Bu hafta Rusya'daki haberlerin Kovid-19'un ülkede çok daha büyük sayılarla artışını konu alması gerekiyordu. Neticede, krizin hafiflediğine dair pek emare görülmezken, enfeksiyon sayısındaki beklenmedik hızlı artış ülkeyi virüsten en çok etkilenenler listesinde 5. sıraya taşımıştı.

Bunun yerine dünyanın dört bir yanındaki manşetlere Rusya'da virüsün daha sıradışı bir etkisi damga vurdu: Ön cephede çalışanların seri halde pencereden düşmesi...

24 Nisan-2 Mayıs arasındaki 8 günlük zaman zarfında üç sağlık çalışanı yüksekten düştü. İçlerinden ikisi çoktan meslektaşlarınca defnedilirken, kafatası kırılan üçüncü çalışansa yoğun bakımda yaşam savaşı veriyor. Her üç vakada da koronavirüsle mücadeleye dair hastane yetkilileriyle ciddi bir çatışma yaşandığına dair kanıtlar bulunuyor.

Bazı uluslararası medya kuruluşları bu trajedileri, okurlarını Rus sağlık çalışanlarının hükümete çalışan tetikçiler tarafından gizlice takip edildiği şeklinde bir zanna sevk etmek için kullandı. Bunu yaparken, dikkatleri çok daha olası bir gerçeklikten çekiyorlar ve o da daha az ürkütücü bir şey değil.

The Independent, mağdurların arkadaşları ve meslektaşlarıyla yaptığı görüşmelerden yola çıkarak, dayanılmaz baskı altında çalışan sağlık çalışanlarının bir resmini çıkardı. Mağdurlar en az iki yönden sıkıştırılmış haldeydi: Görünmez bir katille yüz yüze çalışırken yeterince korunmuyor ve statüleriyle ayrıcalıklarını kaybetmekten çok korkan yönetici sınıf tarafından son raddeye kadar zorlanıyorlardı.

Rusya, Kovid-19 pandemisi sırasında sağlık çalışanlarının bariz intihara yenik düştüğüne şahit olan tek ülke olmadı. Avrupa ve ABD genelinde doktorlar, hemşireler ve ambulans çalışanları virüsün doğrudan sonucu olarak canlarına kıydı. Bazıları hastalığa yakalandıktan sonra korkuya kapılmış ve geride umutsuzluklarını dile getirdikleri intihar notları bırakmıştı. Kimileri de bu hastalığı başkalarına bulaştırmaktan korkuyordu.

Ancak Rusya'da suçluluk, gizlilik ve günah keçisi ilan edilmekten oluşan bir karışım, pandemi altında çalışmanın getirdiği stres ve gerilimi artırmışa benziyor.

Günah keçisi ilan edilme, 24 Nisan'daki ilk ölümün en açık tetikleyicisi gibi duruyor. Zamansız ölümüne kadar Natalya Lebedeva, Moskova'nın yaklaşık 24 kilometre doğusunda yer alan, girişi sınırlandırılmış kozmonot eğitim mevzii olan Yıldız Şehri'nde çalışan tecrübeli bir ambulans servisi müdürüydü. Moskova'nın güneydoğusunda Kovid-19 tedavisi gördüğü hastanenin 5. katından düşerek hayatını kaybetti. 48 yaşındaydı.

Bir meslektaşının verdiği bilgiye göre, patronları Lebedeva'yı Yıldız Şehri'ndeki önemli Kovid-19 hastalarının hastaneye kaldırılmasıyla görevlendirmişti. Ne yazık ki bu süreçte kendisine hastalık bulaşmış ve farkında olmadan neredeyse 24 kişinin hastaneye yatmasına neden olan enfeksiyon zincirinin parçası haline gelmişti. İsminin açıklanmasını istemeyen meslektaşı, The Independent'a yaptığı açıklamada, amirlerinin Lebedeva'yı virüsü lokal düzeyde sınırlandıramamakla suçladığını doğruladı. Lebedeva'yı kendi canını kıymaya sevk eden sebep bu gibi görünüyor.

Lebedeva'nın bariz intiharından sadece bir gün sonra, ikinci bir sağlık çalışanı daha bir hastanenin 5. katındaki pencereden düştü. Sibirya'nın Krasnoyarsk şehrinde savaş gazilerine hizmet veren bir hastanede başhekim vekili olarak görev yapan 47 yaşındaki Elena Nepomnyaşçaya, aldığı yaralar nedeniyle bir hafta sonra hayatını kaybetti.

Söz konusu hastaneden bir kaynak, Nepomnyaşçaya'yı personel tarafından çok sevilen neşeli biri olarak tanımlıyor. Ancak yerel yönetimin devlet başkanlığınca belirlenen ilave Kovid-19 kapasite kotasını doldurma amacıyla bu hastaneden yararlanma planlarının Nepomnyaşçaya'yı rahatsız ettiği de belirtiliyor. Nepomnyaşçaya sadece bir tane suni solunum cihazı bulunan ve koruyucu ekipman stoku yetersiz haldeki hastanenin böyle bir dönüşüme henüz hazır olmadığına inanıyordu. Bilgi kaynağı, başhekim vekilinin bu ekipmanların sağlanması için öldüğü güne kadar bastırdığını söylüyor.

Hastanenin yöneticisiyle yerel Sağlık Bakanı Boris Nemik arasında ne gibi diyaloglar geçtiğine dair bir kafa karışıklığı yaşanıyor. Bakan Nemik herhangi bir irtibatının olmadığını söylüyor. Ancak The Independent'a konuşan kaynak bunun aksini iddia ederek, Nepomnyaşçaya'nın ölmeden kısa süre önce konferans görüşmesi yaptığını belirtiyor.

Kaynak, "Elena dengesiz veya bariz şekilde intihar riski taşıyan biri değildi. Tanrı bilir ne gibi tehditler aldı, hangi imkansız talepler istendi” diyor.

 Şimdi hepimiz Elena'nın ölümünün yaşadıklarıyla başa çıkamayan dengesiz bir kadının intiharı olarak kayıtlara geçmesinden korkuyoruz.

Bir hafta sonra yaşanan üçüncü olaysa daha da esrarengiz. 37 yaşındaki sağlık görevlisi Aleksander Şulepov, Kovid-19 tedavisi görmekte olduğu hastanenin birinci katından düştü. Şulepov kafatasının çatlaması dahil aldığı ağır yaralar nedeniyle yoğun bakımda tutuluyor.

Bu vakada da Kovid-19 hakkında yönetimle yaşanan ciddi bir çatışmanın işaretleri görülüyor. Şulepov sadece 10 gün önce, sağlık çalışanı arkadaşı Aleksander Kosyakin'le birlikte bir video kayda almıştı. Geniş çaplı paylaşılan videoda, iki ambulans çalışanının koruyucu ekipman eksikliğinden şikayet ettiği, ayrıca Şulepov'un aktif koronavirüs enfeksiyonuna rağmen zorla çalıştırıldığını öne sürdüğü görülüyordu.

Daha sonra polis tarafından ifadeye çağrılan Kosyakin, Kovid-19 hakkında Rus hukukuna göre cezai suç teşkil eden "yalan haberler" yaydığı gerekçesiyle uyarıldı. Şupelov bir süre sonra da bu videoyu "duygusal bir ruh haliyle" kaydettiğini söyleyerek geri çekti.
 

Şupelov'un aklından ne geçti ya da koğuşta ne yaşandı da pencereden düşmesine sebep oldu, bunu bilmek imkansız. Ancak her şey hesaba katıldığında cinayet muhtemel görünmüyor: Bir kişinin muhatabını iz bırakmadan ortadan kaldırması için en etkili yol birinci kat penceresi değil. Olay netlik kazanacaksa bile bu muhtemelen haftalar alacak. Şupelov'un akrabaları ve meslektaşları, kendilerinden soruşturma süresince yorum yapmamalarının istendiğini ifade ediyor.

Rus bağımsız ambulans çalışanları sendikası başkanı ve aktif sağlık görevlisi Dmitri Belyakov, bu üç hadisenin intihar veya intihar girişimi olmadığını düşünmek için ortada bir sebep bulunmadığını söylüyor. Fakat durum böyle olsa bile Belyakov bu kişilerin ölümlerinin rastlantısal olduğunu kabul etmiyor.

Belyakov onun yerine suçu kesin bir şekilde yönetimin üstüne yıkıyor. Patronların Kovid-19'un ülke genelinde ani ve hızlı bir biçimde artışıyla baş etmekte zorlandığını savunan Belyakov, bu kişilerin çalışanlarının iyiliğine değil de üstleriyle ilişkilerine öncelik verdiğini öne sürüyor:

Yöneticiler ne yapacaklarını bilmiyor ve dolayısıyla orta kademedeki insanları günah keçisi ilan ediyor.

Pandeminin yeterince tükettiği bu insanlar da kendilerini pencereden atıyor.

Belyakov, sendikasının birçok üyesinin kendisiyle iletişime geçerek gerçek dışı taleplerden ve uygun koruyucu kitler olmadan çalıştırıldıklarından yakındığını söylüyor. Genel olarak sendika üyelerinin çalışma koşulları üzerinde çok az tesiri bulunuyor. Sendika başkanı Belyakov, Moskova'daki çoğu ambulans çalışanının kentin yerlisi olmadığını, dolayısıyla bu kişilerin yöneticilerin kaprislerinin yanı sıra büyük çaplı borçlar, kiralar ve ev kredisi ödemeleriyle de mükellef olduğunu anlatıyor. Belyakov, "Hiç kimse olağanüstü hal ilan etmedi veya geri ödemeleri iptal etmedi" diye ekliyor.

Diğer sağlık çalışanlarıysa, Kovid-19 pandemisinin asırlık bir soruna adeta yeni bir ışık tuttuğunu ileri sürüyor. Danışman kardiyolog ve Moskova 29 Numaralı Hastane yoğun bakım servisi başkanı Aleksey Erlik, sağlık çalışanlarının ölümünün halkın "ilgi göstermesi" sebebiyle daha da trajik bir hal aldığını ifade ediyor. Doktor Erlik, "Sistem insanların normal ya da doğru çalışması üzerine kurulu değil ve bu tür hadiselere yol açıyor" diyor.

Erlik, resmi istatistiklerin yokluğunda, Kovid-19'a kurban gitmiş meslektaşları için "anma listesi" hazırlama üzerinde çalışan bir grup doktor arasında yer alıyor. Komşu Belarus'tan gelen 4 sağlık çalışanının da yer aldığı listede şu an 113 isim bulunuyor. Lebedeva ve Nepomnyaşçaya'nın isimleri 57. ve 68. sırada geliyor.

Doktor Erlik, pandeminin ilerleyen hafta ve aylarda Rusya geneline yayılmasıyla birlikte daha çok doktor, sağlık görevlisi ve hemşirenin canına kıymasının kaçınılmaz olduğunu söylüyor. Moskova işin sadece bir yönü diyen Erlik, virüs bölgeleri tam anlamıyla etkisi altına aldığında işlerin muhtemelen daha da can sıkıcı bir hal alacağını ifade ediyor.

Bir yanda koruyucu giysi ve ekipman eksikliği, diğer yanda uzmanlık ve organizasyon kapasitesi noksanlığı söz konusu.

Moskova'dan uzaklaştıkça Rusya'nın bölgesel gizliliğini de eklediğinizde kusursuz bir fırtına için gerekli tüm malzemeye sahip oluyorsunuz.

 

 

https://www.independent.co.uk/news

Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik