Roma mezarlarındaki yazıtlar, Yahudilerle ilgili şimdiye kadar bulunan en büyük tek bilgi külliyatını teşkil eder.
Roma Yahudilerinin dili ve isimleri hakkında bilgi sağlamanın yanı sıra, Yahudi mezarlarındaki kitabeler, topluluk üyelerinin kökenleri, sivil ve cemaat faaliyetleri, özellikle kişiliklerine, mesleklerine ve ailelerine dair kanıtlar sunar.
Yunanca, Akdeniz bölgesinin ortak diliydi ve diasporadaki Yahudi ayinlerinin dili olarak hüküm sürerken, Roma'daki Yahudi mezarlarındaki kitabelerde de baskın olarak görülürdü (bu noktaya kadar kanıtların çoğu şüphesiz eksik veya Yahudi olarak tanımlanmamış olsa da).
Monteverde mezarlığına kadar uzanan epigrafinin dörtte üçünden fazlası, Torlonia mezarlıklarından hayatta kalan kitabelerin çoğu gibi Yunanca idi.
Bu mezarlarda Aramice ve İbranice de kullanılıyordu ancak hiçbiri Vigna Randanini'ninkinde kaydedilmedi.
Birkaç yazıt iki dilliydi örneğin, Monteverde'de dördü Latince ve Yunanca, üçü Yunanca ve İbranice, biri Aramice ve Yunanca yazılmıştır.
Bazı iki dilli taşlarda, kitabenin tamamı ikinci dilde tekrarlandı; Diğerlerinde yazıt, İbranice karakterlerde "Barış" veya "İsrail'e Barış" gibi ifadeler eklenmiş Yunanca idi.
Dil ne olursa olsun, birçok taş, bazen metnin gövdesine eklenen Yahudi sembolleri taşıyordu.
Yahudi mezarlarındaki Yunanca yazılmamış yazıtlar çoğunlukla Latinceydi, bazı Latince kitabeler Yunanca harflerle çevrilmiş ve yazılmıştır.
Latince, dördüncü yüzyılın ortalarında Roma Hıristiyanlarının baskın dili haline geldi.
İyi belgelenmiş Sami epigrafisinin çoğu Monteverde'de bulundu ve muhtemelen oradan kaynaklandı.
1920 civarında Roma'nın Yahudi mezarlarını incelemeye başlayan Amerikalı Klasikçi Harry Leon, Monteverde mezar işaretleri en fazla sayıda Sami ismini de içerdiğinden, bu mezarların yeni göçmenler olan Roma Yahudileri için son dinlenme yeri olabileceğine inanıyordu veya en güçlü hafızaya sahip olanlar için etnik kökenleri ve Yahudi kimliğine bakış açılarında en muhafazakar olanlardı.
Yine de 20'nci yüzyılın sonunda, Yahudi yeraltı mezarlarının bir başka bilim adamı olan Leonard Rutgers, sayılara farklı bir yaklaşım benimsedi ve kitabelerde dillerin ve etnik isimlerin göreceli kullanımında, çeşitli cemaat gruplarının ilişkileri hakkında sonuç çıkarmayı haklı çıkaracak kadar istatistiksel farklılık olmadığı sonucuna vardı.
Randanini mezarlığında bile Yunanca baskındı, ancak orada Monteverde ve Torlonia mezarlıklarında bulunandan çok daha fazla sayıda Latin kitabesi ve Eko-Romen sembolü bulundu.
Yine de Rondanini'ye gömülen Yahudilerin, en kapsamlı dört Yahudi mezarlığına gömülenlerin en "Romalılaştırılmış" olması gerekmiyordu.
İlk olarak, Rutgers'ın belirttiği gibi, kitabelerin belirsiz tarihleri, zaman içinde dil ve isim kullanımındaki eğilimleri gözlemleme olasılığını maskeliyor.
Semitik yazıtlar arasında, 1842'de Tiber kıyısından çıkarılan Tobias Barzaharona ve oğluna ait (muhtemelen beşinci yüzyılın sonlarında) üç dilli bir anıt bulunmaktadır.
Yunanca şöyle yazıyor:
Burada Tubias Barzaharona ve Tobias Barzaharona'nın oğlu Paregorios yatıyor.
Yunancayı takip eden Latince versiyonun karşılığıdır. Kapanış çağrısı İbranicedir:
Barış, barış, barış, barış.
İlkinden sonra ve sondan önce bir menorah ile "şalom" çizginin ortasında bir yaprak var. Ölen kişinin adı Semitik; oğlunun adı Paregorios, "yorgan" anlamına gelen Menahem veya Nehemya'nın Yunanca karşılığıdır.
Yunanca ve Latince metinleri noktalamak, Hıristiyan ve çok tanrılı cenaze bağlamlarında olduğu kadar popüler, sonsuz yaşamı simgeleyen üzüm veya sarmaşık yapraklarıdır.
Bu kitabe, Yahudi-Roma epigrafisinde, hem Yunanca hem de Latince ile birlikte Sami bir isim kullanması ve şalomun dört kez tekrarı nedeniyle benzersizdir.
Karşılaştırma uğruna, Bizans dönemine kadar kullanımda kalan Güney İtalya'daki Venoza'daki Yahudi mezarlarında, Yunanca yazıtlar Latince'den önemli ölçüde daha fazladır.
Ancak isimlerin çoğu Latincedir ve geri kalanının Yunancadan daha fazla Sami ismi vardır.
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Diasporada Filistin'dekinden daha fazla Yahudi olmayan isim var ve Küçük Asya'daki Aphrodisias'ta Rutgers, Yahudiler için incil isimlerinin "istisnai" bir baskınlığını gözlemledi.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
