintilerle biraz daha aşağı, toplam 3 lira 29 kuruş civarına düşecektir fiyat” şeklinde konuştu.
Şan, sözlerine şöyle devam etti:
Ancak, burada daha ilginç olanı, devletin destek olarak açıkladığı 13 kuruşluk rakamdan, ÇAYKUR ile ödemenin yapıldığı bankalar tarafından komisyon alınması. Yasanın,'Finansman ve Ödemeler' başlıklı 7. maddesine göre toplam yüzde 0,3 kesintiye uğruyor bu destekleme de… Kimse de buna ses çıkarmıyor!
Kısacası, yaş çay üreticisi, yağmur-çamur, güneş, toz-moz demeden topladığı çay ile sadece kendi geçimini değil, kendisine zerre katkısı olmayan bölgedeki ticaret borsaları ile ziraat odalarını da bakıyor, vergi ve stopaj veriyor, tarım üreticisi olmamasına karşın Bağ-Kur'a sosyal güvenlik primi ödüyor! Daha ne yapsın? Bir yanda kota, kontenjan ve düşük fiyat diğer yanda bunlar!
"İlk defa fiyattan memnun olmadığımızı belirtmek istiyorum"
Konu ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Rize Ziraat Odası Başkanı Nevzat Paliç ise, geçmiş dönemlerde açıklanan fiyatlardan memnun kaldığını hatırlatarak, bu yıl açıklanan fiyatın beklentilerinin çok altında olduğunu belirtti.
Paliç, ”2020 yaş çay taban fiyatı açıklanması dolayısıyla 20 yıldır açıklanan taban fiyatları beklentimiz ve taleplerimize çok yakın olup her zaman memnun kalmışızdır. Fakat bu sene açıklanan yaş çay taban fiyatı beklentimizin çok altında olmuştur. İlk defa fiyattan memnun olmadığımızı belirtmek istiyorum” şeklinde konuştu.
"İnşallah özel sektör de üreticiyi mutlu eder"
Paliç, şöyle devam etti:
Eğer ülkemizin Kovid-19 krizi nedeniyle ekonomimize katkı olarak yaş çay üreticisininde bir yük çekmesi gerekiyorsa feda olsun devletimize. İleride bu eksiklik dikkate alınarak gelecek yıllarda telafisinin olacağını ümit ediyorum. Özel sektörün talebi gerçekleştirilmiştir, inşallah özel sektör de üreticiyi memnun eder.
“Devlet bu kadar mücadeleyi sürdürürken yüzde 12,7’lik bir artış gerçekleşti”
Rize Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Erdoğan, açıklanan yaş çay alım fiyatını değerlendirdi.
Açıklanan yaş ay alım fiyatının, beklenen bir fiyat olduğunu söyleyen Erdoğan, “Fiyatların biraz daha yüksek olması gerektiği yönündeki kaygılara katılıyorum ama bir taraftan da devlet bu kadar mücadeleyi sürdürürken yüzde 12,7’lik bir artış gerçekleşti. Yeterli olduğunu düşünüyorum” değerlendirmesinde bulundu.
“Yüzde 12,7 gibi bir zammın olması uygundur diye düşünüyorum”
Müstahsilde fiyatların daha yüksek açıklanacağına dair bir kanı oluştuğunu vurgulayan Erdoğan, “Belli sivil toplum örgütleri ve bazı odalar 4-5 lira gibi fiyatlar gündeme getirdiği için açıklanan fiyat düşük görünse bile yüzde 10 enflasyonun olduğu bir dönemde yüzde 12,7 yani neredeyse yüzde 13 gibi bir zammın olması uygundur diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.
“Daha yüksek bir zam olsa, raflardaki fiyatlar çok daha fazla yükselirdi”
Yaş çay fiyatının daha yüksel olmasının kuru çay fiyatlarını ve enflasyonu etkileyebileceğini dile getiren Erdoğan, “Daha yüksek bir zam olsa, raflardaki fiyatlar çok daha fazla yükselirdi. Bu sefer enflasyona etkisi daha farklı olurdu” dedi.
“Piyasada zammın olumlu olduğu yönünde bir genel kanı var”
Rize Ticaret Borsası olarak üretici destekleri hakkında bir çalışma yaptıklarını paylaşan Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
Geçen haftadan beri üzerinde çalıştığımız, destekleme priminin artırılması yönünde bir çalışma var. Yani, 40 kuruşluk bir destekleme priminin artışını sağlayalım. Bu şekilde hem kuru çaya zam yapılmamış olur hem yaş çay taban fiyatına zam yapılmamış olur, hem de üreticinin bir kaybı olmaz. Böyle bir çalışmamız vardı ama eski sistemde devam edildi. Piyasadan aldığımız verilere göre gelen zammın olumlu olduğu yönünde bir genel kanı var.
“Eğer özel sektör biraz desteklenseydi taban fiyatının üzerinde alımlar gerçekleşebilirdi”
20 Mayıs’tan itibaren hem ÇAYKUR’un hem de özel çay şirketlerinin fabrikalarını üretime açacağı bilgisini paylaşan Erdoğan, güle bir çay sezonu geçireceklerine inandığını söyledi.
Erdoğan, şöyle devam etti:
Eğer özel sektör biraz desteklenseydi, bu yıl taban fiyatının üzerinde alımlar gerçekleşebilirdi. Biz gerekli siyasi ve idari kurumlarla görüşüyoruz. Bakanlarla görüşmelerimizi yapıyoruz, bazı taleplerimizi iletiyoruz. Bunu karşılığında da sanayicilerimizle yaş çayın taban fiyatının altında alınmaması konusunda gerekli görüşmeleri sürdürüyoruz. Alımların taban fiyatının altına inmemesi yönünde bir çalışmamız var. Çayı kalitesine göre, ürünün kalitesine göre zaten fiyatlar yukarı doğru çıkıyor. Sadece Mayıs sezonu için size şunu söyleyebilirim, taban fiyatının altında alımların olmayacağını düşünüyorum. Bu hafta içerisinde çalışmamızı sonlandırırız inşallah. Ben hem müstahsilin hem sanayicinin hem de devletin ve siyasetin memnun kalacağı bir sezon olacağını düşünüyorum.
Independent Türkçe
© The Independentturkish
