"Çok geç kaldık": İspanya nasıl koronavirüs merkezi haline geldi

Graham Keeley Madrid'den bildirdi: Hükümetin harekete geçmemesi, yıllar süren sağlık hizmeti kesintileri ve demografik veriler vaka sayısının Çin'i nasıl geçtiğini açıklayabilir

İspanya'nın Leganes şehrinde, Severo Ochoa Hastanesi'ne varan Sivil Savunma üyeleri sedyede hasta taşıyor (AFP)

Pazartesi günü itibariyle İspanya'daki koronavirüs vakalarının sayısı 85 bini bularak Çin'i geçti. Uzmanlar ülkedeki vaka sayısının salgının başladığı yerdekinden fazla olmasını bir dizi karmaşık faktörle açıklanabileceğini söylüyor. 

Siyasi eylemsizlik, İspanya toplumunun yapısı ve halk sağlığı bütçelerinin büyük kesintilerinin oluşturduğu tarihi arka plan salgının endişe verici oranlarda büyümesine neden oldu. 

Dünya çapında koronavirüs ölümcül bir hızla yayılırken Rafael Bengoa hem İspanya'da hem diğer ülkelerde belli bir olgunun kendini tekrarladığını dile getiriyor: siyasetçiler bilimsel önerilere geç tepki veriyor. Barack Obama'nın ve Dünya Sağlık Örgütü'nün eski danışmanı, Bask Bölgesel Yönetimi'nin Sağlık Bakanı Bengoa, The Independent'a “Buna, yani bir şeyin gerçekleştiğine inanmayı reddetmeye normalliğin reddi denir. 150 yıl önce Londra'da olan şeyin aynısı şimdi de oluyor" diye konuştu.

İspanya'da, İtalya'da ve Çin'de virüs ilk kez ortaya çıktığında hepimiz harekete geçmekte geciktik.


Ölü sayısı İtalya yakınlarında hızla yükselirken 6 Mart'ta İspanya'nın Acil Sağlık Durumu Koordinasyon Merkezi'nden gelen bir rapor hükümeti virüsün yayılmasının tehlikeleri konusunda uyarmıştı.

Bu noktada İspanya'da 280 vaka ve 4 ölüm vardı.

Raporda şu yazılıydı: 


İnsandan insana bulaşma yolu koronavirüsün diğer türlerine benziyor. Hastalık temelde hasta kişinin salgılarından, yani iki metreye çıkan uzaklıklarda iletilebilen solunum yolu damlacıklarından, ellerden veya ağız, burun ya da göz yoluyla bulaşabilecek mikroplu maddelerden bulaşıyor.

Raporu derleyenler arasında pazartesi günü koronavirüs test sonucu pozitif çıkan, acil sağlık durumu koordinatörü Fernando Simon da vardı. Rapor on binlerce insanın İspanya genelinde büyük yürüyüşlere katıldığı 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nden iki gün önce yayımlanmıştı. Aynı hafta sonu birçok futbol maçı oynanmış ve ülkenin aşırı sağ partisi Vox büyük bir miting düzenlemişti.

Raporun bulgularına rağmen İspanya'nın sol koalisyon hükümeti halka açık toplantıları yasaklamayı reddetti.

Başbakan Pedro Sanchez o sıralarda attığı bir tweette şöyle demişti: 


Kadın-erkek eşitliğini sağlamak için verdiğiniz bu mücadelede sizinleyiz. Soluklanmadan. Feminizm olmazsa gelecek olmaz, eşitlik olmazsa demokrasi olmaz.

O günden beri kabineden Kadınlar Günü yürüyüşüne katılan iki bakana hastalık teşhisi kondu. 

Geçen hafta İspanyol avukat Victor Valladares, Avrupa Hastalık Kontrol Merkezi'nden gelen bir başka rapordaki tavsiyeye uymayarak halka açık toplantılara izin verdiği için Sanchez'in görevi suistimalden suçlu olduğu iddiasıyla Sanchez aleyhine Anayasa Mahkemesi'nde dava açtı. Mahkeme henüz davada karara varmadı.

Bu kararın pervasız olup olmadığı konusunda bağımsız bir bilimsel soruşturma başlatılacak.   

Bengoa “Birçok kişi o günlerde alınan kararları eleştiriyor. Bundan bir ay sonra bağımsız bir uzman paneli kurulmalıdır. İnanıyorum ki o zaman parçaları birleştirip tam olarak ne olduğunu öğreneceğiz. Şu ansa krizi yönetmeye odaklanmak zorundayız" diyor.
 

 

Amansız ölüm oranlarına rağmen Bengoa İspanya hükümetinin 10 gün sonra, kriz zirveye ulaştığında meyve vereceğine inandığı stratejisini alkışlıyor. 

“İspanya politikasını değiştirmedi. Bu önemli. ABD gibi başka ülkelerin politikası zikzak çizip duruyor" diyor Bengoa.

Bengoa ülkedeki yüksek enfeksiyon oranını açıklayan başka bir faktörün İspanyolların yaşam biçimi olduğunda ısrar ediyor:

İsveç'te halkın yüzde 60'ı ila 70'i yalnız yaşarken İspanya'da nüfusun sadece yüzde 20'si ila 30'u tek başına yaşıyor. Birçok kişi geniş ailesiyle birlikte yaşıyor, bu da virüsün yayılmasını kolaylaştırıyor.

Sanchez 14 Mart'ta olağanüstü hal ilan etmişti, yani ülkenin 46 milyon yurttaşı sadece doktora gitmek, gıda almak, işe gitmek veya acil durumlar için evlerini terk edebiliyordu.

Fakat ölü sayısı gün be gün acımasızca artarken pazartesi günü Sanchez 9 Nisan'a kadar temel işçiler haricinde herkesin evlerinde kalmasını emreden daha sert kısıtlamalar getirdi.

Geçen hafta yayımladıkları açık mektupta tecrit önlemlerinin sertleşmesi çağrısında bulunan 70 bilim insanının arasında Tarragona'daki Rovira i Virgili Üniversitesi'nde salgın modelleyicisi Alex Arenas da vardı.

Salgından çok kötü etkilendik çünkü hem çok geç harekete geçtik hem de İtalya'ya birçok bağımız var.

Mesela Valencia'nın İtalya'da, çok daha kötü etkilenen bir bölgenin (Lombardiya) futbol kulübü Atalanta'ya karşı oynadığı bir futbol maçı vardı. Birçok Erasmus öğrencisi İtalya'dan İspanya'ya geri döndü. Ve hükümet Madrid'de okulları kapadığında birçok Madridli kır evlerine gitti. Birçok faktör bir araya geldi yani.

Doktor ve hemşireler İspanyol sağlık sistemi yetersiz kaldığı için bitap düşmekten şikayetçi. Uzmanlar test kitlerinin, tıbbi personel için koruyucu kıyafetlerin ve yoğun bakım ünitelerindeki yatakların azlığının İspanya'nın halk sağlığı hizmetinde yıllarca süren kesintilerin sonucu olduğunu söylüyor.

2008 ekonomik krizinden sonra İspanya uluslararası borç verenlerden ancak sağlık ve eğitim dahil kamu hizmetlerinde büyük kesintiler yaparak tam bir kurtarma paketi koparabilmişti.

İspanya hastanelerindeki yoğun bakım uzmanları The Independent'a yoğun bakım ünitelerinin kabul edilmiş ama kaynak yetersizliğinden ötürü tedavi edilemeyen yüksek oranda hasta yoğunluğu altında ezildiğini söyledi.

Madrid'deki La Paz Hastanesi'nden yoğun bakım uzmanı Dr. Juan Garcia, “İspanyol sağlık sistemi bina, insan kaynağı ve malzeme bakımından  aynı anda birçok hastaya bakacak şekilde tasarlanmamıştır" dedi.

Sağlık hizmetlerinin bölgesel yönetimlerde sunulduğu İspanya, Avrupa'nın en geri kalmış ülkelerinden biri. İspanya Sağlık Bakanlığı'na göre 17 bölgeden en az 6'sında yoğun bakım yataklarının tamamı dolmak üzere ve üç bölge daha bu sınıra yaklaşmış vaziyette. Madrid'deki Ifema Sergi Merkezi 5 bin hastayı barındıracak bir saha hastanesine dönüştürüldü, başka saha hastaneleri de inşa ediliyor.

İspanya'da enfekte olanların neredeyse yüzde 15'inin, yani neredeyse 13 bin kişinin, ülkenin 646 bin sağlık uzmanının arasında olması hastaların tedavisini daha da zorlaştırıyor.

Bu bağlamda son yıllarda sağlık hizmeti bütçesinde yapılan büyük kesintiler de İspanya'nın halk sağlığı sisteminin salgınla başa çıkma kapasitesini düşürdü.

2009'da İspanya, GSYİH'sinin yüzde 6,8'ini sağlık hizmetlerine harcıyordu ama bu oran geçen yılın rakamlarına göre 2018 itibariyle yüzde 5,9'a düştü.

Alcala de Henares Üniversitesi'yle ABD'deki Johns Hopkins Üniversitesi'nde epidemiyoloji profesörü olan Manuel Franco şöyle diyor:
"Arka arkaya yıllar boyu yapılan kesintilerin böyle bir küresel krizle baş etmede İspanya'nın halk sağlığı sistemini daha yetersiz kıldığına şüphe yok.

Böyle bir şey olduğunda geriden başlarsınız. NHS kesintilerinden sonra Birleşik Krallık'ta olanlardan çok da farklı değil.



https://www.independent.co.uk/news/world/europe

Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral

Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

© The Independent

DAHA FAZLA HABER OKU