Çin’in Wuhan kentinde 12 Aralık’ta ortaya çıkan koronavirüs (Covid-19) salgınının kısa sürede birçok ülkeye yayılması üzerine Dünya Sağlık Örgütü (WHO) "acil durum" ilan etti.
Son rakamlara göre Çin’den sonra en fazla vaka ve ölümlerin gerçekleştiği ülkelerden biri de İran.
Yapılan resmi açıklamaya göre koronavirüs salgınında şu ana kadar can kaybı 107'ye ulaşırken, vaka sayısı ise 3 bin 513'e yükseldi.
Virüse yakalanan birçok üst düzey yetkilinin yanı sıra birçoğu da hayatını kaybetti.
Tahran yönetimi zamanında gerekli önlemi almadığı için çokça eleştirildi.
Komşu ülkelerin birçoğu sınır geçişleri ve havayolu seferlerini durdurdu. Kimi iddialara göre virüsten ölenlerin sayısı açıklananın çok üzerinde.
İran'ın eski Vatikan Büyükelçisi Hüccetülislam Hadi Hüsrevşahi ve Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Üyesi Muhammed Mir Muhammedi gibi birkaç üst düzey yetkili virüs nedeniyle hayatını kaybetti.
Cumhurbaşkanı yardımcıları İshak Cihangiri ile Masume Ebtikar, Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Rıza Rahmani, Sağlık Bakan Yardımcısı İreç Herirçi ve onlarca milletvekili virüse yakalandı.
İranlı yetkililer virüsün yayılmasını engellemek için cezaevlerindeki 54 bin tutukluyu geçici olarak serbest bırakacağını açıkladı.
İkinci bir emre kadar dışarıya çıkışlar yasaklandı
Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Cihangiri, salgınının daha fazla yayılmasını önleme amacıyla hükümete bağlı kurumlarda çalışanlar için bir talimatname yayımladı.
Talimatnamede, Dışişleri Bakanlığı çalışanları hariç tüm yetkililerin uluslararası konferans ve etkinliklere katılmak için ülke dışına çıkışlarına ikinci bir duyuruya kadar izin verilmeyeceği belirtildi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de koronavirüs salgınının neredeyse ülkedeki bütün eyaletlere yayıldığını söyledi.
“Virüsten öldü’ demek suç haline gelmiş durumda”
Resmi açıklamaların aksine ölü sayısının çok daha fazla olduğu ileri sürülüyor. Bu konudaki görüşün sahibi ise İranlı gazeteci Ali Javanmardi.
Independent Türkçe’ye konuşan Javanmardi, hükümet yetkililerinin virüs konusunda gerçekleri halktan sakladığını söyledi.
Özellikle ülkenin kuzey bölgelerinde hem ölüm hem de vaka sayısının açıklanandan çok daha fazla olduğunu belirten Javanmardi, “Elimdeki verilere göre İran’da virüsten dolayı hayatını kaybedenlerin sayısı 4 bini kişiyi aştı. Vaka sayısı ise 35 binin üzerinde” dedi.
Korunma amaçlı kullanılan maske, jel ve sabun gibi temizlik ürünlerinin yok denilecek kadar az olduğunu ve fiyatlarının çok arttığını aktaran Javanmardi, ülke genelinde çarşı ve pazarlarda faaliyet yürüten işyeri ve dükkanların yüzde 85’nin kapalı olduğunu söyledi.
Halkın zorunlu olmadıkça evden dışarıya çıkmadığını ifade eden Javanmardi, “Virüsü önlemek için kurulan ekipler tedbir yerine ölüm ve vaka sayısının paylaşılmaması için çalışıyor. Ülkede ‘virüsten öldü’ demek suç haline gelmiş durumda. Yerel yöneticilere kesinlikle kimsenin virüsten öldüğü bilgisinin paylaşılmama baskısı yapılıyor. Hükümet virüsü önlemekten çok duyurulmaması için çaba gösteriyor” şeklinde konuştu.
"Uluslararası yardım olmazsa insani bir felaket yaşanacak”
Zamanında önlem alınmadığı için İran’da virüsün kontrolden çıktığını kaydeden Javanmardi, devamında şunları söyledi:
“Virüsün ilk görüldüğü şehirler karantinaya alınsaydı bugün bunlar yaşanmazdı. Üzülerek söylüyorum ki virüs kontrolden çıkmış ve İran uluslararası kurumların yardım ve desteğini almadan bununla başa çıkamaz. Daha iki gün öncesine kadar her isteyen Kum ve Tahran gibi vaka sayısının çok olduğu kentlere girebiliyordu. Hem geç kalındı hem alınan tedbirler yetersiz ve ilkel. Halk maske bulamıyor ve doktorlara da günde en fazla iki maske veriliyor.”
Tahran yönetiminin ilk günden beri salgını sakladığını ve İranlıların yöneticilerin yaptığı açıklamalara güvenmediğini belirten Javanmardi, halkın panik ve korku içinde yaşadığını aktardı.
İran’ın devlet olarak salgında iyi bir sınav veremediğini ileri süren Javanmardi, “Birçok İranlı vatandaş sosyal medya hesaplarında Birleşmiş Milletler ve uluslararası kamuoyundan yardım talep ediyor. İran’ın tek başına bu felaketten kurtulması çok zor. Uluslararası yardım olmazsa İran’da insani bir felaket yaşanacaktır” ifadelerini kullandı.
“İstihbarata bağlı özel birim bilginin dışarıya sızdırılmaması için çalışıyor”
Ülke genelinde durumun sanılandan çok daha vahim olduğunu dile getiren ve güvenlik nedeniyle ismini vermek istemeyen İranlı akademisyen, Kum Tahran ve Mahşehr gibi kentlerde ölü ve vaka sayısının açıklanandan çok daha fazla olduğunu söyledi.
İran'da resmi açıklamalara göre ölü sayısı 100'ü geçti / Fotoğraf: AFP
Virüsten kaynaklı ölüm ve vaka bilgisinin dışarıya sızdırılmaması için Tahran yönetiminin ekipler kurduğu kaydeden akademisyen, “Devlet duyulmaması için özel bir çaba gösteriyor. İran Güvenlik ve İstihbarat Bakanlığı’na (İtlaat) bağlı birimler Saqez, Bane, Sine, Urmiye ve Mahabad gibi kentlerde doktor ve sağlık çalışanlarına ölüm ve vakaları saklamaları için baskı yapıyor. Doktorlar, virüsten dolayı ölenlerin ailelerine kalp krizi veya başka bir hastalıktan öldüğünü söylemek zorunda kalıyor” diye konuştu.
“Virüs evsiz ve madde bağımlılarına bulaşmış durumda”
İran’ın Sine ve Mahabad gibi kentlerinde dün bile salgından kaynaklı ölümlerin yaşandığını ve bunların halktan saklandığını aktaran akademisyen, özellikle Urmiye bölgesinde vaka sayısında çok büyük artışların yaşanacağına dair uyarıların yapıldığını ifade etti.
İtlaat’ın dünyanın İran’da virüs yayıldı ve halkı çok kötü etkiliyor algısını kırmak için maske ve hijyenik gibi ürünlere el koyduğu belirten akademisyen, devamında şunları kaydetti:
“Ülkede yaşanan ekonomik krizden dolayı madde bağımlısı ve evsizlerin sayısı son zamanlarda çok fazla artı. En vahimi de virüs bu madde bağımlıları ve evsizlere bulaşmış durumda. Durum sanılandan çok daha vahim. İnsanlar salgını kapmamak için dışarı çıkmamaya çalışıyor.”
© The Independentturkish
