İran Şura Meclisi pazar günü bir helikopter kazasında hayatını kaybeden İbrahim Reisi'nin yerine yeni bir cumhurbaşkanı seçmek üzere yetkililerin erken seçim kararı almasının ardından, cumhurbaşkanlığı seçim yasasında yapılan değişikliği onayladı.

İranlı yetkililer seçimlerin 28 Haziran'da yapılmasına karar verirken, cumhurbaşkanlığı için adaylar başvurularını 30 Mayıs ile 3 Haziran tarihleri arasında yapabilecekler. Seçim kampanyası süreci ise 12 Haziran'da başlayıp seçim yasaklarının başlayacağı 27 Haziran'a kadar devam edecek.

İran Anayasayı Koruma Konseyi (AKK) Sözcüsü Hadi Tahan Nazif, seçilmiş cumhurbaşkanının sadece bir yıl görev yapabileceğine dair ortaya atılan iddiaları reddederken, yeni seçilen cumhurbaşkanının dört yıl süreyle görev yapacağını vurguladı.

İran Şura Meclisi Başkanlık Divanı Üyesi ve Ahvaz Milletvekili Mucteba Yusufi, seçim yasasında yapılan değişikliğin cumhurbaşkanlığı seçimlerinin bir defaya mahsus olmak üzere, ‘istisnai’ olarak belediye meclisi seçimlerinden bir yıl önce olmak üzere daha erken bir tarihte yapılmasını öngördüğünü söyledi.

İran'da cumhurbaşkanlığı seçimleri her dört yılda bir, belediye seçimleriyle birlikte yapılıyor. Bu yüzden seçimlerin önümüzdeki yıl aynı anda yapılması planlanıyordu.

Belediye başkanlığı seçimleri, cumhurbaşkanlığı seçimlerine ivme kazandırırken, ülke genelinde yüz binlerce kişinin kentsel ve kırsal kesimlerdeki belediye meclislerine katılmak için yarışması nedeniyle sandık başına gitme oranının artmasına yardımcı oluyor.

Yetkililere göre seçimlerin aynı anda yapılmasının nedeni maliyetleri düşürme çabası.

Erken seçim kararı, cumhurbaşkanlığı yetkilerinin geçici olarak Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir'e devredilmesinden birkaç saat sonra açıklandı.

İran Anayasası, cumhurbaşkanının ölümü halinde cumhurbaşkanı birinci yardımcısının cumhurbaşkanlığı yetkilerini üstlenmesini ve ölümün gerçekleşmesinden sonraki 50 gün içinde yeni bir cumhurbaşkanı seçmek üzere cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılması için yasama ve yargı organlarının başkanlarıyla iş birliği içinde çalışmasını öngörüyor. İbrahim Reisi, 2021 yılında rekor bir çekimser oy oranı ve ciddi rakiplerin seçim sürecinin dışında tutulduğu seçimleri kazanmasının ardından cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmişti.

Öte yandan Muhbir liderliğindeki mevcut hükümetin üyelerinden herhangi birinin cumhurbaşkanlığı için aday olup olmayacağı henüz belli değil.

İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) eski komutanlarından biri olan Meclis Başkanı Muhammed Bakir Kalibaf'ın cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ön plana çıkması bekleniyor.

Kalibaf, 2021 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhafazakârların, özellikle de DMO'ya yakın çevrelerin desteğini alan Reisi’nin kazanması için yarıştan çekilmişti.

Kalibaf, bir önceki cumhurbaşkanlığı seçimlerinden diskalifiye edilen eski Meclis Başkanı Ali Laricani ile yarışabilir. İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney, önceki cumhurbaşkanlığı seçimleri sırasında Laricani’nin adaylık başvurusunun reddedilmesini üstü kapalı olarak eleştirmişti.

Görece ılımlı bir isim olan eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani üçüncü bir dönem daha görev yapmak için cumhurbaşkanlığına aday olabilir. Ruhani, 2021 yılındaki seçimlerde aday olmamıştı. Zira İran’daki seçim yasası bir cumhurbaşkanının üst üste üçüncü bir dönem için aday olmasını engelliyor. Ancak Ruhani'nin bu isteği, geçtiğimiz şubat ayında Uzmanlar Meclisi seçimlerine katılma talebini reddeden AKK tarafından bir kez daha engellenebilir.

Ruhani döneminde Cumhurbaşkanı Yardımcısı olan İshak Cihangiri'nin de reformist ve ılımlı kesimlerin desteklediği potansiyel adaylar arasında olduğu düşünülüyor. Bunun yanında reformcular eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'i de öne çıkarabilir.

Ancak reformistlere yakınlığıyla bilinen ‘seçim’ sitesinin yöneticisi Mustafa Fakihi, pazartesi akşamı X platformunda yaptığı bir paylaşımda reformist hareketin eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin parlamento işlerinden sorumlu yardımcısı olan din adamı Mecid Ensari'yi aday gösterme konusunda ‘ciddi bir eğilimi’ olduğunu açıkladı.

Fakihi, Ensari'nin Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi üyeliğine seçilmesine atıfla “Reformist hareket onu (Ensari) karar alma çevrelerinde sorumluluk ve onay sahibi tek reformist olarak görüyor” dedi.

İran eski popülist Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'ın seçimlere için yeniden aday olması bekleniyor. AKK, Ahmedinejad'ın 2017 ve 2021 yıllarındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık başvurularını reddetmişti. Ahmedinejad’ın, son başvurusunun reddedilmesine yanıtı seçimleri boykot etmek olmuştu.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

 

Şarku'l Avsat'ın haberlerine ulaşmak için tıklayın