Savaş zamanında Yemenli kadınlar

Doğal koşullarda yaşanan bu sıkıntıların yanı sıra ülkede 5 yıldan uzun bir süredir devam eden savaş da ardında, dünyadaki en büyük insani krizi bıraktı

Yemenli kadınların acıları ortasında bilinmeyen geleceğe bir bakış / Fotoğraf: AFP

Savaşın getirdiği zor koşullar ışığında Yemen kadını, kırık bir dal gibi, yıllarca süren çatışmaların, ömürlerinin baharlarını heba eden yansımalarının ağırlığından mustarip bir şekilde, omuzlarında büyük bir endişe taşıyorlar. Zira yetimlerini büyütmek, onların içlerine çökmüş yanaklarındaki yanık gözyaşlarını silmek, yoktan pişirdikleri yiyeceklerle onları beslemek ve onları zayıf düşüren salgınların tedavilerini bulmak zorundalar.

Yemenli kadınlar, ‘iyi bir yaşam için en basit standartlarla mülteci kamplarında, uzak ve unutulmuş köylerde bulunanlar, hatta yoksulluk ve ölümcül salgınlarla dolu şehirlerde yaşayanlar bile’, kendilerini bir kılıç gibi doğrudan çatışmaların ortasında buldu.

Doğal koşullarda yaşanan bu sıkıntıların yanı sıra ülkede 5 yıldan uzun bir süredir devam eden savaş da ardında, dünyadaki en büyük insani krizi bıraktı. Çatışma ve savaşlar nedeniyle parçalanan ülkenin dört bir yanındaki acılar ise daha da derinleşti.

Sonu gelmeyen ihlaller

Yemenli kadınların haklarına ilişkin ihlaller, benzeri görülmemiş düzeyde artarken, Yemen İnsan Hakları Örgütü Human Rights Radar tarafından yayınlanan bir rapor, hala devam eden savaşın patlak vermesinden bu yana, Yemen’deki 19 vilayette kadınlara karşı binlerce ihlalin gerçekleştiğini ortaya koydu.

Geçen pazartesi günü, Dünya Kadınlar Günü’nde yayınlanan ‘Yemen, Savaştaki Kadınlar’ başlıklı rapora göre kuruluş, Eylül 2014’ten Aralık 2019’un sonuna kadar ülkedeki silahlı çatışma taraflarınca, 19 vilayette 16 bin 667 ihlalin belgelendiğini açıkladı. İhlallerin kapsamında 384 kaçırma ve işkence vakasının yanı sıra, 919 cinayet ve bin 952 yaralama vakasının görüldüğü belirtildi.

Husiler, 668 cinayet ve bin 733 yaralama vakası ile bu hususlarda ilk sırada olurken, Taiz kentinde 115, Hudeyde’de 166, Sana’da 133 ve Aden’de de 102 (kadınlara karşı) ihlalin görüldüğü ifade edildi. 

Yemenli aktivist Huda es-Sarari, savaş sırasında kadınların çeşitli ihlallere maruz kaldığını, köylere ve evlere döşenen mayınlar sonucunda ölüm ve yaralanma vakalarının görüldüğünü söyledi. Independent Arabia’ya konuşan Sarari, kadınların yaşam alanlarından göçe zorlandığını ve savaş sırasında en basit korunma yollarından bile yoksun olduğunu vurguladı. Huda es-Sarari, "Bunlara rağmen Yemenli kadınların, güçlü savaş koşullarında güç ve cesaret örneği sergilediklerini ve erkeklerden daha çok çabalar sarf etmeye çalıştıklarını söyleyebiliriz" dedi.

Zorlu koşullar

Sarari, "Tüm bu koşullara rağmen Yemenli kadınlar, bakım, takip, belgeleme, yerinden edilmişlere yardım ve çocuklara yasal koruma hususlarında önemli bir rol oynadı. Ancak siyasi temsil söz konusu olduğunda, kapsamlı Ulusal Diyalog Konferansı sırasında onaylanan ‘en az yüzde 30’luk’ orana uyulmayarak, tüm taraflarca kasıtlı şekilde dışlanmaktadırlar" değerlendirmesinde bulundu.

Meşru hükümetteki tüm siyasi partilere kadınları görmezden gelmeme çağrısı yapan Huda es-Sarari, ‘özellikle de ülkeyi Yemen liderliği için savaşan tarafların dar ufuklarından kaynaklanan bu çıkmazdan kurtarmak için Yemenli erkeklerin, bu hassas aşamada başarısızlıklarını kanıtlamasının ardından’, kadınların karar verme sürecinde rol oynama hakkına sahip olduklarını da vurguladı.

Dayanıklılık

Yemenli gazeteci Asya Sabit ise Yemen kadınının, kayıp anneleri, esir anneleri olarak veya erkeği olmayan bir evin sorumlusu olarak savaşın acılarını omuzlarında taşıdığına dikkati çekti.

Sabit, "Kaçırılanların anneleri, kocası ve oğullarının kaçırılması çerçevesinde mücadeleleri ve sabırlarıyla bu savaşın acılarını yüklenen kadınların başında geliyor. Mustarip oldukları zorlu ekonomik koşullardan bahsetmeye dahi gerek yok" dedi.

Karanlık dönemdeki parıltılar

Yemen kadını, karşılaştıkları engeller arasında bir yol bulduktan ve zorlukların üstesinden gelmeyi başardıktan sonra yerel ve uluslararası başarı merdivenlerinde belirgin bir varlık kaydettiler.

Bu çerçevede Asya Sabit, "Karanlık olan savaş koşullarına rağmen birçok Yemenli kadın, Yemenli kadın aktivistlerin prestijli uluslararası ödüller kazanması gibi, olumlu ve onurlu izler bıraktılar ve vatanlarının adını yücelttiler. Washington’da ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından düzenlenen Uluslararası Cesaret Kadınları (IWOC) Ödülü’nü Yasmin el-Kadi, İnsan Hakları Savunucuları için Martin Ennals Ödülü’nü insan hakları avukatı Huda es-Sarari kazandı" ifadelerini kullandı.

Asya, "Bu başarı, bu kadınların mücadeleleri, kararlılıkları ve tükenmez verimlilikleriyle parlak bir Yemen’e dair umutlanmamızı sağlıyor" dedi.

Toplumsal yasalar ve savaş

Yemen gibi bir ülkede kadınlar, kapalı bir kabile yapısına veya muhafazakar bir yapıya sahip bir toplumun prangalarını kırmak amacıyla, kanlı savaşın koşullarıyla mücadelenin yanı sıra bir başka savaşla daha mücadele ediyorlar.

Toplumsal araştırmacı Abir Bedr, kadının toplumsal statüsünün kötüden daha kötüye gittiğini söyledi. Bedr, "Kadın normal koşullarda ve barış zamanındayken bile sefil ve acı verici koşullarda yaşıyorsa, bugünkü halleri nasıl olacak? Herkesin öfkelerini püskürttüğü bir kül tablası mı olacaklar?" ifadelerini kullandı.

Abir Bedr, "Onları kısıtlayan ve savunmasız hale getiren haksız toplumsal yasalardan mustarip oldukları ve en basit haklarını bile alamadıkları göz önüne alındığında, Yemen’deki kadınların acıları esas olarak savaştan kaynaklanmıyor. Bugün kadınlar, mahkemelerde herkesin gözü önünde öldürülüyor (Evlenmek istediğinde, babasının bunu reddetmesi üzerine Sana mahkemelerinde erkek kardeşleri tarafından öldürülmeleri kastediliyor). Toplum, bir parmağını dahi kıpırdatmıyor" açıklamasında bulundu.

Karşılaştıkları zorluklara rağmen Yemenli kadınlar, gelenekleri uyarınca, korku ve endişelere rağmen iyimserlik ve umutla bakıyorlar.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Independent Türkçe için çeviren: Kübra Şahin

independentarabia.com/node/101336

DAHA FAZLA HABER OKU