İsrail pazartesi günü alışılmadık biçimde bir yıldan daha kısa süre içinde üçüncü kez sandığa gidiyor. Geçen yıl 9 Nisan ve 17 Eylül’de gerçekleştirilen seçimlerin ardından hükümet kurulamamasından bu yana geçen sürede Başbakan Binyamin Netanyahu hakkında yolsuzluk suçlamasıyla dava açıldı, ABD Başkanı Donald Trump İsrail-Filistin sorununu çözme iddiasıyla “Yüzyılın Anlaşması’nı” ilan etti ve diğer pek çok gelişme İsrail siyasetinin yeniden düzenlenmesine neden oldu.

Önceki seçimlerden bu yana her ne kadar pek çok gelişme yaşansa da kamuoyu yoklamaları, sonuç alınamayan son iki seçimle benzer sonuçlar öngörüyor. Bu tahminlere göre İsrail’de siyasi tıkanıklık devam ederken, ne Başbakan Netanyahu ne de Mavi-Meyaz İttifakı lideri Benny Gantz koalisyon hükümeti kurmayı başaramıyor. 

Neden bu kadar çok seçime ihtiyaç duyuldu?

İsrail’in sağcı Likud Partisi’nin lideri 2018’in sonunda gücünün zirvesinde görünüyordu. Kendi döneminin baskın siyasi figürlerinden Netanyahu, İsrail’in neredeyse en uzun süre görevde kalan başbakanı olacaktı. 

Parlamentoda riskli bir çoğunluğa sahipti ve 9 Nisan’da erken seçim çağrısında bulundu. İsrail Savunma Bakanı Avigdor Lieberman’ın istifasıyla iktidar koalisyonun kırılganlığı için neden oluşmuştu. Netanyahu’dan dahi daha şahin bir siyasi pozisyona sahip Lieberman, başbakanı Gazze’deki Filistin militanlarına çok yumuşak davranmakla suçlayarak istifa etmişti. 

Fakat pek çok İsrailli bunu kazanacağı yeni bir kamu yetkisiyle yolsuzluk iddianamesinin son safhalarını tamamlayan ve kendisine güveni ihlal eden savcıları etkisiz kılmak için Netanyahu’nun oyunu olarak değerlendirmişti. Tekrar seçildiğinde Netanyahu iddianamenin ulusal çıkarlara uymadığını söyleyebilirdi. Suçlamaları reddeden Netanyahu soruşturmayı cadı avı diye nitelendirmişti. 

Yanlış giden neydi?

Eğer plan buysa, seçim sonucuyla geri tepmiş oldu. İsrail’de hiçbir parti parlamentoda kesin çoğunluk sağlayamadı ve Netanyahu hükümeti kurabilmek için yeterli koltuk sayısına ulaşamadı. 

Hükümeti kurabilmek için haftalarca uğraşsa da esas rakibi Benny Gantz’a hükümet kurma şansını tanımamak için 17 Eylül’de ikinci kez seçime gitme kararı alındı. 

İkinci seçimlerde neler yaşandı?

Netanyahu bir kez daha yeterli çoğunluğa ulaşamadı. Likud ve Gantz’ın Mavi-Beyaz İttifakı neredeyse aynı sonuçları aldı. Bu da Lieberman’ı karar verici konuma getirdi. Ancak eski savunma bakanı her iki partiyle de ayrışan noktaların olduğu belirtti. 

Yeterli desteği kazanamayan Netanyahu ve Gantz arasında aylar süren pazarlıkların ardından sonuç yorgun İsrailli seçmen açısından hayal kırıklığı oldu ve tekrar seçime gitme kararı alındı. 

Diğer seçimlerden farklı koşullar mevcut mu?

Geçen seçimden bu yana Netanyahu’ya karşı resmi cezai suçlamalarla soruşturma başlatıldı. Kovuşturma artık bir ihtimalden öteye bir gerçeklik. Davanın seçimden iki hafta sonra 17 Mart’ta başlaması planlanıyor. 

Ayrıca önceki iki seçimde de seçmenler ABD Başkanı Donald Trump’ın uzun süredir ertelenen Ortadoğu planının içeriğini bilmiyordu. Ocakta yayımlanan planda ABD, Batı Şeria’daki İsrail yerleşim birimlerini tanıyor. Netanyahu, seçimin ardından yerleşim birimlerinin ilhakının gerçekleşeceğine dair söz vermişti. 

 

 

Netanyahu bu kez kazanabilecek mi?

Netanyahu’nun koalisyon hükümeti kurabilmek için 120 sandalyeli parlamentoda 61 milletvekili sayısına ulaşması gerekiyor. Hükmün açıklanmasından önce de dava duruşmaları rakiplerinin istifa etmesini talep etmesine neden olacak. Karar muhtemelen aylar sonra açıklanacak ve temyiz süreci yıllar alabilir. 

Netanyahu Gantz’a kaybedebilir mi?

Kamuoyu yoklamalarında Likud ve Mavi-Beyaz İttifakı neredeyse kafa kafaya olsa da, Netanyahu’nun partisi az bir farkla önde görünüyor. Ancak Gantz’ın da Netanyahu gibi problemleri mevcut.

Dördüncü bir seçim olabilir mi?

Pazartesi siyasi sıkışıklık devam edebilir. Fakat bazı İsrailli siyasetçiler bunun kabul edilemez olduğunu düşünüyor. Siyasi istikrarsızlığın yanı sıra bu İsrail için mali bir felç anlamına da gelebilir. 

Pek çok İsrailli çekişmenin sona ermesi için Netanyahu ve Gantz’ın birleşmesini istese de Gantz, Netanyahu’yla çalışmayı reddedeceğini söylüyor.

 

Independent Türkçe, Reuters, AP